ผักพื้นบ้าน

ทำให้ดูอยู่ให้เห็นเป็นให้สัมผัส

ผักพื้นบ้าน
ของดีที่บ้านจำรุง  จังหวัดระยอง
ถามว่าวันนี้คุณรู้จักผักที่คุณกินหรือไม่ และมันมีกี่ชนิด  คงได้รับคำตอบที่ไม่ต่างกันมากนัก  ไล่เรียงกันไป ๆ มา ๆ คงได้ซักสิบชนิด  คะน้า  หอม  ผักชี  ถั่วงอก  กวางตุ้ง  กะหล่ำ  ผักบุ้ง  ถ้ามากกว่านี้ต้องนึกนานหน่อย
และถ้าถามต่อไปว่ารู้จักผักพื้นบ้านบ้างหรือไม่  คงได้รับคำตอบที่คล้าย กันว่ารู้จักเมื่อสมัยเด็ก ๆ  ซึ่งทุกวันนี้อาจจะมีให้เห็นบ้าง   แต่กว่าเรียกชื่อก็ต้องนึกกันนาน  เรื่องได้กินคงไม่ต้องพูดถึง    สำหรับคนในเมืองที่มีวิถีชีวิตที่เร่งรีบและต้องรับประทานอาหารถุง  แม้แต่คนบ้านนอกอย่างผมเองก็เหมือนกัน  ก็ไม่ต่างจากที่ว่ามานัก
ย้อนกลับไปเมื่อสมัยที่ผมเป็นเด็ก ๆ  อาหารหลักของผม    คือผักพื้นบ้าน ผักขมผัดน้ำมัน    ผักหวานต้มจิ้มน้ำพริก  ผักบุ้งนา  ตำลึง  กะถิน  กินกันดิบ ๆ ได้รสชาติดีนัก  แกงส้มใบมะขาม  ยังจำได้ว่าแม่ผมชอบกินผักเสี้ยนดอง  ผักกุ่มจิ้มน้ำพริก  ใบแต้ว  ใบเสม็ดแดง  ฯลฯ  ใครจะนึกว่าผักพื้นบ้านปลอดสารเคมี    ที่มีอย่างอุดมสมบูรณ์ในท้องถิ่นจะค่อย ๆ หมดคุณค่า     ไปโดยที่เราเองก็ไม่รู้ตัว    เมื่อในสำรับกับข้าวของเราถูกแทนที่ด้วยผักในเมือง  ผักจากต่างถิ่นที่บางครั้งเราเองไม่รู้จัก  ไม่อยากโทษใครให้เจ็บกระดองใจ  รู้แต่ว่าวันนี้    คนส่วนใหญ่แทบไม่รู้จักผักพื้นบ้านพื้นเมืองกันแล้ว  หรือรู้จักก็แทบไม่ได้นำมากิน  ด้วยเหตุปัจจัยต่าง ๆ นานา 
บ้านจำรุง   ได้ตระหนักถึงเรื่องนี้เมื่อประมาณปี 2543    เมื่อเราได้ช่วยมีการเก็บข้อมูลครัวเรือน  แล้วพบว่าเราซึ่งเป็นชุมชนล็ก ๆ  150 ครัวเรือน    มีการใช้สารเคมีกันอย่างรุนแรง  มีสารเคมีตกค้างในเลือดของพวกเรา  โรคภัยไข้เจ็บเข้ามาหาเราโดยที่เราไม่สามารถดูแลตัวเองได้  โรคภูมิแพ้เป็นโรคที่เราได้ยินบ่อยขึ้น
เรานำเรื่องนี้มาหารือกัน    แล้วพบว่าทั้งหลายทั้งปวงนั้นมาจากที่วิถีชีวิตเราเปลี่ยนไป  วิถีการกินที่เป็นไปตามค่านิยมสมัยใหม่  เราละเลยอาหารในท้องถิ่นที่มีคุณค่า  เมื่อพบต้นตอของปัญหา  เราเริ่มจัดระบบการกิน  วิถีชีวิตใหม่ร่วมกัน 
โดยมีการจัดตั้งกลุ่มเกษตรพื้นบ้าน   นำผักพื้นบ้านมาฟื้นฟูร่วมกัน  ใช้สมาชิกกลุ่มเกษตรพื้นบ้านเป็นหลักในการผลิต     ผักพื้นบ้านปลอดสารเคมีสู่ชุมชน ผ่านพนักงานขายของกลุ่ม   มีการรณรงค์สร้างค่านิยม     ผ่านสื่อวิทยุชุมชนบ้านจำรุง  ซึ่งเป็นสื่อของเราเอง  เรามีร้านส้มตำจำรุง  ที่รับผักพื้นบ้าน    ของกลุ่มไปกินกับส้มตำ
       ผู้คนที่มาร่วมเรียนรู้ในวิถีชุมชนบ้านจำรุง มาพักโฮมเสตย์ เราจัดอาหารพื้นบ้านรับรองเป็นอาหารหลัก ผู้คนในชุมชนหันมานิยมกินผักพื้นบ้านเพิ่มขึ้น
