วัดประเดิม โบราณสถานสำคัญในจังหวัดชุมพร
สวัสดีค่ะ พบกับพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ชุมพร กันอีกแล้วนะคะ วันนี้เรามีเรื่องราวดีๆ ของจังหวัดชุมพรมาฝากเพื่อนๆ เหมือนเคยค่ะ จำได้ว่าเราเคยนำเสนอเรื่องโบราณสถานสำคัญในจังหวัดชุมพรไปแล้ว ในตอนวัดพระธาตุสวี วันนี้เรามาติดตามเรื่องโบราณสถานสำคัญในจังหวัดชุมพรกันต่อนะคะ เพื่อนๆ ทราบไหมค่ะว่าวัดเก่าแก่และมีความสำคัญกับความเป็นมาของเมืองชุมพร คือวัดอะไร ใครที่เป็นคนชุมพรคงพอจะตอบได้นะคะ แต่สำหรับเพื่อนๆ ที่ไม่ใช่คนชุมพรอาจจะไม่ทราบ ไม่เป็นไรค่ะเพราะเพื่อนๆ สามารถหาคำตอบได้ที่นี่และตอนนี้เลยค่ะ มาทำความรู้จักกับวัดประเดิมพร้อมๆ กับเราเลยนะคะ
วัดประเดิม
ที่ตั้ง หมู่
๒ ตำบลตากแดด อำเภอชุมพร
จังหวัดชุมพร
ประวัติ / ตำนาน
เชื่อกันว่า เมืองเดิมของจังหวัดชุมพร ตั้งอยู่บริเวณวัดประเดิม ฝั่งซ้ายของแม่น้ำชุมพรที่ตำบลตากแดด ต่อมาย้ายไปตั้งเมืองใหม่ที่ตำบลท่ายาง และที่ตำบลท่าตะเภาตามลำดับ เหตุที่ย้ายเมืองบ่อยครั้งอาจสันนิษฐานได้ว่าเป็นเพราะการเปลี่ยนทางเดินของแม่น้ำท่าตะเภา และแม่น้ำชุมพร หรือ อาจเป็นเพราะเมืองชุมพรเป็นเมืองหน้าด่านในการทำศึกสงคราม จึงไม่สามารถสร้างบ้านเมืองถาวรได้ สำหรับชื่อ วัดประเดิม นั้น เล่ากันว่า น่าจะมาจากการเป็นวัดแรกในบริเวณนี้ และเป็นวัดประจำเมืองชุมพรเก่า เชื่อกันว่าพระปรางค์เดิมมีรูปแบบศิลปะแบบศรีวิชัย แต่ไม่ปรากฏหลักฐานยืนยันที่แน่นอน ในสมัยก่อนน่าจะมีโบราณวัตถุชนิดต่างๆ อยู่ในวัดมากพอสมควร แต่ได้ชำรุดหักพังไปตามกาลเวลาและจากภัยสงคราม ในปัจจุบันยังปรากฏโบราณวัตถุที่ทางวัดเก็บรักษาไว้ เช่น ใบเสมาหินทราย เศียรพระพุทธรูปหินทราย และเศียรพระพุทธรูปปูนปั้นประมาณ ๒๐ ชิ้น มีรูปแบบศิลปะแบบสมัยอยุธยา เป็นต้น
จากหลักฐานที่กล่าวข้างต้นนี้ แสดงให้เห็นว่าวัดประเดิม คงเป็นวัดที่มีความสำคัญและเจริญมากในอดีตแห่งหนึ่งในจังหวัดชุมพร
สิ่งสำคัญภายในวัด
๑. พระปรางค์ (บูรณะแล้ว)
ฐานสี่เหลี่ยมจัตุรัส ทำฐานเป็นบัวลดหลั่นกันขึ้นไป
รูปทรงชลูด เรือนธาตุมีขนาดเล็ก มีระเบียงคตล้อมรอบพระปรางค์
ระหว่างระเบียงคตกับพระปรางค์เป็นลานประทักษิณ
รูปแบบศิลปกรรมดั้งเดิมของพระปรางค์องค์นี้ไม่ปรากฏแน่ชัดว่าเป็นแบบใด
แต่จากรูปแบบโบราณวัตถุต่างๆ ที่พบในวัด เช่น เศียรพระพุทธรูปหินทราย
และใบเสมาหินทราย
อาจสันนิษฐานได้ว่าน่าจะสร้างขึ้นในสมัยอยุธยา
๒. เจดีย์รายขนาดเล็ก ๑ องค์ เป็นเจดีย์ทรงกลมตั้งอยู่บนฐานสี่เหลี่ยม สภาพทรุดโทรม มีผู้เล่าว่าเดิมเจดีย์รายรอบวัดมีหลายองค์แต่ปัจจุบันเหลือเพียงองค์เดียวเท่านั้น
๓.อาคารโรงเรียนพระปริยัติธรรม
เป็นอาคารสถาปัตยกรรมท้องถิ่น สร้างขึ้นระหว่าง ปี พ.ศ.๒๔๗๓ - ๒๔๘๐
เป็นอาคารไม้แบบเรือนปั้นหยา ยอดจั่ว ชายคาตกแต่งด้วยไม้ฉลุ
และกลึงลวดลายแบบพื้นเมือง อาคารนี้แบ่งเป็น ๒ ห้อง
โดยมีชานเป็นส่วนเชื่อมต่อ ระเบียงจะอยู่ลดระดับต่ำจากชานประมาณ ๓๐
