ความเป็นมา / ปัญหาและโอกาสพัฒนา
ภาวะอุณหภูมิกายต่ำ หมายถึง อุณหภูมิที่วัดทางทวารหนักหรือทางรักแร้ ต่ำกว่า 36.5 องศาเซลเซียส ในทารกแรกเกิด เป็นภาวะที่พบได้บ่อยโดยเฉพาะทารกที่มีความเสี่ยงสูง เช่น ทารกคลอดก่อนกำหนด ทารกคลอดระหว่างทางก่อนถึงโรงพยาบาล คลอดท่าก้น และทารกที่ขาดออกซิเจนขณะคลอด ทารกน้ำหนักน้อย รวมทั้งทารกปกติทั่วไปก็สามารถเกิดภาวะนี้ได้ เนื่องจากทารกแรกเกิดมีความสามารถจำกัดในการปรับตัวเพื่อให้อุณหภูมิคงที่ ส่งผลให้อุณหภูมิร่างกายเปลี่ยนแปลงตามอุณหภูมิสิ่งแวดล้อม หากไม่ควบคุมอุณหภูมิร่างกายทารกให้อยู่ในเกณฑ์ปกติจะทำให้อัตราการเกิดโรคแทรกซ้อนและอัตราตายในทารกเพิ่มขึ้น ดังนั้นการป้องกัน และการแก้ไขภาวะนี้จึงเป็นสิ่งสำคัญยิ่ง
โรงพยาบาลศรีสงครามเป็นโรงพยาบาลชุมชน ขนาด 60 เตียง มีผู้คลอดเฉลี่ยประมาณ 70 ราย/เดือน จากการเก็บข้อมูลจากเดือนตุลาคม 2548 - กรกฎาคม 2549 พบอัตราการเกิดทารกอุณหภูมิกายต่ำ 20 % ทางห้องคลอดโรงพยาบาลศรีสงครามตระหนักถึงความสำคัญของภาวะนี้ แต่ห้องคลอดยังไม่มีแนวทางปฏิบัติที่ชัดเจนและเป็นแนวทางเดียวกัน และเครื่องมือ อุปกรณ์ที่ให้ความอบอุ่นแก่ทารกไม่เพียงพอและชำรุด การควบคุมอุณหภูมิสิ่งแวดล้อมรอบกายทารกทำได้ยาก เพราะอุณหภูมิสิ่งแวดล้อมเปลี่ยนแปลงตามฤดูกาล และต้องมีการเคลื่อนย้ายทารกไปอยู่ตึกหลังคลอดหรือส่งต่อเพื่อรับการรักษาที่อื่น ทางโรงพยาบาลไม่มีเครื่องให้ความอบอุ่นชนิดเคลื่อนย้ายได้ และไม่มีหออภิบาลทารกแรกเกิดโดยเฉพาะจึงได้ดำเนินกิจกรรมพัฒนาคุณภาพเรื่อง การลดอัตราการเกิดภาวะอุณหภูมิกายต่ำในทารกแรกเกิด โดยนำผลงานวิจัยของ ศาสตราจารย์ นายแพทย์เกรียงศักดิ์ และ ศาสตราจารย์ ดร. วีณา จิระแพทย์ มาประยุกต์ใช้ร่วมกับการผลิตถุงผ้านวมห่อตัวทารก ที่สะดวกใช้และเป็นแหล่งให้ความอบอุ่นที่รวดเร็ว ต้นทุนการผลิตต่ำ ใช้ได้ทั้งการป้องกันและแก้ไขภาวะอุณหภูมิกายต่ำขณะอยู่ในหอผู้ป่วย และขณะเคลื่อนย้าย
การผลิตถุงถั่วเขียวและวิธีใช้
- ใส่ถุงถั่วเขียวดิบ 1กิโลกรัม ในถุงผ้ายีนส์ ขนาดของถุงผ้าเท่ากับกระดาษ A4 แล้วเย็บปิดให้มิดชิด
