เสียภาษี

 

เสียภาษี

 

ปีนี้เป็นปีแรกทีรู้สึกไม่อยากเสียภาษี เป็นครั้งแรกที่เพิ่งเรียนรู้ว่าที่ผ่านมา ตนเองเป็นคนโง่ จึงมิได้พยายามหาวิธีหลบเลี่ยงภาษีอย่างที่คนรวยฉลาดๆ ชอบทำกัน (มิน่าล่ะ ถึงได้ไม่รวยสักที) ต่อไปนี้ควรจะต้องไปเรียนรู้เทคนิคการจัดการภาษี อาจต้องไปหาหนังสือจำพวก สอนโคตรเหง้าให้รวยบัดซบ มาอ่านประดับสติปัญญาเสียบ้าง

(บังเกิดความสนใจไปตามหาหนังสือทำนองนี้มาอ่านเหมือนกัน แต่เผอิญไปเจอหนังสือชื่อทำนอง สอนภรรยาให้รวย เปิดดูย่อหน้าสุดท้ายของเล่มจบด้วยถ้อยความทำนองว่า ผมกับเมียมี healthy sex กันอย่างมีความสุขในปัจจุบัน จึงไม่แน่ใจที่จะซื้อมา ด้วยไม่รู้ว่านี่คือหนังสือเซ็กส์หรือหนังสือการจัดการการเงินกันแน่)

ยิ่งเมื่อเห็นความวิปริตหลายมาตรฐานของกรมสรรพากร ยิ่งทำให้ปีนี้ไม่อยากไปเสียภาษีเลยแม้แต่บาทเดียว ใจนึกถึงแต่กลอนที่ได้อ่านมาว่า "สักวาภาษีมีไว้เลี่ยง"

เอือมสรรพากร คนเมินเสียภาษี
-- พาดหัวข่าวรองหน้าแรก โพสต์ทูเดย์ วันที่ 27 มีนาคม บอกว่า "กรมสรรพากรเต้นตัวเลขภาษี เงินได้บุคคลธรรมดาเดือนมีนาคมส่อต่ำกว่าเป้า 600 ล้านบาท สั่งเจ้าหน้าที่โทร.สุ่มทวงภาษีรายย่อยอีกกว่า 2 ล้านราย ขู่ไม่ยื่นแบบภายในมีนาคมนี้ โดนโทษอาญาปรับ 2 พันบาท"

ไม่เคยชอบฤดูกาลภาษีเลย ไม่ใช่เพราะไม่อยากเสียภาษี แต่เพราะกรอกแบบภาษีไม่เป็น ทุกปีเมื่อใกล้ต้องส่งใบภาษี จะมีความรู้สึกดังมะเร็งร้ายกัดกินในจิตใจ เห็นแบบภาษีแล้วสร้างความกลัดกลุ้มจนต้องเอาแบบฟอร์มนั้นไปซ่อน ประสบการณ์เลวร้ายนี้เกิดขึ้นครั้งแรกที่อเมริกา

กรมสรรพากรของอเมริกามีชื่อเรียกย่อว่า IRS สำหรับคนอเมริกันแล้ว ชื่อขององค์กรนี้มีพลังลึกลับดุจดังมาเฟียใจโหดหรือกลุ่มก่อการร้ายที่สามานย์มากๆ ฟังแล้วทำให้หนาวสันหลังเยือกและสร้างความเกลียดชัง นอกจากนั้น ไออาร์เอสยังมีอำนาจไพศาลยิ่งนัก ว่ากันว่าในชีวิตนี้มีสิ่งแน่นอนเพียงสองสิ่ง นั่นคือความตาย กับการต้องจ่ายภาษีกับไออาร์เอส

ว่ากันว่าถึงใครจะหนีความตายพ้นได้จริง ก็ไม่อาจรอดจากเงื้อมมือของไออาร์เอสได้

มาได้ซาบซึ้งใจว่าสรรพากรอเมริกันสร้างความรู้สึกเหล่านี้ได้อย่างไร เมื่อต้องจ่ายภาษี

สำหรับเราแล้ว ความสยดสยองแรกคือแบบฟอร์มภาษี ซึ่งเป็นแบบฟอร์มที่ทำให้แน่แก่ใจว่าชาตินี้และชาติหน้าก็จะไม่มีวันเข้าใจได้ เราต้องกรอกแบบฟอร์มภาษีรายได้ของคนต่างด้าว ชื่อ 1040NR ที่หลังจากกรอกข้อมูล 74 ข้อแล้ว ก็จะทราบว่าต้องจ่ายภาษีเท่าไร

