ดอกบัวสี่เหล่า ... (ยอดมนุษย์ พระพุทธเจ้า)

บันทึกที่ผ่านมาเก็บเรื่องราวการ "ตรัสรู้สัมมาสัมโพธิญาณ" ของพระพุทธองค์

หนังสือ "ยอดมนุษย์ พระพุทธเจ้า" เขียนบทโดย นายตะวัน (อำนวย นาคกนิษฐ ป.ธ.๙) และวาดภาพโดย กฤษณารย์ (กฤษณะ อารยะประยูร) เป็นหนังสือในโครงการ "หนังสือเล่มแรกของลูก" (พระไตรปิฎกฉบับการ์ตูน)

ยังได้พูดถึง "ดอกบัวสี่เหล่า" ที่เราเคยได้ยินครูสอน หรือ พูดถึงกันบ่อย ๆ

ครั้งทรงไล่ธิดามารทั้ง ๓ ไปแล้ว พระพุทธเจ้าก็ได้ทรงตรึกคือนึกถึงเวไนยบุคคล ผู้ที่จะสามารถรู้ตามการตรัสรู้ของพระองค์ได้ แรกทีเดียวทรงดำริว่า "โพธิญาณลึกซึ้งนัก ยากที่สรรพสัตว์ผู้หมกหมุ่นในกามคุณ หรือว้าวุ่นอยู่กับความเห็นผิดในการปฏิบัติอุกฤษฎ์ทรมานตนให้ลำบากเปล่า ๆ จะมาเข้าถึงหรือบรรลุตามได้ จึงน้อมพระทัยที่จะไม่แสดงธรรมยับยั้งอยู่ในวิมุตติสุขแต่โดยลำพัง"

ตำนานเล่าว่า "ร้อนไปถึง สหัมบดีพรหม ที่ทรงตกพระทัยถึงกับเปล่งพระวาจาว่า โลกจักฉิบหายในคราวนี้ ดังนี้ถึง ๓ ครั้ง ดังไปทั่วหมื่นโลกธาตุ แล้วจึงตัดสินพระทัยเสด็จลงมาทูลอาราธนาพระพุทธเจ้าให้ทรงแสดงธรรม"

พระพุทธองค์ทรงพิจารณาซ้ำจึงทรงเห็นอุปมาเหมือน ดอกบัว ๔ เหล่า คือ

พวกหนึ่งพ้นน้ำรอรับแสงอรุณวันนี้ก็จะบาน เรียกว่า "อุคติตัญญู"

พวกหนึ่งปริ่มน้ำจะบานในวันรุ่งขึ้น เรียกว่า "วิปจิตัญญู"

พวกหนึ่งอยู่ใต้น้ำแต่ก็มีหวังว่าจะพ้นน้ำได้และจะบานในวันถัด ๆ ไป เรียกว่า "เนยยะ"

ส่วนพวกหนึ่งติดอยู่ใต้โคลนตมขึ้นมามิได้ คงต้องเป็นอาหารของปลาและเต่า เรียกว่า "ปทปรมะ"

แล้วทรงรับอาราธนาท้าวสหัมบดีพรหม

มีอาจารย์บางท่านไขความว่า "ท้าวสหัมบดีพรหมคือ พระมหากรุณาธิคุณอันปรากฎขึ้นเองในพระหฤทัยของพระพุทธเจ้านั่นเอง"

ครั้นแล้วทรงระลึกถึงอุปการคุณของอาจารย์ทั้ง ๒ คือ อาฬารดาบส และ อุทกดาบส แล้วทราบด้วยพุทธญาณว่า ท่านทั้ง ๒ นั้นมรณภาพไปแล้ว จึงรำลึกถึงอุปการคุณต่อมาคือ ของพวกเบญจวรรคีย์ แล้วทรงทราบด้วยพุทธญาณว่า ขณะนี้พวกท่านเหล่านี้พากันไปบำเพ็ญเพียรที่ป่าอิสิปตนมฤคทายวัน จึงตัดสินพระทัยจะเสด็จไปโปรด

พระพุทธองค์ได้นำ ดอกบัว มาเปรียบเปรย การเรียนรู้ทางสติปัญญาของมนุษย์

สถาบันการศึกษาใด ... ครูก็อยากให้พบแต่บัวที่โผล่พ้นน้ำแล้ว หรือ บัวที่ปริ่มน้ำ การเรียนการสอนก็จะง่ายและสนุกในการเรียนรู้ซึ่งกันและกัน

สถาบันการศึกษาใด ... มีผู้เรียนที่บัวใต้โคลนตมมาก ๆ ครูคงเหนื่อยน่าดู เพราะกว่าเข็นพ้นเรือ ลำบากแสนสาหัส

ในอีกมุม

สถาบันการศึกษาใด ... มีครูที่พร้อมพัฒนาตนเองอยู่ตลอดเวลาดังบัวโผล่น้ำแล้ว หรือ บัวปรึ่มน้ำ สถาบันนั้นจะมีศักยภาพในการขับเคลื่อนสูงสุด

สถาบันการศึกษาใด ... มีครูที่อยู่เฉย ๆ หายใจทิ้งไปวัน ๆ ไม่เคยรับความรู้ใดใหม่ ๆ เปรียบเหมือนบัวใต้โคลนตม สถาบันนั้น นอกจากไม่เคลื่อนที่แล้ว ยังเดินถอยหลังเป็นอีก

บุญรักษา ทุกท่าน :)

แหล่งอ้างอิง