ซึ่งหลังจากที่เราช่วยกันทำแบบนี้มาตั้งแต่ปี  2543  เริ่มส่งผลเป็นที่ยอมรับในทุกระดับ  ผู้ผลิตได้ผลิตผักพื้นบ้านปลอดสารเคมีอย่างมีความสุข     เพราะไม่ต้องกังวลกับเรื่องราคาสารเคมีแพง  สุขภาพดีขึ้นทั้งสุขภาพกาย  สุขภาพใจ  ผู้บริโภคได้กินผักพื้นบ้านตามฤดูกาลส่งผลดีต่อสุขภาพ  ภาวะอยู่เย็นเป็นสุขเริ่มเกิดขึ้น
เรานำดอกอัญชันมาแปรรูปเป็นน้ำดอกอัญชันสีสวย    ต้อนรับนักเดินทาง 
ในปีนี้เราเตรียมพื้นที่  ที่เอื้อต่อการเกิดผักพื้นบ้านชายน้ำ    ตลอดแนวลำรางสาธารณะ  1,200  เมตร   เพื่อที่จะให้ชุมชนได้มีผักพื้นบ้านกินอย่างหลากหลายเพิ่มขึ้นและลดรายจ่ายของครอบครัว   
1 ปีที่ผ่านมา  นักเดินทางที่มาบ้านจำรุงได้กินผักพื้นบ้านปลอดสารเคมีและนำแนวคิดไปบอกต่อกันเองมากกว่า  1,000 คน  ที่สำคัญชุมชนได้เห็นคุณค่าของผักพื้นบ้านมากขึ้นเรื่อย ๆ   สำรับกับข้าวของเรามีผักเมืองน้อยลง  สุขภาพชุมชนดีขึ้น  อากาศบริสุทธิ์ขึ้นเพราะใช้สารเคมีน้อยลง
ผมเองรู้จักผักพื้นบ้านเพิ่มขึ้น  รู้ว่าเมื่อนำผักหวานมายำ   ให้รสชาติที่ไม่แพ้ยำถั่วพู  รู้ว่าหมูต้มชะมวง  เมื่อเรากลัวอ้วนกินแต่ใบชะมวงรสชาติแปลกไปอีกอย่าง  ยังมีผักที่กินกับน้ำพริกที่กินสด ๆ นั้นให้ความรู้สึกของการเป็นไทย ๆ ได้ดีเหลือเกิน เช่นดอกอัญชัน  ผักแว่น  ยอดมันสัมปะหลัง  หัวปลี  ใบบัวบก  ผักบุ้งนา หัวไพล ถั่วพู ตำลึง ชะอม ผักหวาน  ผักขม  หน่อข่า   กระชาย  ฯลฯ
อยากชวนทุกท่านหันมาดูแลรักษาผักพื้นบ้านรอบ ๆ ตัว  รอบ ๆ บ้าน  แล้วช่วยกันรดน้ำ   ใส่ปุ๋ย (ปุ๋ยอินทรีย์นะครับ)  ท่านจะมีความสุข  เพลิดเพลินไปอีกแบบ
อยากชวนทุกท่านทำสวนครัวร่วมกัน  เหมือนบทเพลงที่กลุ่มเกษตรพื้นบ้านนำไปร้องนำในรายการวิทยุบ้านจำรุง  ซึ่งเมื่อฟังแล้วอยากทำสวนครัวขึ้นมาทันที  มีเนื้อร้องดังนี้
              พริก  มะเขือ  ขิง ข่า ตะไคร้ เราไม่ควรจะไปซื้อที่ตลาด
 ปลูกให้งามยามเมื่อขาด   วิ่งปราดไปในสวนครัว
 เลือกเก็บเอาตามชอบใจจะกินเมื่อไร ก็ไม่ต้องกลัว
จะกินแกงเผ็ด ผัดเห็ดแกงคั่ว  เรามีผักสวนครัวไม่ต้องกลัวอดกิน
เช้า เช้า ไปทำงานเย็นกลับมาบ้านพรวนดิน
ล้อมรั้วด้วยผักกะถิน ล้อมรั้วด้วยผักกะถิน 
 ถั่วพูน่ากินปลูกไว้ข้าง ๆ
ยกร่องหอมกระเทียม   ไม่ต้องตระเตรียมให้หมดสตางค์
เหลือจากกินใช้ขายไปเสียบ้าง  ยังได้สตางค์มาสร้างครอบครัว
ฟักแฟงแตงกวา  โหระพา ราคานิดหน่อย
ซื้อกินบ่อย ๆ นิดนิด หน่อยหน่อยไม่คอยรู้ตัว
พอถึงหนึ่งปี  คิดบัญชีเงินมันรั่ว
ถ้าทำสวนครัว  ก็เหลือเงินเป็นร้อย ร้อย มันน้อยเมื่อไร   มันน้อยเมื่อไร
วันนี้   เชิญชวนทุกท่านที่สนใจเรื่องราวของผักพื้นบ้าน    แวะมาสนทนาวิสาสะ มากินผักพื้นบ้านตามฤดูกาลกันได้   ที่บ้านจำรุง  ตำบลเนินฆ้อ  อำเภอแกลง  จังหวัดระยอง สอบถามเพิ่มเติมได้ที่   โทรศัพท์  07-8178030
ชาติชาย  เหลืองเจริญ  /   บ้านจำรุง /  26 มีนาคม  2549
 