แบบฟอร์มของอเมริกามักจะชอบพิมพ์กำกับไว้ด้วยว่า เวลาประมาณในการกรอกแบบฟอร์มนี้นานเท่าใด จำไม่ได้แล้วว่าไออาร์เอสคิดว่าดอทควรใช้เวลากี่ชั่วโมงในการกรอก เนื่องจากดอทจัดฟอร์มนี้อยู่ในชนิด "เป็นไปไม่ได้" ที่จะกรอก จัดเป็นปัญหาทางคอมพิวเตอร์ชนิด NP-Complete ที่ยากและต้องใช้เวลานานมาก

ทว่ายังโชคดีว่ามีแบบฟอร์มอีกแบบที่ใช้กรอกแทน 1040NR ได้ เรียกว่า 1040NR-EZ สังเกตคำห้อยท้ายให้กำลังใจว่าจะเป็นแบบฟอร์มที่ง่ายขึ้น (EZ คือ easy) สำหรับเราแล้ว ฟอร์มนี้แท้จริงแล้วก็คือ 1040NR ฟอร์อิเดียต นั่นเอง แต่ถึงกระนั้นก็ยังหวาดกลัวและเห็นว่าเป็นไปไม่ได้ที่จะกรอกอยู่ดี (ดูโฉมหน้า 1040NR-EZ ฉบับ pdf) ส่วนไออาร์เอสคิดว่าคนทั่วไปจะใช้เวลา 10.6 ชั่วโมงในการกรอกแบบ

กลับมาดูแบบฟอร์มนี้เมื่อเวลาผ่านไปนานหลายปี พบว่าจริงๆ ไม่ได้ดูยากเย็นเหมือนที่เคยคิด แต่ในสมัยนั้น ดอทหวาดกลัวแบบภาษีนี้มาก แค่มองดูก็น่าวิงเวียนเหลือจะกล่าว การกรอกแต่ละข้อจะต้องไปอ่านคู่มือ ซึ่งอ่านรู้เรื่องหรือก็ไม่ คู่มือการกรอกยิ่งน่ากลัวและอ่านยากยิ่งกว่าตำรายากๆ ใดๆ ที่ดอทเคยอ่านมา ใช้ศัพท์แสงและภาษาชนิดที่ไม่สามารถเข้าใจได้ คู่มือเริ่มต้นด้วยหัวข้อ คุณจะใช้ฟอร์มนี้ได้หรือไม่? และบอกว่าจะใช้ได้ต่อเมื่อคุณมีคุณสมบัติครบทั้งหมดตาม 11 ข้อต่อไปนี้ แค่คุณสมบัติเหล่านี้ก็อ่านไม่รู้เรื่องแล้ว แต่นี่เป็นเพียงคอลัมน์แรกในหน้าแรกเท่านั้น

เราเข้าใจคู่มือนี้บางส่วน เช่นต้องส่งแบบเมื่อไหร่ (หลังจากนั้นจะเอาคู่มือและฟอร์มเหล่านี้ไปซ่อนให้พ้นหูพ้นตาจนกว่าจะถึงเวลาใกล้ส่ง เพราะเห็นแล้วรบกวนจิตใจ) เข้าใจว่าหากไม่ส่งแบบภายในเวลาที่กำหนด จะต้องกรอกแบบฟอร์มอีกอันหนึ่ง และต้องแนบจดหมายบรรยาย "โดยละเอียด" ว่า เหตุใดการส่งแบบให้ทันตามกำหนดจึงเป็นไปไม่ได้สำหรับคุณ และเหตุใดไออาร์เอสควรอนุญาตให้คุณส่งแบบล่าช้าได้ ซึ่งคิดดูแล้วว่าหากอธิบายตามจริงว่าไม่มีปัญญากรอก ก็ไม่น่าเป็นเหตุผลที่ไออาร์เอสยอมรับได้

เรายังอ่านบทลงโทษได้เข้าใจอีกด้วย ว่าการไม่ยอมส่งแบบภาษีหรือส่งช้าจะถูกปรับ ในคู่มือบอกว่า "คุณไม่ต้องคำนวณค่าดอกเบี้ยและค่าปรับที่คุณต้องจ่าย เนื่องจากการคำนวณนี้ซับซ้อน เราจึงจะคำนวณให้หากคุณประสงค์เช่นนั้น เราจะส่งใบแจ้งหนี้จำนวนค่าปรับทั้งหมดให้คุณ" ดูสิว่าไออาร์เอสเต็มใจยอมคำนวณค่าปรับอันยากๆ ซับซ้อนให้เราฟรี นอกจากนั้นห้ามกรอกฟอร์มมั่วๆ ด้วย เพราะจะถูกปรับและอาจถูกโทษสาหัสกว่านี้ด้วย

