ทักษะพื้นฐานทางวิทยาศาสตร์ในเด็กปฐมวัย
ชีวิตประจำวันของมนุษย์เกี่ยวข้องกับวิทยาศาสตร์ตลอดเวลา การเรียนรู้วิทยาศาสตร์ทำให้มนุษย์ได้พัฒนาวิธีคิดทั้งคิดแบบแก้ปัญหา คิดเชิงเหตุผล คิดวิเคราะห์ ฯลฯ จึงกล่าวได้ว่าประโยชน์ของวิทยาศาสตร์มีมากมาย การเรียนรู้วิทยาศาสตร์สามารถเรียนรู้ได้ตั้งแต่ปฐมวัย โดยเราปลูกฝังและวางรากฐานที่ถูกต้องให้กับเด็กในเรื่องเจตคติ ความรู้ความเข้าใจ และทักษะการปฏิบัติแล้วด้าน วิทยาศาสตร์ ทักษะพื้นฐานทางวิทยาศาสตร์สำหรับเด็กปฐมวัยมีความจำเป็นต้องฝึกฝนและพัฒนา ให้เกิด สำหรับทักษะพื้นฐาน ได้แก่ ทักษะการสังเกต ทักษะการสื่อสาร ทักษะการจำแนก ทักษะการแสดงปริมาณ เป็นต้น เราจึงควรรู้ความหมายของทักษะพื้นฐาน และหลักในการจัดประสบการณ์ให้กับเด็กเล็ก ๆ บ้าง เช่น
ทักษะการสังเกต หมายถึง ความสามารถการใช้ประสาทสัมผัสส่วนใดส่วนหนึ่งของร่างกายหรือหลาย ๆ ด้าน รวมกันเพื่อรับรู้ต่อสิ่งต่าง ๆ ประสาทสัมผัสที่นำมาใช้ในการสังเกตเพื่อรับรู้สิ่งต่าง ๆ ได้แก่ ทางตา หู จมูกและผิวกาย
จุดมุ่งหมายของการจัดประสบการณ์
1. เพื่อพัฒนาทักษะการสังเกตอันจะเป็นพื้นฐานในการคิดแบบวิทยาศาสตร์ทั่วไป
2. เพื่อปลูกฝังลักษะนิสัยให้เป็นคนรอบคอบ เมื่อพบเห็นสิ่งใดจะไม่เพียงมองผ่านไปเฉย ๆ แต่จะสังเกตทุกอย่าง อย่างรอบคอบ
3. เพื่อฝึกให้เด็กสามารถนำเอาประสาทสัมผัสทั้ง 5 คือ ตา หู จมูก ลิ้นและผิวกายมาใช้ในการสังเกต
4. เพื่อส่งเสริมให้เด็กรู้จักเอาข้อมูลต่าง ๆ ที่ได้จากการสังเกตมาช่วยในการตัดสินใจแก้ปัญหา
5. เพื่อให้เด็กได้รับความรู้กว้างขวางจากการได้สังเกตสิ่งต่างๆ
หลักในการจัดประสบการณ์
1. ฝึกให้เด็กมีทักษะในการใช้ประสาทสัมผัสทั้ง 5 ทาง คือ ตา หู จมูก ลิ้นและผิวกาย
2. ฝึกให้สังเกตจากส่วนใหญ่ไปหาสิ่งที่เล็กและซับซ้อน
3. ใช้คำถามกระตุ้นให้เด็กเกิดความสนใจในสิ่งต่าง ๆ รอบตัว
4. ส่งเสริมให้เด็กนำข้อมูลจากการสังเกตมาใช้ในการตัดสินใจแก้ปัญหาต่าง ๆ
5. จัดเตรียมสื่อ อุปกรณ์ สถานที่ และแหล่งเรียนรู้ให้พร้อมและเหมาะสม
ทักษะการสื่อความหมาย
ทักษะการสื่อความหมาย หมายถึง ความสามารถในการนำข้อมูลที่ได้จากการสังเกต การทดลอง ฯลฯ มานำเสนอให้ผู้อื่นเข้าใจอย่างชัดเจนและถูกต้อง เช่น ภาษาท่าทาง พูด เขียน รูปภาพ ฯลฯ
จุดมุ่งหมายของการจัดประสบการณ์
2. เพื่อให้มีทักษะในการสื่อสารด้วยวิธีการต่าง ๆ
3. เพื่อให้เด็กเป็นผู้ฟังและผู้พูดที่ดี
4. เพื่อให้มีทักษะการตอบคำถามและตั้งคำถามที่เหมาะสมกับเวลาและสถานการณ์
1. กระตุ้นให้เด็กเป็นผู้อธิบายสิ่งต่าง ๆ ที่เขาได้ค้นพบให้มากที่สุด
2. เสริมแรงเด็กเพื่อให้เกิดความภาคภูมิใจ และมั่นใจในการคิดค้นหาคำตอบและนำเสนอข้อมูล
3. ส่งเสริมสนับสนุนและฝึกให้เด็กเป็นผู้พูดและผู้ฟังที่ดี
4. จัดสถานการณ์หรือสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการฝึกทักษะการฟัง พูด อ่านและเขียน
ทักษะการจำแนกประเภท หมายถึง ความสามารถในการใช้ประสาทสัมผัสส่วนใดส่วนหนึ่งของร่างกายหรือหลาย ๆ ด้านรวมกันจัดสิ่งต่าง ๆ ให้เข้าอยู่ในประเภทเดียว เกณฑ์ที่ใช้ในการจำแนกแบ่งเป็น 3 ประเภท คือ ความเหมือน ความต่าง และความสัมพันธ์อย่างใดอย่างหนึ่ง
1. เพื่อส่งเสริมให้เด็กมีทักษะการจัดประเภทของสิ่งของด้วยวิธีการสังเกต
2. เพื่อส่งเสริมให้เด็กเกิดความคิดรวบยอดเกี่ยวกับประเภทของสิ่งของ
3. เพื่อส่งเสริมให้เด็กเกิดความเข้าใจเกี่ยวกับความแตกต่างและความเหมือนระหว่างสิ่งของด้วยลักษณะต่าง ๆ กัน
4. เพื่อสร้างเสริมลักษณะนิสัยความมีระเบียบในการจัดของให้เป็นประเภทเดียวกัน
1. กระตุ้นให้เด็กเสนอแนวคิดในการจำแนกวัตถุในหลาย ๆ ลักษณะให้ได้มากที่สุด
2. สนับสนุนและส่งเสริมเด็กให้เหตุผลหลังจากที่จำแนกประเภท
3. จัดหาวัสดุ สื่อ อุปกรณ์ อย่างหลากหลายและเหมาะสม
การจัดประสบการณ์ทางวิทยาศาสตร์สำหรับเด็กปฐมวัยยังมีผู้ให้ความสนใจอยู่น้อยมาก ดิฉันคิดว่าการจัดประสบการณ์ทางวิทยาศาสตร์ช่วยให้เด็กเกิดการเรียนรู้ได้มากกว่าในตำรา หรือครูเป็นผู้ป้อนความรู้ให้ฝ่ายเดียว อีกทั้งการให้เด็กได้ลงมือปฏิบัติกิจกรรมร่วมกันได้เป็นอย่างดีอีกด้วย
ง่ายจังเลยยยย