เซนติเมตร ปัจจุบันส่วนระเบียงมีการซ่อมแซมโดยทำเป็นพื้นคอนกรีต
และเสาคอนกรีตที่ยกพื้นทำให้อาคารนี้เป็นเรือนใต้ถุนโปร่ง
(ตัวอย่างของอาคารสถาปัตยกรรมพื้นถิ่นแบบนี้ ปัจจุบันพบน้อยมาก
เนื่องจากได้รับความเสียหายจากพายุไต้ฝุ่นเกย์ เมื่อ ปี
พ.ศ.๒๕๓๒)
วัดประเดิม ได้รับการประกาศขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถานของชาติ ในราชกิจจานุเบกษา เล่มที่ ๕๓ ตอนที่ ๓๔ วันที่ ๒๗ กันยายน พ.ศ.๒๔๗๙
เป็นอย่างไรบ้างคะ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ชุมพร หวังเป็นอย่างยิ่งว่าเพื่อนๆ คงได้รับความรู้เกี่ยวกับโบราณสถานสำคัญในจังหวัดชุมพรเพิ่มขึ้นนะคะ แล้วพบกันใหม่ในคราวต่อไปค่ะ
เอกสารอ้างอิง
- สำนักงานโบราณดคีและพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ที่ ๑๑ นครศรีธรรมราช.โบราณสถานจังหวัดชุมพร. เอกสารประกอบการอบรมทบทวนอาสาสมัครท้องถิ่นในการดูแลรักษามรดกทางศิลปวัฒนธรรม (อส.มส.) จังหวัดชุมพร วันที่ ๔ สิงหาคม ๒๕๔๑ ณ ห้องประชุมพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ชุมพร (เอกสารอัดสำเนา)
ใน Chumphon-Nation-Museum
ความเห็น (23)
อยากให้พูดถึงชุมชนและร่องรอยของชุมชนบริเวณวัดประเดิมด้วย จะช่วยอธิบายถึงการเปลี่ยนแปลงของเมืองชุมพรได้ดีขึ้น
พิพิธภัณฑ์
ขอบคุณค่ะที่ติดตาม Blog ของพิพิธภัณฑ์ฯ ชุมพรมาตลอด สำหรับเรื่องร่องรอยของชุมชนบริเวณวัดประเดิมนั้นยังไม่มีหลักฐานจากการขุดค้นทางโบราณคดีตามหลักวิชาการ เนื่องจากในจังหวัดชุมพรมีการขุดค้นทางโบราณคดีโดยกรมศิลปากรที่แหล่งโบราณคดีเขาสามแก้ว สำหรับแหล่งอื่นๆ เป็นการสำรวจเพื่อเก็บข้อมูลเท่านั้น
แต่จากหลักฐานทางโบราณคดีที่พบในวัดประเดิม เช่น ใบเสมา และเศียรพระพุทธรูป ซึ่งมีลักษณะเป็นศิลปะอยุธยาดังที่ได้กล่าวไปแล้วข้างต้น อาจพอสันนิษฐานได้ว่า วัดประเดิมคงมีขึ้นตั้งแต่สมัยอยุธยา และรอบๆ บริเวณวัดประเดิมนั้นคงมีชุมชนอยู่อย่างแน่นอน นอกจากวัดประเดิมแล้วในบริเวณนี้ยังมีวัดอื่นๆ อีก เช่น วัดนอก วัดพระขวาง เป็นต้น แต่ถ้าหากต้องการข้อมูลเรื่องร่องรอยชุมชนอย่างถูกต้องตามหลักวิชาการก็จะต้องทำการขุดค้นทางโบราณคดีเพื่อดูลักษณะชั้นวัฒนธรรมและการประกอบกิจกรรมต่างๆ ในบริเวณนั้น แต่ข้อจำกัดในเรื่องนี้อาจจะอยู่ที่เมืองชุมพร ไม่มีลักษณะการเป็นเมืองที่ชัดเจนเหมือนเมืองนครศรีธรรมราช หรือไชยา ที่ปรากฏกำแพงเมือง ประตูเมืองหรือสิ่งก่อสร้างอื่นๆ ดังที่สมเด็จฯกรมพระยาดำรงราชานุภาพ ได้ทรงวิจารณ์เกี่ยวกับเมืองชุมพรว่า มีลักษณะพิเศษแตกต่างไปจากหัวเมืองภาคใต้อื่นๆ ในประชุมพงศาวดารภาคที่ ๕๐ (ตำนานเมืองระนอง) ว่า