โชคดีว่าดอทมีมิตรที่ไม่กลัวแบบฟอร์มนี้ เธอสามารถเข้าใจทั้งหมดและไม่เห็นว่ามีปัญหาอะไรในการกรอก เพื่อนผู้นี้เป็นดังนักบุญฟรานซิสของอัสซีซีมาโปรดสัตว์ผู้ยาก ถึงวันใกล้ๆ จะต้องส่งใบภาษี เราจะเอาแบบฟอร์มและหลักฐานทั้งหมดและอาหารอร่อย ๆ เอาไปให้เพื่อนผู้นี้กรอกให้ ในปีที่มิตรผู้นี้ย้ายเมืองไป เราทุกข์ร้อนใจยิ่งนัก แทบจะคิดว่าคงต้องบินไปหาในช่วงต้องส่งใบภาษี แต่ว่าหาเพื่อนคนอื่นมาช่วยแทนได้ จึงเป็นอันหมดวิตกไป

นอกจากจะต้องกรอกแบบภาษีแล้ว ในอเมริกายังต้องมีแบบภาษีสำหรับจ่ายเข้ารัฐด้วย ทั้งหมดทั้งมวลนี้เราล้วนแต่ไม่รู้เรื่องเลยทั้งสิ้น รู้แต่ว่าเห็นแบบเหล่านี้จะรู้สึกหลอน ดังภาพ The Scream ของ เอ็ดวาร์ด มุนช์

เราแน่แก่ใจว่าไม่ได้เป็นโรคหวาดกลัวภาษีอยู่คนเดียว อาจารย์ที่เราทำงานด้วยเป็นอัจฉริยะมากๆ มีโลกส่วนตัวที่ยากแก่การเข้าถึงและเข้าใจ อาจารย์ผู้นี้จะลางานก่อนวันส่งภาษีหนึ่งวัน ถึงจะมีสอนก็งดสอนทั้งที่ปกติไม่เคยขาดสอนเลย ดอทจะต้องไปสอนแทนเพราะอาจารย์บอกว่าจะทำภาษี ต่อมาจึงทราบว่าอาจารย์ผู้นี้ทำเช่นนี้ทุกปี แม้แต่คนฉลาดๆ อย่างนี้ยังไม่สามารถเผชิญโลกภายนอกได้เมื่อต้องกรอกแบบภาษี เราจึงคิดว่าตัวเองไม่ได้เป็นอยู่คนเดียว

อเมริกาคิดค่าภาษีค่อนข้างสูง แต่คิดแล้วก็คุ้มเพราะสวัสดิการและความเป็นอยู่ของเขาดีจริงๆ เงินภาษีที่ได้ดูจะกลับคืนมาถึงประชาชน

กลับมาเมืองไทย เรากลัวใบภาษีและใช้วิธีเดียวกันอีก คือเอาไปซ่อนไว้ นอกจากนั้นยังไม่ยอมอ่านดีๆ ไพล่คิดว่าไปว่ากำหนดส่งของแบบภาษีที่เมืองไทยคงเป็นกำหนดเดียวกับที่อเมริกา คือกลางเดือนเมษายนของปี เราไม่ได้คิดจะเอาแบบนี้มาดูจนกระทั่งมารู้ตัวอีกที ก็สายเสียแล้ว แบบภาษีที่ไทยต้องส่งภายในสิ้นเดือนมีนาคม ดอทไม่รู้จะทำอย่างไร หากติดต่อไปก็กลัวว่าจะต้องเขียนจดหมายอธิบายยาวๆ อย่างในอเมริกาหรือเปล่า จึงซ่อนใบภาษีและหลักฐานนั้นไปเรื่อยๆ

ใช้เวลาเกือบปีต่อมา กว่าจะกล้าหาญเอาใบมาดูว่าจะต้องโดนบทลงโทษอะไรบ้าง แต่ปรากฏว่าโชคดีมากๆ ที่ดอทกลับเมืองไทยปลายปี ทำงานได้ไม่เท่าไหร่ มีรายได้ต่ำกว่าข่ายต้องเสียภาษี ทำให้ไม่ต้องยื่นแบบก็ได้ เราดีใจไชโยอย่างยิ่ง รู้อย่างนี้เอามาอ่านให้โล่งใจไปนานแล้วก็ดีหรอก