- อุ่นถุงถั่วในด้วยไมโครเวฟ ขนาดไฟ 800 วัตต์ นาน 1 นาที
- ใส่ถุงถั่วเขียวในซองเอกสารสีน้ำตาลขนาด A4
- ปูผ้าขนหนูบนซองเอกสารที่ใส่ถุงถั่วเขียวที่อุ่นแล้ว 1 ผืน
- ใช้ผ้าขนหนูห่อตัวทารกแล้ววางลงบนผ้าขนหนูที่ปูอยู่บนซองเอกสารที่ใส่ถุงถั่วเขียวที่อุ่นแล้ว
ผลการดำเนินงาน
1. หลังการนำเอาถุงถั่วเขียวมาใช้เป็นอุปกรณ์ให้ความอบอุ่นแก่ทารก แล้วเก็บข้อมูลนำมาวิเคราะห์พบว่าอัตราทารกอุณหภูมิกายต่ำลดลงจาก 20 % เหลือ 15.1% และไม่พบภาวะแทรกซ้อนต่อผิวหนังของทารก
2. การใช้ถุงถั่วเขียวไม่เหมาะในการใช้ให้ความอบอุ่นแก่ทารกแรกเกิดในห้องคลอด และยังพบการเกิดอุณหภูมิกายต่ำที่ห้องหลังคลอด 2 ชั่วโมง 50 % ของทั้งหมด
3. การใช้ถุงถั่วเขียวในรูปแบบเดิม ไม่สะดวกในห้องหลังคลอด 2 ชม.ขณะมารดาให้นมบุตรและขณะเคลื่อนย้ายจึงได้ผลิต ถุงผ้านวมอุ่นรักมหัศจรรย์ ใช้ร่วมกับถุงถั่วเขียว
การผลิตถุงอุ่นรักมหัศจรรย์
วิธีการผลิต ตัดเย็บด้วยผ้าสำลี หรือผ้าฝ้าย ผ้าใยสังเคราะห์และผ้าร่ม 3 ชั้นใช้ร่วมกับถุงถั่วเขียว
วัตถุประสงค์ / วิธีการใช้
1.ห่อตัวทารก ป้องกันการสูญเสียความร้อนออกจากร่างกาย ป้องกันกระแสลมพัดผ่านตัวทารก ขณะอยู่ห้องหลังคลอดที่อุณหภูมิห้องค่อนข้างต่ำในฤดูหนาวหรือขณะเปิดเครื่องปรับอากาศ
2. เพิ่มการรักษาอุณหภูมิโดยมีช่องใส่ถุงถั่วเขียวอุ่นด้วยไมโครเวฟ 1 นาทีด้านหลังถุงอุ่นรัก
3. ใช้รับทารกที่คลอดระหว่างทางมีภาวะอุณหภูมิกายต่ำอยู่แล้ว หรือกรณีคลอดฉุกเฉินได้ภายใน 3นาที ( การทำงานของ warmer หรือ Incubator ที่ให้ความอบอุ่นเพียงพอ ที่เวลา 15 - 30 นาที)
4. ใช้ห่อตัวทารกขณะเคลื่อนย้ายหรือส่งต่อแทนการห่อผ้าหลายชั้น หรือ Transport Incubator
5. มารดาสะดวกในการให้นมบุตร ไม่ต้องแยกทารกเพื่ออยู่ใต้ Radiant warmer
ผลลัพธ์หลังการใช้ถุงผ้าอุ่นรัก
ประโยชน์ที่ได้รับจากถุงถั่วอุ่นรักมหัศจรรย์
1. ทารกปลอดภัยจากภาวะ อุณหภูมิกายต่ำ
2. แก้ไขภาวะอุณหภูมิกายต่ำได้ทันท่วงที ลดความรุนแรงจากภาวะแทรกซ้อนที่อาจจะเกิดขึ้นได้
3. มีเครื่องมือ และ แนวทางปฏิบัติในการป้องกันและควบคุมอุณหภูมิกายต่ำในทารกแรกเกิดอย่างเป็นรูปธรรม