“…ในบรรดาหัวเมืองทางแหลมมลายูที่ตั้งมาแต่โบราณ เมืองชุมพรประหลาดผิดกับเพื่อนอยู่อย่างหนึ่ง ที่ไม่มีตัวเมืองเหมือนเมืองไชยา เมืองนครศรีธรรมราช เมืองพัทลุง เมืองสงขลา เมืองปัตตานี และเมืองถลาง เมืองตะกั่วทุ่งทางฝั่งตะวันตก ล้วนมีโบราณวัตถุรู้ได้ว่า เป็นเมืองมาแต่โบราณ แต่ส่วนเมืองชุมพรข้าพเจ้าผู้แต่งหนังสือนี้ (สมเด็จฯกรมพระยาดำรงราชานุภาพ)ได้เข้าค้นหาหนักแล้ว ยังมิได้พบโบราณวัตถุเป็นสำคัญ บางที่จะเป็นด้วยเหตุ ๒ อย่าง คือ มีที่ทำนาไม่พอคนมากอย่าง ๑ อีกอย่าง ๑ อยู่ตรงคอแหลมมลายู มักเป็นสมรภูมิรบพุ่งกันตรงนั้นจึงไม่สามารถสร้างบ้านเมือง แต่ต้องรักษาเป็นเมืองด่าน…”
และข้อสันนิษฐานเรื่องที่ตั้งเมืองเดิมของชุมพรนั้นยังมีอีกหลายแห่งค่ะ อาจกล่าวได้กว้างๆ ว่าชุมชนที่เกิดขึ้นในจังหวัดชุมพรมีกระจายทั่วไป และมีระยะเวลาใกล้เคียงกัน โดยผลัดเปลี่ยนกันมีความสำคัญขึ้นในแต่ละช่วง ทั้งนี้ก็ขึ้นอยู่กับปัจจัยหลายๆ ประการค่ะ
ขอบคุณครับ
เด็กวัดเดิม
ตูน เด็กวัดเดิม
วัดประเดิมเป็นวัดที่มีความสำคัญ มีพระบรมสารีริกธาตุ คือกระดูกขององค์พระพุทธเจ้า ที่คาดว่าอัญเชิญมาพร้อมกับพระบมสารีริกธาตุนครศรีธรรมราช แต่ทำไมชาวชุมพรเราถึงไม่ให้ความสำคัญ การที่ครั้งหนึ่งของชีวิตได้เข้าเฝ้าองค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้า จะถือเป็นบุญอย่างยิ่ง ถ้ามีโอกาส ตูนขอให้ทางจังหวัดชุม เล็งเห็นถึงความสำคัญ และรักในความเป็นมาของเรา อยากให้มีประเพณีที่สำคัญอย่างจังหวัดนครศรีธรรมราชบ้าง ช่วยเล็งเห็นกันหน่อย
ต้อม วัดแหลม
ไม่อยากพูดลองไปดู
หนุอยุ่ใกล้วัดประเดิม อยากบอกเพื่อนว่า ตอนนี้วัดประเดิมมีพิพิธภัณฑ์ฯน่าชมมากเลยค่ะ เป็นศูนย์รวมวัตถุโบราณ มากมาย รวมทั้งมีของใช้ของคนโบราณ <ต้องมาชมเอง>
ตอนนี้มีข่าวดีจะบอกเพื่อนๆว่าเขากำลังจะปรับปรุงใหม่
ท่านที่มีใจเป็นกุศล ขอเชิญรวมทำบุญได้ค่ะ
จะทามอย่างงั้ยให้วัดประเดิมเป็นวัดที่มีชื่อเสียงได้บ้าง ทั้งทั้งที่มีประวัติ และคุณค่าทางด้านโบราณสถาน ที่ชาวชุมพร และทางผู้ว่าราชการจังหวัดน่าจะเห็นและตระหนัก
วัดประเดิมควรค่าที่จะได้รับเป็นพระอารามหลวงเนื่องด้วยเป็นวัดที่แสดงถึงรากเหง้าของชาวชุมพร
ช่วยเขียนประวัติ วัดหาดทรายแก้ว ให้หน่อยคับ
ขอบคุนล่วงหน้าคับ
ธีระ:พิพิธภัณฑ์คติชนวิทยา
นำมาฝากผู้สนใจครับ
โดยตำนานเมืองชุมพรนั้น เป็นเมืองบริวาร ๑๒ นักษัตร ถือตราแพะเป็นเครื่องหมายประจำเมือง ทั้งนี้เนื่องจากเป็นชุมทางจุดยุทธศาสตร์ เป็นเมืองหน้าด่านที่ได้รับผลกระทบเสมอ อีกประการเมืองอยู่บนเส้นทางวาตภัย จึงได้รับความเสียหาย เคราะห์ร้ายมาแต่โบราณ บ้างก็เรียกว่า "เมืองเสดสา" เมืองชุมพรในยุคแรกชื่อเมืองท่าตะเภา จากจดหมายเหตุจีนสันนิษฐานว่าชื่อ Dan Sun.
จาก
เขมิกา หวังสุข. ภาคใต้:ประวัติศาสตร์และโบราณคดี. สงขลา:สถาบันทักษิณคดีศึกษา, ๒๕๕๑.
โอ! ตอนนี้มีดีดีเยอะมากๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆ
กำลังอุ๊ย! ไม่ใช่เสร็จแล้ว
คือ ไม่บอกต้องมาดูเอง
ครองครัว รัชวการ
โห บ้านเกิด ของ ป๋ม มีดี จริง ๆ
ดี ที่ เกิด ม า ไม่ เสีย ชาติ เกิด
ขอให้ วัด ประ เดิม อยู่ กับ ตำบล ตากแดด ตลอด ไป
ที่บ้านป๋มมีที่เที่ยวที่โบราณด้วยหรอ
ภูมใจจริงๆๆสวยด้วย...!
