Concept MappingTechnique

ผมได้อ่านหนังสือสร้างองค์กรอัจริยะในยุคโลกาภิวัฒน์และได้เจอสิ่งที่น่าให้เพื่อนๆนำไปเป็นความรู้ที่ใช้ในองค์กรเพื่อให้สอดคล้องกับสภวะการณ์ในปัจจุบันที่อยู่ในช่วงการแข่งขันและมีการเปลี่ยนแปลงปรับตัวตลอดเวลาคือ Concept MappingTechnique สิ่งที่ควรจะพิจารณาก่อนที่จะเริ่มนำเทคโนโลยีใหม่ ๆ เข้ามาใช้ในองค์กร คือ ควรจะมีการรวบรวมความคิดจากกลุ่มคนขึ้นมาวิเคราะห์ถึงความจำเป็น ความต้องการ และความเป็นไปได้ ซึ่งเราเรียกว่า Concept Mapping หรือ Concept Webbing คำว่า Concept Mapping คือ กระบวนการที่เป็นระบบที่จะช่วยกลุ่มคนวิเคราะห์ปัญหา วิเคราะห์โครงการใหม่ ๆ ด้วยการระดมความคิด (Brainstorming) มีการรวบรวมข้อมูลทั้งหมดที่ได้จากกลุ่ม อาจต้องใช้โปรแกรมบางโปรแกรมช่วยประมวลผลและวิเคราะห์ข้อมูลที่ได้มา โดยที่แต่ละคนสามารถแสดงความคิดเห็นได้อย่างเต็มที่ กระบวนการ Concept Mapping มีรายละเอียดปลีกย่อยแตกต่างกันตามแต่ผู้ผลิตคิดค้นโปรแกรมคอมพิวเตอร์ แต่โดยหลักการรวม ๆ แล้วก็คือ การรวบรวมความคิดของกลุ่มคน ออกมาวิเคราะห์ให้เป็นรูปเป็นร่าง สำหรับหลักการที่จะกล่าวถึงนี้เป็นหลักการของ William M.K. Trochim ที่ได้คิดค้นไว้ถึง 6 ขั้นตอน ซึ่งระยะเวลาของการดำเนินการทั้ง 6 ขั้นตอนนี้ อาจใช้เวลาเพียงไม่กี่วัน ไม่กี่สัปดาห์หรืออาจใช้เวลาเป็นเดือน ๆ ก็ได้ ขึ้นอยู่กับสถานการณ์และปัญหาที่ต้องการจะวิเคราะห์แก้ไข 1. Preparation Step เป็นขั้นตอนที่ผู้ริเริ่มมีความคิดใหม่ๆ หรือมีโครงการใหม่ๆ ที่ต้องการจะทำการวิเคราะห์ ผู้ริเริ่มนี้จะเป็นผู้รวบรวมสมาชิกภายในกลุ่ม จะเป็นจำนวนเท่าไรก็ได้ขึ้นกับลักษณะของปัญหาที่ต้องการจะแก้ไข จากนั้นจะทำการวางตารางนัดหมายไว้คร่าวๆ หลังจากนั้นจะทำการนัดหมายการประชุมเป็นครั้งแรก ขั้นตอนนี้จะเป็นการกล่าวถึงโครงการ ที่จะทำร่วมกันว่ามีวัตถุประสงค์อะไร ต้องการทราบผลลัพธ์อะไรบ้าง และการทำงานจะเป็นไปตามตารางนัดหมายที่ถูกกำหนดโดยผู้ริเริ่มได้หรือไม่ ถ้าไม่ได้ก็จะทำการปรับเปลี่ยนให้ตารางเวลาเหมาะสมกับทุกๆ คนภายในกลุ่ม 2. Generation Step คือ การที่ทุกคนภายในกลุ่มเสนอความคิดของตนเองออกมา ข้อมูลที่ได้อาจจะได้มาจากการทำวิจัย หรือค้นหาข้อมูลมาจากแหล่งต่างๆ เช่น ห้องสมุด อินเทอร์เน็ต อินทราเน็ต หนังสือ วารสาร เป็นต้น หรือจากการถามไถ่ผู้เชี่ยวชาญที่มีความรู้และประสบการณ์มาก่อนความคิดเห็นหรือข้อคิดเห็นทั้งหมด ปริมาณความคิดที่ได้จะมากหรือน้อยขึ้นกับคนในกลุ่มว่าจะมีความกระตือรือร้นเพียงใดอาจเป็นสิบความคิดหรือเป็นร้อยความคิดก็ได้ 3. Structuring Step สมาชิกในกลุ่มแต่ละคน จะทำการแบ่งความคิดที่ได้ในกลุ่มออกเป็นหมวดหมู่ ( Sorting ) ในหมวดหมู่เดียวกัน หมายถึง กลุ่มที่มีความคิดเห็นใกล้เคียงกัน จากนั้นก็ให้คะแนนความสำคัญ ( Rating ) กับกลุ่มความคิดที่แบ่งไว้ โดยทั่วไปจะทำการให้คะแนนความสำคัญอยู่ในช่วงหมายเลข 1 – 5 โดยหมายเลข 1 หมายถึง ไม่ค่อยให้ความสำคัญ กับแนวความคิดนี้ และหมายเลข 5 หมายถึงให้ความสำคัญกับแนวความคิดนี้มากที่สุด การแบ่งเป็นหมวดหมู่และการให้คะแนนของแต่ละคน จะเป็นอิสระต่อกัน ขึ้นอยู่กับความเห็นของแต่ละคน 4. Representing Step เป็นขั้นตอนในการวิเคราะห์ข้อมูล ( Analysis ) ขั้นตอนนี้จะอาศัยโปรแกรมคอมพิวเตอร์ที่ถูกสร้างขึ้นตามแต่ละบริษัท เข้ามาช่วยวิเคราะห์ข้อมูลทั้งหมด และแสดงผลลัพธ์ออกมา หลักการใหญ่ๆ ของการทำงานของโปรแกรมตัวนี้ก็คือ ใช้หลักการวิเคราะห์ทางสถิติ ที่เรียกว่า Multidimensional Scaling โดยการนำข้อมูลที่ได้จัดวางเป็นกลุ่มก้อนใส่เข้าไปในโปรแกรม โปรแกรมจะทำการประมวลและแสดงผลลัพธ์ออกมา มีลักษณะคล้ายแผนที่ โปรแกรมจะจับกลุ่มที่มีกิจกรรมเหมือนกัน หรือใกล้เคียงกับเข้าไว้ด้วยกัน ด้วยลักษณะแผนที่นี้ จะทำให้เห็นภาพกว้างๆ ของการวิเคราะห์ปัญหาและวิธีแก้ไขปัญหาได้ในระดับหนึ่ง 5. Interpretation Step เป็นขั้นตอนในการให้ความสนใจกับผลลัพธ์ที่ได้จากข้อ 4 โดยโปรแกรมจะทำการแปลผลลัพธ์ที่ได้ว่ามีความหมายอย่างไรบ้าง 6. Utilization Step คือ การนำผลลัพธ์ที่ได้ไปใช้ในภาคปฏิบัติ วิธีการ Concept Mapping นี้เหมาะสำหรับการวางแผนกลยุทธ์ (Strategic Planning) เช่น การพัฒนาสินค้า (Product Development), การวิเคราะห์ทางการตลาด (Market Analysis), กระบวนการตัดสินใจ (Decision Making) การวัดระดับการพัฒนา (Measurement Development) เป็นต้น