4. มารดาทารกอยู่ใกล้ชิดกันตลอดเวลา สะดวกในการให้นมบุตร
5. สะดวกในการให้การพยาบาล เปิดเผยร่างกายทารกเฉพาะส่วนที่จำเป็น
6. ประหยัดงบประมาณ ต้นทุนต่ำ
7. ใช้ขณะเคลื่อนย้ายหรือส่งต่อ แทนการห่อผ้าหลายชั้นหรือTransport Incubator
คุณสมบัติ พิเศษของการออกแบบและวัสดุที่ใช้ตัด เย็บถุงอุ่นรัก มหัศจรรย์
1. ชั้นในสุดเป็นฝ้ายหรือผ้าสำลีเนื้อนุ่มไม่ระคายเคืองต่อผิวทารกและรักษาอุณหภูมิได้ดี
2. ชั้นกลางเป็นแผ่นใยสังเคราะห์เพิ่มความหนานุ่มและรักษาอุณหภูมิได้และซับน้ำได้ดี
3. ชั้นนอกสุดเป็นผ้าร่มสามารถป้องกันกระแสลมพัดผ่านเข้าถึงตัวทารกได้และกันน้ำได้
4. การออกแบบสะดวกใช้ สามารถเปิดเผยร่างกายทารกเฉพาะส่วน เมื่อให้การพยาบาล มารดาอุ้มทารกให้นมได้ ขณะใช้ถุง มีช่องบรรจุถุงผ้ายีนส์ใส่ถั่วเขียวที่อุ่นด้วยไมโครเวฟด้านหลัง(ไม่ใส่ซองกระดาษ)
5. มารดาสามารถนำไประยุกต์ใช้ต่อที่บ้านได้
ข้อแนะนำการใช้ เพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อน
1. แต่งตัวทารกด้วยด้วยผ้าอ้อม เสื้อ หมวก ถุงมือถุงเท้า และห่อตัวด้วยผ้าขนหนูก่อน
2. ประเมินอุณหภูมิห้องถ้าต่ำกว่า 28 องศา ควรใช้ถุงผ้าพร้อมกับถุงถั่วเขียว
3. ใช้แก้ไขภาวะอุณหภูมิกายต่ำได้ดีและรวดเร็ว อาจใช้ร่วมกับwarmer ด้วย
4. อุณหภูมิทารกค่อนข้างต่ำ ( < 36.8 องศา) ควรใช้ถุงผ้าพร้อมกับถุงถั่วเขียว
5. ประเมินอุณหภูมิทารกซ้ำหลังใช้ 15 - 30 นาที โดยวัดทางรักแร้ครบ 8 นาที
6. ถ้าอุณหภูมิห้อง > 28 องศา พิจารณาใช้เฉพาะถุงผ้าอย่างเดียว
7. การอุ่นถุงถั่วด้วยไมโครเวฟขนาดกำลังไฟ 800 วัตต์ 1 นาทีเท่านั้น เก็บอุณหภูมิได้ ~ 2 ชม. ต้องการใช้ต่อ อุ่นถุงถั่วอันใหม่
8. ซักทำความสะอาดได้เหมือนเสื้อผ้าเด็กทั่วไป
พระเจ้าวรวงศ์เธอพระองค์เจ้าโสมสวลีพระวรราชาทินัดดามาตุเสด็จเยี่ยมชมบูธนำเสนอผลงาน
Poster presentation HA Forum ครั้งที่ 10 ที่อิมแพคเมืองทองธานี
11 มี.ค. 2552
เก่งจังเลยค่ะ
ขอชื่นชมกับความสำเร็จนี้นะคะ และมีความคาดหวังว่าจะผลิตผลงานดีๆๆออกมาอีกเยอะๆๆนะคะ
ต้นตำรับเป็นท่านอาจารย์เกรียงศักดิ์ จีระเเพทย์ใช่มั๊ยคะ ดีใจค่ะที่มีคนนำไปต่อยอด ชื่นชมพี่กรมรีค่ะ