ผมว่า วัดพระขวาง เก่าแก่กว่าวัดประเดิมแน่นอนครับ
ผมเคยเห็น ที่วัดพระขวางมีพระหยก หน้าตักประมาณ ๑ ศอก อยู่ ๒ องค์ ขณะนี้ทราบว่าเหลืออยู่ ๑ องค์ หรืออาจจะไม่เหลือแล้วก็ได้ น่าเสียดายจริงๆ "เด็กวัดพระขวาง"
สวีก้อมีพระธาตุสวีอายุ700กว่าปีแล้ว ซึ่งอาจจะเก่ากว่าพระธาตุนคร
แต่ว่าขาดการฟื้นฟูพัฒนา ลูกหลานจะไม่รู้จักอยุ่แล้ว
คน(ใจ)โบราณ
วัดนี้มีความเป็น "วัด" ของคนไทยแต่ดั้งเดิมจริง ๆ ไม่เจริญทางวัตถุ แต่เจริญทางจิตใจ ชาวบ้านไปวัดนี้ไม่ยึดติดกับความสิวิไลส์ของเมืองใหม่ ยังคงรักษาขนบธรรมเนียมประเพณีไทยไว้อย่างเข้มแข็ง เจดีย์ที่ประดิษฐานพระบรมสารีริกธาตุ ยังเป็นรูปทรงเก่า ไม่ได้ทำด้วยหินอ่อน หรือประดับประดาด้วยแก้วแหวนเงินทอง ชาวบ้านช่วยกันรักษารูปแบบเดิม ๆ ไว้ มีการเปลี่ยนผ้าห่มพระธาตุทุกปี ซึ่งมีชาวบ้านและผู้คนจากที่อื่น ๆ มาร่วมพิธีจำนวนมาก
อยากให้วัดประเดิม เป็นวัดประเดิมในแบบนี้ตลอดไป อย่าเปลี่ยนแปลงให้ทันสมัยเลย เมื่อใดที่ความเจริญทางวัตถุย่างกรายเข้ามา ความเจริญทางด้านจิตใจจะลดต่ำลง ให้คนมาวัดด้วยศรัทธาดีกว่า
555555555555555555555555555555
ผมเกิดที่วัดประเดิมครับ แต่ตอนนี้อยู่อุดรธานี ภูมิใจในบ้านเกิดจังหู้ พี่น้องวัดเดิมมีความสุขมากๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆครับบบบบ
เพิ่มเติมครับ วัดประเดิมหรือวัดเดิมมีมานานเท่าไรไม่มีหลักฐานที่ชัดเจนครับ อาจเป็นเพราะชุมพรอย่ในเขตมรสุมมีนำท่วมและเป็นจุดสู้รบในสงครามโลกครั้งที่2จึงเป็นสาเหตุที่ทำให้หลักฐานสำคัญได้รับความเสียหายก็เป็นได้ แต่คำว่าวัดเดิมในภาษาท้องถิ่นคนชุมพรรู้จักดีหากจะกล่าวว่า วัดเดิมเคยเป็นที่ตั้งเมืองเก่ามาก่อนคนที่เชื่อคงจะมีไม่น้อย ในประวัติเท่าที่บันทึกได้ก็ไม่ตำกว่า400ปีครับ วัดเดิมมีแม่นำชุมพรผ่ากลางหมู่บ้านและในจุดนี้มีสถานที่ท่องเทียวที่น่าสนใจอีกจุดหนึ่งที่ท่านควรรู้และหาโอกาศไปเยี่ยมชม คือ สะพานแขวนแห่งแรกของไทย ลักษณะเป็นสะพานแขวนโดยมีลวดสลิงคู่เป็นสายยาวมีคานไม้ขวางเป็นลูกสะพานชาวบ้านเรียกสะพานี้ว่า สะพานสาย หรือ พานสายในภาษาท้องถิ่นและตรงตีนสะพานมีต้นฉำฉาขนาดเส้นผ่ากลาง4เมตรอยู่เป็นที่ร่มรื่นเหมาะแก่การพักผ่อนมากครับ หากได้ไปวัดเดิมอย่าลืมนะครับแวะใหว้พระธาตุวัดประเดิม และใหว้พ่อปู่แพชร พ่อปู่เวส พ่อปู่เย็นที่เป็นบรรพบุรุษของคน วัดเดิม ด้วยครับ
watcharawaree
วัดประเดิมหรือวัดพระขวางหรือวัดหาดทรายแก้ว ล้วนแล้วแต่อยู่ในละแวกเดียวกัน สำหรับวัดประเดิมนั้น มีหลักฐานปรากฎอยู่ในบริเวณดังกล่าวอยู่หลายประการที่แสดงให้เห็นถึงความเก่าแก่และสนับสนุนข้อสันนิษฐานที่ว่าเป็นวัดประจำจังหวัดชุมพรและเป็นวัดที่ถูกสร้างขึ้นเป็นวัดแรก อาทิเช่น พระเสื้อเมือง พระหลักเมือง กำแพงเก่า ที่อยู่ร่วมกับวัดประเดิมเรื่อยมาซึ้งทำให้ข้อสันนิษฐานที่ว่า เมืองชุมพรนั้นแต่เดิมตั้งอยู่ในละแวกหมู่ ๒ ตำบลตากแดด อำเภอเมือง