ปรากฏการณ์ข้างขึ้น-ข้างแรม
ปรากฏการณ์ข้างขึ้น-ข้างแรม
เป็นปรากฏการณ์ที่เกิดจากดวงจันทร์โคจรรอบ
โลก แล้วทำให้ผู้สังเกตที่อยู่บนโลก มองเห็นแสงที่เกิดจากการสะท้อน
จากดวงอาทิตย์แตกต่างกันไป เราเรียกปรากฏการณ์ดังกล่าวว่า
"ปรากฏการณ์ข้างขึ้น-ข้างแรม" (Lunar's Phases)
ปัจจุบัน เราทราบว่า
ดวงจันทร์โคจรรอบโลกของเราด้วยระยะทางเฉลี่ยประมาณ 384,000 กม.
ในทิศเดียวกับการหมุนของโลก ใช้เวลาประมาณ 27.3 วันต่อรอบ (เมื่อ
เทียบจากจุดเดิม)
ปรากฏการณ์ข้างขึ้น
เมื่อดวงจันทร์โคจรผ่านระหว่างโลกและดวงอาทิตย์
เราก็จะไม่เห็นดวงจันทร์ แต่เมื่อดวงจันทร์เคลื่อนที่ไป
เราจะค่อยๆเห็นเสี้ยวของดวงจันทร์ เราเรียกว่า "ปรากฏการณ์ข้างขึ้น"
ชาวอียิปต์โบราณได้สังเกต
และกำหนดให้วันที่เริ่มเห็นแสงจากเสี้ยวดวงจันทร์
เป็นวันแรกของปฏิทินแบบจันทรคติของแต่ละเดือน
ช่วงข้างขึ้นจะแบ่งออกเป็น 2 ช่วง คือ
ช่วงแรก (New
Moon Phase):
เราจะเริ่มเห็นเสี้ยวของดวงจันทร์ทางขอบฟ้าทิศตะวันตก
หลังพลบค่ำไปแล้วโดยจะค่อยๆเห็นดวงจันทร์มากขึ้น
และจะเห็นสูงขึ้นวันละประมาณ 12 องศา และจะเห็น
ดวงจันทร์ตกทางขอบฟ้าทิศตะวันตกช้าลง วันละประมาณ 50 นาที ช่วงนี้
ภาษาอังกฤษเรียกว่า "Waxing Crescent
ช่วงสอง (First
Quarter Phase):
ประมาณ 1
สัปดาห์หลังจากเริ่มปรากฏการณ์ข้างขึ้น เราจะเห็นดวงจันทร์
ประมาณครึ่งดวง หันด้านนูนไปทางทิศตะวันตก
โดยจะเห็นสูงสูงกลางท้องฟ้า
เยื้องไปทางซีกโลกใต้ ในช่วงหัวค่ำ
และจะค่อยๆลับขอบฟ้าทางทิศตะวันตกช่วง
เที่ยงคืน ช่วงนี้ ภาษาอังกฤษเรียกว่า "Waxing Gib
ปรากฏการณ์ข้างแรม
เมื่อดวงจันทร์โคจรผ่านหลังโลกในทิศตรงข้ามกับดวงอาทิตย์ ดวงจันทร์จะค่อยๆแหว่งไปทีละน้อย เราเรียกว่า "ปรากฏการณ์ข้างแรม"
ช่วงข้างแรมจะแบ่งออกเป็น 2 ช่วง คือ
ระยะเวลาปรากฏการณ์ข้างขึ้น-ข้างแรมในแต่ละรอบ
ปรากฏการณ์ข้างขึ้น-ข้างแรมนี้ เวลาในแต่ละรอบจะนานกว่าคาบการเคลื่อนที่รอบโลกของดวงจันทร์ เนื่องจากเมื่อดวงจันทร์โคจรรอบโลกครบ 1 รอบ โลกได้เคลื่อนที่ไปจากตำแหน่งนั้นแล้ว (หรือเมื่อมองจากโลก ก็คือ ดวงอาทิตย์ได้เคลื่อนที่ ไปจากตำแหน่งเดิมนั้นแล้ว) ดังนั้น ดวงจันทร์จะมาอยู่ระหว่างโลกและดวงอาทิตย์อีกครั้งให้เราเห็น "จันทร์ดับ" ก็ต่อเมื่อดวงจันทร์ต้องเคลื่อนที่ไปอีกเล็กน้อย รวมทั้งสิ้นประมาณ 29.5 วันต่อรอบนั่นเอง
ทำไมเราเห็นดวงจันทร์ชี้ปลายวงพระจันทร์ขึ้นฟ้า
ในขณะที่ข้างขึ้นนั้น เราจะเห็นเสี้ยวของดวงจันทร์หันด้านนูนไปทางทิศตะวันตก และหันปลายวงพระจันทร์ขึ้นข้างบน คล้ายเขาควายหงายเมื่อเทียบกับขอบฟ้า ในขณะที่ผู้สังเกตดวงจันทร์ที่บนซีกโลกเหนือจะเห็นดวงจันทร์ตะแคง เนื่องจากประเทศไทยของเรา อยู่ใกล้กับเส้นศูนย์สูตรนั่นเอง
เรื่องน่ารู้ดีและน่าสนใจโปรดติดตามตอนต่อไป ขอบคูณค่ะ
มีเกร็ดความรู้มาก
เลยค่ะ