ปีต่อๆ มา เราได้ทราบว่าสรรพากรมีโปรแกรมคำนวณภาษีให้ดาวน์โหลดได้ โปรแกรมนี้ใช้ง่ายมากๆ เพียงกรอกรายได้ และภาษีที่ถูกหักไว้แล้ว ก็จะคำนวณออกมาเสร็จสรรพ ให้ลอกไปกรอกแบบได้ง่ายๆ (วิธีง่ายที่สุดคือใส่แค่สองอย่างนี้ ไม่ต้องพยายามขอลดภาษีอย่างอื่นเลย ก็จะทำให้กรอกง่ายมาก) ดอทหมดปัญหาการกรอกใบภาษีอีกต่อไป และยังยกระดับตนเองมากรอกภาษีให้คนอื่นก็ได้ด้วย (ข้อแม้ว่า ห้ามหักค่าลดหย่อนอะไรเลย และใส่ได้สองสามอย่างนี้เท่านั้น ห้ามแต่งงาน ห้ามมีลูก)

ก่อนหน้านี้ เราไม่ได้เดือดเนื้อร้อนใจกับการไม่พยายามหาที่ลดภาษีเลย เพราะเห็นว่าทำให้กรอกแบบง่ายขึ้นและไม่ปวดกบาล ทั้งคิดว่าเงินภาษีก็คือเงินที่เอาไปใช้พัฒนาประเทศ จึงไม่ได้พยายามอะไร จนกระทั่งปีนี้เอง ที่รู้ว่าตนเองคิดผิดมาโดยตลอด

ในปีนี้ไม่อยากเสียภาษี ไม่ใช่เพราะกลัวการกรอกแบบ แต่เพราะไม่อยากเสียภาษีเลยจริงๆ

แต่ไม่อยากเสียอย่างไรก็ต้องไปเสีย เพราะการตรวจสอบภาษีย้อนหลังเป็นวิธีเล่นงานศัตรูอย่างง่ายที่สุดของผู้มีอำนาจ วันดีคืนดีไม่รู้ได้ว่าจะไปเหยียบหัวแม่ตีนใครเข้า อาจโดนหมายหัวว่าตรวจสอบภาษีย้อนหลังก็เป็นได้

ดังนั้นไม่อยากไปเสียก็ต้องไป

เราไปที่หน่วยงานของกรมสรรพากรตอนสายวันที่ 14 มีนาคม วันที่ผู้คนที่ท้องสนามหลวงเคลื่อนขบวนไปทำเนียบรัฐบาลตั้งแต่เช้า เราเดินเข้าไปที่หน่วยงานสรรพากรอย่างเซ็งๆ แต่แล้วก็ประหลาดใจ เพราะได้ยินเสียง ทักษิณ ออกไป แว่วมาทันทีที่ก้าวเข้าไป

ในห้องทำงานนั้นมีทีวีตั้งอยู่ พนักงานสรรพากรทำงานไปด้วย เหลือบมองช่อง ASTV ของผู้จัดการบนจอโทรทัศน์ไปด้วย ทีวีกำลังฉายภาพการปราศรัยบนเวทีประท้วงรัฐบาล ทุกครั้งที่ผู้อยู่บนเวทีร้องว่า ทักษิณ จะได้ยินเสียงจากทีวีและเสียงใสจากพนักงานสรรพากรสาวบางเสียงร่วมแจมเบาๆ ว่า "ออกไป"

ช่างเป็นบรรยากาศที่น่ารักน่ารื่นรมย์ยิ่ง นอกจากนั้น พนักงานยังทำงานอย่างเต็มอกเต็มใจ ยิ้มแย้มแจ่มใส ให้ความช่วยเหลือผู้มาติดต่ออย่างดีเยี่ยม

เรารู้สึกแปลกใจ แล้วก็ขำ รู้สึกว่าพนักงานสรรพากรที่นั่นน่ารัก ได้รู้ว่าถึงจะรู้สึกแย่ต่อหน่วยงานนี้ แต่พนักงานที่นี่ก็คงไม่เห็นด้วยกับการกระทำของหน่วยงานตัวเองหมดทุกคนไป

เราดีใจที่เห็นภาพเหล่านั้น เป็นประสบการณ์ดีในการเสียภาษีครั้งแรกในชีวิต คราวต่อๆ ไปเมื่อต้องเสียภาษี แทนที่จะชิงชัง คงทำให้นึกถึงพนักงานสรรพากรเหล่านี้และทำให้ได้อมยิ้ม

แต่กว่าจะเรียกศรัทธาคืนมาได้จากกรมสรรพากร คงต้องใช้เวลาอีกนาน

 

วันนี้มีมาฝากแค่นี้ก่อนนะคะ วันหน้าวันหลังจะเอามาฝากใหม่เด้อ