จังหวัดชุมพรนั้นชัดขึ้น แต่อย่างไรก็ตาม การที่เราจะอยู่ใกล้วัดใดก็ตาม วัดนั้นยิ่งใหญ่ เก่าแก่ปานใดก็ตาม หากคนในชุมชนยังคงมองข้ามวัด ไม่ได้มองเข้าไปถึงความสำคัญของพระพุทธศาสนา วัดที่ตั้งอยู่ก็มีไปเพียงเพื่อเป็นสถานที่ท่องเที่ยว หากหลายคนยังต้องการเอาชนะกันเพียงแต่ความยิ่งใหญ่ความเก่าแก่ของวัดที่ต้นสังกัดหรืออยู่ใกล้มันก็เท่านั้น เอาเป็นว่าจะวัดไหน จะสังกัดวัดใด ก็ขอให้ทำนุบำรุงและเข้าใจไปถึงคำสอนของพระพุทธองค์ และสุดท้ายนี้อย่าพยายามยกข้อความใดใดที่จะทำให้คนในชุมชนหรือองค์กรต้องเกิดความแก่งแย่งชิงดีกัน อย่าให้ใครต่อใครมาทะเลาะเพื่อเอาชนะกัน เพราะวัดประเดิม วัดพระขวาง วัดหาดทรายแก้ว ล้วนแล้วแต่เป็นพี่น้องกัน มีความสัมพันธ์กันมายาวนาน จะวัดไหนได้ดีได้ความเอาใจใส่ ได้รับเกียรติใดใด ก็ให้ยินดีกับชุมชน เพราะเราเป็นคนชุมพรและเราก็เกิดมาภายใดคำสอนของพระศาสดาองค์เดียวกัน ขอบคุณที่อ่านครับ
๒. ฝั่งตะวันออก พื้นที่ฝั่งตะวันออกเป็นที่ราบลดระดับและมีแผ่นดินงอก เนื่องจากมีสันเขาเป็นต้นทางของแม่น้ำสายสั้นๆ และมีลมมรสุมตะวันตกเฉียงใต้และตะวันออกเฉียงเหนือ (ตุลาคม - มกราคม) ทำให้มีฝนตกมากเป็นแม่น้ำสายสั้นๆ ไหลลงสู่แม่น้ำใหญ่ทำให้เกิดสันทราย ซึ่งเป็นบริเวณที่เหมาะสมในการตั้งถิ่นฐานและการเพาะปลูก จึงมีการตั้งชุมชนอยู่บริเวณตีนภูเขา (ห่างจากทะเลประมาณ ๒๐ - ๓๐ กิโลเมตร) และบริเวณที่ราบริมฝั่งทะเล แหล่งโบราณคดีมีดังนี้
๒.๑ เขาสามแก้ว ตำบลนาชะอัง อำเภอเมือง จังหวัดชุมพร พบโบราณวัตถุจากอินเดีย เช่น ลูกปัดหินคาร์เนเลี่ยนและอาเกต แบบเรียบและแบบฝังสี และด้ามทัพพีสำริดรูปนกยูง
๒.๒ เขาศรีวิชัย จังหวัดสุราษฎร์ธานี พบเทวรูปพระนารายณ์และศาสนสถาน ๘ แห่ง ซึ่งแสดงถึงความรุ่งเรื่องของศาสนาพราหมณ์ในจังหวัดสุราษฎร์ธานี
๒.๓ วัดอัมพาวาส อำเภอท่าชนะ จังหวัดสุราษฎร์ธานี พบโบราณวัตถุจากอินเดียประเภทลูกปัดหินคาร์เนเลี่ยนและอาเกต
๒.๔ แหลมโพธิ์ ตำบลพุมเรียง อำเภอไชยา จังหวัดสุราษฎร์ธานี เกิดจากแผ่นดินใหญ่ที่มีคลองพุมเรียงไหลผ่าน พบโบราณวัตถุที่เป็นสินค้าต่างชาติจากอินเดีย จีน และอาหรับ จากการขุดตรวจทางโบราณคดี (ประมาณ พ.ศ.๒๕๒๒ - ๒๕๒๔ )โดยกรมศิลปากร ได้พบเครื่องถ้วยจีนสมัยราชวงศ์ถัง (พุทธศตวรรษที่ ๑๒ - ๑๕)
๒.๕ ไชยา จังหวัดสุราษฎร์ธานี เป็นที่ตั้งของโบราณ มีการขุดค้นทางโบราณคดี (ประมาณ พ.ศ.๒๕๒๒ -๒๕๒๔ ) โดยกรมศิลปากร บริเวณสันทรายพบว่ามีวัฒนธรรมเดียว (ชั้นดินลึกประมาณ ๑๐๐ เซนติเมตร) มีอายุไม่เก่าไปกว่าพุทธศตวรรษที่ ๑๖ นอกจากนั้นยังได้ขุดตรวจบริเวณวัดหลง และได้พบเครื่องถ้วยจีนสมัยราชวงศ์หมิง (พุทธศตวรรษที่ ๒๐ - ๒๒) ส่วนหลักฐานด้านศิลปกรรมเนื่องในศาสนาพราหมณ์และศาสนาพุทธนั้นได้พบเป็นจำนวนมาก
ยังมีเพิ่ม
2.5 เมืองโบราณ เวียงสระ
๑.เทวรูปพระวิษณุ พบจำนวน ๒ องค์ ได้แก่
