ธรรมะสหกรณ์ของท่านพุทธทาสภิกขุ (ตอน 3)
3.ธรรมะสหกรณ์
ท่านได้ชี้แนะทางออกในเรื่องนี้ว่า ความเห็นแก่ตัว เป็นเรื่องของความอยากจะได้อยากจะเอา ทางแก้ของความเห็นแก่ตัว เป็นสิ่งที่ง่ายมาก คือการให้ ซึ่งเครดิตยูเนี่ยนคือ คุณธรรม และจิตอารมณ์ นั่นเอง “ธรรมะช่วยแก้ไข้ความเห็นแก่ตัวให้กลายเป็นความไม่เห็นแก่ตัว ในพุทธศาสนามีธรรมะที่ทำลายความเห็นแก่ตัวมากมาย เช่น ระบบ
สหวัตถุ คือ การเสียสละ
ทาน คือ การสงเคราะห์ที่ลดความเห็นแก่ตัว
ปิยวาจา คือ คำพูดที่ไพเราะ
อัตถจริยา คือ ประพฤติประโยชน์แก่กันและกันตลอดเวลา
สมานัตตา คือ การวางแผนกลมเกลียวกัน ความเสมอกัน
หรือธรรมะที่บังคับให้เป็นไปคือ ฉันทะ วิริยะ จิตตะ วิมังสา มีความพอใจที่จะยึดสิ่งนี้เป็นที่พึ่ง มีความพากเพียร หมั่นศึกษาค้นคว้าใคร่ครวญอยู่เสมอ ให้ปัญญาหรือใช้อิทธิบาทให้สำเร็จประโยชน์หรือทำให้ละเอียดเข้มแข็งก้ใช้”ฆราวาสธรรม” ซึ่งเป็นธรรมะสำหรับฆราวาสแท้ๆ คือสัจจะ คือ ความจริงใจ ซื่อสัตย์ต่อความเป็นมนุษย์ของตน อย่าให้คนเลวกว่าสัตว์ ถ้าซื่อสัตย์ต่อความเป็นมนุษย์แล้ว ความซื่อสัตย์อย่างอื่นก็จะตามมาเอง เช่น ซื่อสัตย์ต่อวาจา ต่อเพื่อนมนุษย์ ต่อหน้าที่การงาน เป็นบุตรที่ดีของพ่อแม่ เป็นศิษย์ที่ดีของครูบาอาจารย์ เป็นพลเมืองดีของประเทศชาติ เป็นสาวกที่ดีของศาสนา เป็นมนุษย์ที่เต็มเปี่ยมในความเป็นมนุษย์
ทมะ คือ การบังคับ กาย วาจา ใจ ให้อยู่ในความถูกต้อง ใจที่คิดจะโกงก็ต้องบังคับไว้ให้ได้แม้จะรู้สึกเจ็บปวดก็ต้องทน ทำให้เป็นสหกรณ์ให้ได้
ขันติ คือ การอดทนจนกว่าสมควรจะได้รับประโยชน์
จาคะ แปลว่า รูรั่วหรือการระบายความเลว ความเห็นแก่ตัวออกไป สละสิ่งที่ไม่ดีในตัวออกไป
หากฆราวาส ประพฤติปฏิบัติในเรื่องฆราวาสธรรมได้ เรื่องสหกรณ์ก็ง่ายเป็นเรื่องเด็กเล่น มีความถูกต้องของความเป็นสหกรณ์ ร่วมมือกันทุกอย่างทุกระดับ ที่จะทำในสิ่งที่ควรเพื่อให้รอดพ้นจากปัญหาทั้งปวง ร่วมกันขจัดศัตรูข้าศึกของสหกรณ์ได้”
ธรรมะอีกบท ที่ท่านบรรยายให้สำหรับฆราวาสผู้ศรัทธาในธรรม คือ สัปปุริสธรรม 7 ได้แก่ ธัมมัญญุตา คือ รู้เหตุว่าที่ทำไปจะเกิดผลอะไร
อตัญญุตา คือ รู้ผลว่าเกิดมาจากสาเหตุอะไร
อัตตัญญุตา คือ รู้ตนว่าจะต้องปรับตัวอย่างไร
อนัตตัญญุตา คือ รู้ประมาณมีความดี ไม่มากไม่น้อย
กาลัญญุตา คือ รู้เวลาควรจะทำอะไร
ปริสัญญุตา คือ รู้บริษัท รู้สังคมทั้งหลายว่าปฏิบัติอย่างไรจึงสำเร็จประโยชน์
บุคคลปโรปรัญญุตา คือ รู้บุคคลว่าเกี่ยวข้องอย่างไร
เมื่อรู้จักครบทั้ง 7 อย่างก็ไม่มีปัญหาอุปสรรค เพราะแก้ไขได้หมด การที่ธรรมะหรือความถูกต้องทั้งหลายมารวมกันก็เป็นสหกรณ์ได้โดยอัติโนมัติ
