การวางแผนเป็นการเตรียมการล่วงหน้าว่าจะทำอะไร ทำอย่างไร
อย่างมีเป้าหมายที่ชัดเจน
การวางแผนจึงเป็นกระบวนการบริหารหรือการทำงานที่เป็นระบบ
ที่ผู้บริหารจะต้องให้ความสนใจและใส่ใจเป็นพิเศษ
ปัจจุบันนักบริหารต้องมีการวางแผนกลยุทธ์
ซึ่งไม่ใช่คิดว่าจะทำอะไรก็เขียนออกมา
แต่จะต้องดำเนินการอย่างมียุทธศาสตร์ ยุทธวิธี
กล่าวคือ ต้องมีการวิเคราะห์สภาพบริบท
มีการกำหนดวิสัยทัศน์ กำหนดพันธกิจ เป้าหมาย
จึงนำไปสู่การวางแผนกลยุทธ์ การทำแผนปฏิบัติการ
แล้วดำเนินการและติดตามประเมินผล
มีข้อมูลย้อนกลับไปสู่การปรับปรุงพัฒนาการวางแผนในโอกาสต่อไปอย่างเป็นระบบและต่อเนื่อง
ตามวงจร PDCA คือวางแผน (Plan) ปฏิบัติ (Do) ประเมิน (Check)
และปรับปรุงพัฒนา (Act.)
การวางแผนของหน่วยงานต่าง ๆ ที่ผ่านมาพบว่า มีปัญหามากมาย
ซึ่งส่วนใหญ่มาจากการคิดที่ไม่เป็นระบบ ไม่แยบยล
มีความเร่งรีบในการจัดทำ
โดยมอบให้ผู้รับผิดชอบไปเขียนเป็นรายบุคคลเพื่อให้ทันส่งตามเวลากำหนด
จึงขาดการมีส่วนร่วมคิดร่วมทำของบุคลากรตั้งแต่แรก
รวมทั้งการตรวจสอบกลั่นกรองก็ทำไม่รอบคอบ
แต่ไปเน้นการทำรูปเล่มของแผนให้สวยหรูเพื่อแจกจ่ายหรือรายงานไปยังที่ต่าง
ๆ
สิ่งชี้วัดสำคัญประการหนึ่งที่ทำให้การวางแผนไม่ประสบผลสำเร็จคือขาดการนำข้อมูลสภาพปัจจุบัน
ปัญหาที่แท้จริงมาวิเคราะห์จัดทำแผน
จึงเป็นความต้องการจากสามัญสำนึกของผู้เขียนมากกว่า
ข้อมูลความต้องการจำเป็นเชิงประจักษ์จากผลการประเมินที่แท้จริง
จึงมีคำพูดที่ล้อเลียนถึงความไม่สัมฤทธิ์ผลของการวางแผนหลายประโยค
เช่น
“แผนการสอน ก็คือ แผนการส่ง”
(คือไม่ได้วางแผนเพื่อสอนแต่วางแผนเพื่อส่งให้ฝ่ายบริหารตรวจหรือเพื่อรับการประเมินเอกสาร
ให้แล้วเสร็จไปโดยไม่ต้องสอนตามนั้น
อาจเรียกว่าทำแบบส่งๆก็ได้)
“แผน คือกระดาษเปื้อนหมึก”
“ แพลน แล้วก็นิ่ง
(Planning)”
เคยมีวิทยากรท่านหนึ่ง ถามผู้เข้ารับการอบรมว่า การวางแผนคืออะไร
ก็ได้รับคำตอบอย่างสะใจจากผู้เข้ารับการอบรมคนหนึ่งว่า
“การวางแผน
คือการนำแผนที่ทำเสร็จเรียบร้อยแล้วมาวางไว้โดยไม่ต้องทำอะไรเลย”
***********************
ธเนศ ขำเกิด [email protected]
เริ่มต้นเข้ามาศึกษาทางด้านนี้แล้วครับ เนื่องจากตำแหน่งงานเปลี่ยนไป ขอบคุณที่มีบทความดีๆให้อ่าน