๑.๑ พระวิษณุ ศิลา สกุลช่างปัลลวะ สูง ๑๔๘ เซนติเมตร อายยุประมาณพุทธศตวรรษที่ ๑๒ พระวรกายแสดงกล้ามเนื้อใกล้เคียงธรรมชาติ พระนาภีแอ่นขึ้นและพระปฤษภางค์เว้าเข้าแสดงให้เห็นลมปราณของโยคี พระเนตรเบิก พระโอษฐ์แย้ม ทรงสวมกีรีฏิมกุฏข้างบนผายออกทรงภูษายาวกรอมข้อพระบาทขมวดเป็นปมใต้พระนาภี และคาดผ้าคาดพระโสณีตามแนวนอนพระหัตถ์ขวาอาจทรงถือภู (ก้อนดิน) พระหัตถ์ซ้ายทรงถือคฑาแนบพระองค์ ปัจจุบันอยู่ทิ่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร เทวรูปองค์นี้คล้ายกับชิ้นส่วนเทวรูปพระวิษณุที่พบที่เขาศรีวิชัย อำเภอพุนพิน และพระวิษณุที่อำเภอศรีมหาโพธิ์ จังหวัดปราจีนบุรี
๑.๒ พระวิษณุ ศิลา สกุลช่างโจฬะ สูง ๕๓ เซนติเมตร อายุประมาณครึ่งหลังพุทธศตวรรษที่ ๑๖ ประติมากรรม พระหัตถ์ขวาหลังทรงถือสงข์พระหัตถ์ซ้ายหลังทรงถือจักรโดยวางบนพระดัชนี ด้านหลังพระหัตถ์และพระเศียรเชื่อมด้วยแผ่นศิลา พระหัตถ์ขวาทรงแสดงปางประทานอภัย พระหัตถ์ซ้ายหน้าวางไว้ที่พระโสภี ทรงพระภูษาโจงสั้น สวมกีรีฏิมกุฏทรงสูงสอบเข้าด้านบน ปัจจุบันอยู่ที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร
๒.พระพุทธเจ้าศากยมุนี ศิลาสลักนูนสูง สูง ๑๖.๕๐ เซนติเมตร อายุราวพุทธศตวรรษที่ ๑๑ พบโดย ดร. ควอริทซ์ เวลส์ นักโบราณคดีชาวอังกฤษ จากการสำรวจและขุดค้น ได้พบแนวอิฐซึ่งน่าจะฐานศาสนสถานกลางเมืองเวียงสระ ลักษณะประทับยืนท่าตริภังค์ ( เอียงสะโพก) ครองจีวรห่มคลุมบางแนบพระวรกาย พระหัตถ์ขวาแสดงปางประทานพร พระพุทธรูปองค์นี้มีลักษณะคล้ายคลึงกับประติมากรรมในศิลปะสมัยคุปตะ สกุลช่างสารนาถ อาจนำเข้ามาจากประเทศอินเดีย อย่างไรก็ตาม วัสดุหินทรายสีแดงเป็นวัสดุที่หาง่ายในแถบเมืองเวียงสระ ไชยาและพุนพิน จังหวัดสุราษฏร์ธานี พระพุทธรูปองค์นี้ยังคล้ายคลึงกับพระพิมพ์ดินดิบที่ถ้ำเขาขนาบน้ำ อำเภอเมืองกระบี่ จังหวัดกระบี่ ปัจจุบันอยู่ที่พิพิธภัณพสถานแห่งชาติ พระนคร
๓.พระศิวะไภรวะ เป็นประติมากรรมนูนสูงทำด้วยหินทรายรูปพระศิวะปางดุร้าย สูงประมาณ ๕๑.๕๐ เซนติเมตร อยู่ในลักษณะเปลือย มีสุนัขเป็นพาหนะเห็นส่วนหางอยู่ทางด้านหลัง พระเกศาเป็นขมวดส่วนบนและสยายเป็นเปลวไฟ มีสายกระดิ่งห้อยยาวเกือบจรดข้อพระบาท (น่าจะเป็นพวงมาลัยร้อยด้วยกระดูกหรือกระโหลกศีรษะมนุษย์) ทรงรัดประคดเป็นรูปคล้ายงู มี ๔ กร พระหัตถ์ซ้ายหนาทรงถือ ถ้วยทำจากกระโหลกศีรษะ พระหัตถ์ขวาหน้าทรงเชือก พระหัตถ์ซ้ายหลังทรงตรีศูล และพระหัตถ์ขวาหลังทรงบัณเฑาะว์ (กลอง) อิทธิพลศิลปะอินเดียสกุลช่างโจฬะตอนต้น อายุพุทธศตวรรษที่ ๑๕-๑๖ ปัจจุบันอยู่ที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติพระนคร
๔. เทพีอุ้มโอรส ทำด้วยดินเผา สูง ๒๒ เซนติเมตร กำหนดอายุประมาณพุทธศตวรรษที่ ๑๖-๑๗ คล้ายเทพีอุ้มโอรสที่เกาะคอเขา อำเภอคุระบุรี จังหวัดพังงา
๕.ฐานรูปเคารพ ทำด้วยหินทรายแดง สูง ๕๐ เซนติเมตร กว้างยาวด้านละ ๔๕ เซนติเมตร ด้านบนมีรางน้ำมนต์ ด้านข้างมีการแกะสลักลวดลายเป็นชั้น ๆ อย่างสวยงาม