 

[หวัด]

ยินดีที่จะไปเยี่ยมชมครับผู้ใหญ่  พูดถึงผักแล้ว  นึกถึงสุขภาพครับ ถ้ามีภาพประกอบด้วย  สุขภาพน่าจะดียิ่งขึ้นไปใหญ่  ผมอยากรู้เรื่องราวของ "ธนาคารขยะ" บ้างครับ  ไปคราวที่แล้วไม่ค่อยได้ถามอะไรมากนัก  ตัวแต่ตะลึกกับความเขียมขจีของบ้านจำรุงเลยไม่ได้ถาม  แล้วจะติดตามตอนต่อไปครับ

[หวัด]

สวัสดีครับพี่ผู้ใหญ่

ผมเขียนบทความขึ้นบทหนึ่ง  ลองคลิ๊ก เข้าไปดูดูครับ  อาจจะมีส่วนที่เกี่ยวข้องกับโครงการของ สสส. อยู่บ้าง  หากทฤษฎีที่ผมเสนอพอจะเป็นประโยชน์กับชุมชน  ผมจะดีใจมากครับ

ด้วยความเคารพ
สวัสดิ์ พุ้มพวง

[บ้านจำรุง]

ตอนนี้บ้านจำรุงมีเว็บไซต์แล้วนะครับ
มีเรื่องราวดีๆ มากมายทั้งเรื่องเล่าชุมชน ชุมชนเศรษฐกิจพอเพียง มหาวิทยาลัยชีวิต คลิปวีดีโอชุมชนต่างๆ
http://sites.google.com/site/banjumrung

[วิสูตร ชีวิตไทย]

ไประยองเมื่อวันที่ 14 มกราคม 2553 ประทับใจมากประธานบ้านจำรุงนำเสนอได้ดีมากพูดแบบธรรมชาติไม่แสแสร้งเป็นกันเองกับทุกๆคน ชาวบ้านจำรุงน่ารักมากๆ คุณยายที่ร้องเพลงก็ไพเราะมากๆ ชาวบ้านที่นี่นำหลักปรชญาพอเพียงของในหลวงของเรามาใช้อาหารที่นี่อร่อยมากๆแม่บ้านที่นี่เป็นกันเองมากๆ น่าจะเป็นตัวอย่างที่ดี เหมาะสมเหลือเกินที่บ้านจำรุงได้รับรางวัลวิถีชีวิตตัวอย่างของความสำเร็จของชีวิต ถ้ามีโอกาสอยากไปดูงานอีกขอยกนิ้วให้ด้วยความจริงใจ

จากใจ...กรรมการกองทุนชุมชนราชเดชดำรง เครือข่ายเทศบาลนครเชียงราย