๖.พระพุทธรูปหินทรายแดง พบเป็นกลุ่มตั้งกระจัดกระจายเรียงรายอยู่บริเวณทางด้านทิศเหนือของอุโบสถเก่าและบริเวณโบราณสถานภายในเมืองเวียงสระ พระพุทธรูปส่วนใหญ่อยู่ในสภาพชำรุด มีตะไคร่น้ำจับทั่วไป ลักษณะทางพุทธศิลป์เป็นศิลปะสมัยอยุธยา พระพักตร์รูปไข่พระเนตรโปนเหลือบต่ำ ขมวดพระเกศาเล็กและไม่มีไรพระศก ครองจีวรห่มเฉียง สังฆาฏิยาวถึงพระนาภี ส่วนปลายตรง ประทับนั่งปางสมาธิและปางมารวิชัย
๒. ฝั่งตะวันออก พื้นที่ฝั่งตะวันออกเป็นที่ราบลดระดับและมีแผ่นดินงอก เนื่องจากมีสันเขาเป็นต้นทางของแม่น้ำสายสั้นๆ และมีลมมรสุมตะวันตกเฉียงใต้และตะวันออกเฉียงเหนือ (ตุลาคม - มกราคม) ทำให้มีฝนตกมากเป็นแม่น้ำสายสั้นๆ ไหลลงสู่แม่น้ำใหญ่ทำให้เกิดสันทราย ซึ่งเป็นบริเวณที่เหมาะสมในการตั้งถิ่นฐานและการเพาะปลูก จึงมีการตั้งชุมชนอยู่บริเวณตีนภูเขา (ห่างจากทะเลประมาณ ๒๐ - ๓๐ กิโลเมตร) และบริเวณที่ราบริมฝั่งทะเล แหล่งโบราณคดีมีดังนี้
๒.๑ เขาสามแก้ว ตำบลนาชะอัง อำเภอเมือง จังหวัดชุมพร พบโบราณวัตถุจากอินเดีย เช่น ลูกปัดหินคาร์เนเลี่ยนและอาเกต แบบเรียบและแบบฝังสี และด้ามทัพพีสำริดรูปนกยูง
๒.๒ เขาศรีวิชัย จังหวัดสุราษฎร์ธานี พบเทวรูปพระนารายณ์และศาสนสถาน ๘ แห่ง ซึ่งแสดงถึงความรุ่งเรื่องของศาสนาพราหมณ์ในจังหวัดสุราษฎร์ธานี
๒.๓ วัดอัมพาวาส อำเภอท่าชนะ จังหวัดสุราษฎร์ธานี พบโบราณวัตถุจากอินเดียประเภทลูกปัดหินคาร์เนเลี่ยนและอาเกต
๒.๔ แหลมโพธิ์ ตำบลพุมเรียง อำเภอไชยา จังหวัดสุราษฎร์ธานี เกิดจากแผ่นดินใหญ่ที่มีคลองพุมเรียงไหลผ่าน พบโบราณวัตถุที่เป็นสินค้าต่างชาติจากอินเดีย จีน และอาหรับ จากการขุดตรวจทางโบราณคดี (ประมาณ พ.ศ.๒๕๒๒ - ๒๕๒๔ )โดยกรมศิลปากร ได้พบเครื่องถ้วยจีนสมัยราชวงศ์ถัง (พุทธศตวรรษที่ ๑๒ - ๑๕)
๒.๕ ไชยา จังหวัดสุราษฎร์ธานี เป็นที่ตั้งของโบราณ มีการขุดค้นทางโบราณคดี (ประมาณ พ.ศ.๒๕๒๒ -๒๕๒๔ ) โดยกรมศิลปากร บริเวณสันทรายพบว่ามีวัฒนธรรมเดียว (ชั้นดินลึกประมาณ ๑๐๐ เซนติเมตร) มีอายุไม่เก่าไปกว่าพุทธศตวรรษที่ ๑๖ นอกจากนั้นยังได้ขุดตรวจบริเวณวัดหลง และได้พบเครื่องถ้วยจีนสมัยราชวงศ์หมิง (พุทธศตวรรษที่ ๒๐ - ๒๒) ส่วนหลักฐานด้านศิลปกรรมเนื่องในศาสนาพราหมณ์และศาสนาพุทธนั้นได้พบเป็นจำนวนมาก
ยังมีเพิ่ม
2.5 เมืองโบราณ เวียงสระ
๑.เทวรูปพระวิษณุ พบจำนวน ๒ องค์ ได้แก่
๑.๑ พระวิษณุ ศิลา สกุลช่างปัลลวะ สูง ๑๔๘ เซนติเมตร อายยุประมาณพุทธศตวรรษที่ ๑๒ พระวรกายแสดงกล้ามเนื้อใกล้เคียงธรรมชาติ พระนาภีแอ่นขึ้นและพระปฤษภางค์เว้าเข้าแสดงให้เห็นลมปราณของโยคี พระเนตรเบิก พระโอษฐ์แย้ม ทรงสวมกีรีฏิมกุฏข้างบนผายออกทรงภูษายาวกรอมข้อพระบาทขมวดเป็นปมใต้พระนาภี และคาดผ้าคาดพระโสณีตามแนวนอนพระหัตถ์ขวาอาจทรงถือภู (ก้อนดิน) พระหัตถ์ซ้ายทรงถือคฑาแนบพระองค์ ปัจจุบันอยู่ทิ่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร เทวรูปองค์นี้คล้ายกับชิ้นส่วนเทวรูปพระวิษณุที่พบที่เขาศรีวิชัย อำเภอพุนพิน และพระวิษณุที่อำเภอศรีมหาโพธิ์ จังหวัดปราจีนบุรี
๑.๒ พระวิษณุ ศิลา สกุลช่างโจฬะ สูง ๕๓ เซนติเมตร อายุประมาณครึ่งหลังพุทธศตวรรษที่ ๑๖ ประติมากรรม พระหัตถ์ขวาหลังทรงถือสงข์พระหัตถ์ซ้ายหลังทรงถือจักรโดยวางบนพระดัชนี ด้านหลังพระหัตถ์และพระเศียรเชื่อมด้วยแผ่นศิลา พระหัตถ์ขวาทรงแสดงปางประทานอภัย พระหัตถ์ซ้ายหน้าวางไว้ที่พระโสภี ทรงพระภูษาโจงสั้น สวมกีรีฏิมกุฏทรงสูงสอบเข้าด้านบน ปัจจุบันอยู่ที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร
๒.พระพุทธเจ้าศากยมุนี ศิลาสลักนูนสูง สูง ๑๖.๕๐ เซนติเมตร อายุราวพุทธศตวรรษที่ ๑๑ พบโดย ดร. ควอริทซ์ เวลส์ นักโบราณคดีชาวอังกฤษ จากการสำรวจและขุดค้น ได้พบแนวอิฐซึ่งน่าจะฐานศาสนสถานกลางเมืองเวียงสระ ลักษณะประทับยืนท่าตริภังค์ ( เอียงสะโพก) ครองจีวรห่มคลุมบางแนบพระวรกาย พระหัตถ์ขวาแสดงปางประทานพร พระพุทธรูปองค์นี้มีลักษณะคล้ายคลึงกับประติมากรรมในศิลปะสมัยคุปตะ สกุลช่างสารนาถ อาจนำเข้ามาจากประเทศอินเดีย อย่างไรก็ตาม วัสดุหินทรายสีแดงเป็นวัสดุที่หาง่ายในแถบเมืองเวียงสระ ไชยาและพุนพิน จังหวัดสุราษฏร์ธานี พระพุทธรูปองค์นี้ยังคล้ายคลึงกับพระพิมพ์ดินดิบที่ถ้ำเขาขนาบน้ำ อำเภอเมืองกระบี่ จังหวัดกระบี่ ปัจจุบันอยู่ที่พิพิธภัณพสถานแห่งชาติ พระนคร
๓.พระศิวะไภรวะ เป็นประติมากรรมนูนสูงทำด้วยหินทรายรูปพระศิวะปางดุร้าย สูงประมาณ ๕๑.๕๐ เซนติเมตร อยู่ในลักษณะเปลือย มีสุนัขเป็นพาหนะเห็นส่วนหางอยู่ทางด้านหลัง พระเกศาเป็นขมวดส่วนบนและสยายเป็นเปลวไฟ มีสายกระดิ่งห้อยยาวเกือบจรดข้อพระบาท (น่าจะเป็นพวงมาลัยร้อยด้วยกระดูกหรือกระโหลกศีรษะมนุษย์) ทรงรัดประคดเป็นรูปคล้ายงู มี ๔ กร พระหัตถ์ซ้ายหนาทรงถือ ถ้วยทำจากกระโหลกศีรษะ พระหัตถ์ขวาหน้าทรงเชือก พระหัตถ์ซ้ายหลังทรงตรีศูล และพระหัตถ์ขวาหลังทรงบัณเฑาะว์ (กลอง) อิทธิพลศิลปะอินเดียสกุลช่างโจฬะตอนต้น อายุพุทธศตวรรษที่ ๑๕-๑๖ ปัจจุบันอยู่ที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติพระนคร
๔. เทพีอุ้มโอรส ทำด้วยดินเผา สูง ๒๒ เซนติเมตร กำหนดอายุประมาณพุทธศตวรรษที่ ๑๖-๑๗ คล้ายเทพีอุ้มโอรสที่เกาะคอเขา อำเภอคุระบุรี จังหวัดพังงา
๕.ฐานรูปเคารพ ทำด้วยหินทรายแดง สูง ๕๐ เซนติเมตร กว้างยาวด้านละ ๔๕ เซนติเมตร ด้านบนมีรางน้ำมนต์ ด้านข้างมีการแกะสลักลวดลายเป็นชั้น ๆ อย่างสวยงาม
๖.พระพุทธรูปหินทรายแดง พบเป็นกลุ่มตั้งกระจัดกระจายเรียงรายอยู่บริเวณทางด้านทิศเหนือของอุโบสถเก่าและบริเวณโบราณสถานภายในเมืองเวียงสระ พระพุทธรูปส่วนใหญ่อยู่ในสภาพชำรุด มีตะไคร่น้ำจับทั่วไป ลักษณะทางพุทธศิลป์เป็นศิลปะสมัยอยุธยา พระพักตร์รูปไข่พระเนตรโปนเหลือบต่ำ ขมวดพระเกศาเล็กและไม่มีไรพระศก ครองจีวรห่มเฉียง สังฆาฏิยาวถึงพระนาภี ส่วนปลายตรง ประทับนั่งปางสมาธิและปางมารวิชัย