การเก็บรักษาและความคงตัวของยาภายหลังการเปิดใช้แล้ว

การเก็บรักษาและความคงตัวของยาภายหลังการเปิดใช้แล้ว

ยาฉีด (โดยเฉพาะอย่างยิ่งฉีด IV) ความปราศจากเชื้อ(Sterility) ของยาจะเปลี่ยนไปหลังเปิดใช้ ซึ่งขึ้นกับเทคนิคการเตรียม ระยะเวลาที่ผ่านไป สภาพแวดล้อม เครื่องมือ อุปกรณ์ สารละลายที่นำมาละลายผงยา

หลักการดูอายุของยาหลังเปิดใช้

- ยาพ่น ดูตามตารางข้างล่าง

- ยาฉีด (Multiple dose preparation)

๏ ถ้าไม่มีสารกันเสีย (preservative) ควรใช้ภายใน 24 ชม.หลังเปิด (กรณีที่ฉีด IV)

๏ ถ้ามีสารกันเสีย (preservative) ใช้ได้หลายครั้ง แต่ต้องระวังการปนเปื้อน อายุของยามีรายงานแตกต่างกันตั้งแต่ 7 วัน ถึง 3 เดือน ขึ้นอยู่กับหลายๆปัจจัย ตามที่ได้กล่าวข้างต้น และ Sterility ของแต่ละบริษัทก็ไม่เท่ากัน ดังนั้นกลุ่มงานเภสัชกรรมจึงได้เลือกยาฉีดที่เราใช้กันบ่อยบนหอผู้ป่วย ดังรายละเอียดตามตารางข้างท้าย

ส่วนยาที่ไม่มีระบุไว้ให้สอบถามได้ที่หน่วยบริการเภสัชสนเทศ

การเก็บรักษาและความคงตัวของยาฉีดหลังเปิดใช้

ชื่อยา	สถานที่เก็บยาก่อนเปิดใช้ ห้อง/ตู้เย็น	การเก็บป้องกันแสง	ความคงตัวหลังเปิดใช้		หมายเหตุ
			ห้อง	ตู้เย็น
Dimenhydrinate (vial)	NA/ห้อง	ไม่ต้อง	7 วัน	7 วัน	ห้ามแช่แข็ง
Insulin	2-8° C ตู้เย็น	ไม่ต้อง	NA	30 วัน	ห้ามแช่แข็ง
Xylocaine	2-25° C ห้อง	ไม่ต้อง	3 วัน	3 วัน	ห้ามแช่แข็ง
Xylocaine with adrenaline	2-15° C ตู้เย็น	ต้อง	NA	3 วัน	ห้ามแช่แข็ง

NA : ไม่มีข้อมูล * กำหนดเองจากกลุ่มงานเภสัชกรรม

 

การเก็บรักษาและความคงตัวของยาพ่นหลังเปิดใช้

ชื่อยา	สถานที่เก็บยา ห้อง/ตู้เย็น	อุณหภูมิ° C ° C	การเก็บป้องกันแสง	ความคงตัวหลังเปิดใช้		หมายเหตุ
				ห้อง	ตู้เย็น
Berodual Inhaler	ห้อง		No
Berodual Solution	ห้อง	< 30	No	6 เดือน
Inflamide Inhaler	ห้อง	< 30		No		ห้ามเก็บในอุณหภูมิ >50 ° C
Ventolin Solution	ห้อง	< 30	Yes	1 สัปดาห์

หมายเหตุ * : ใช้ได้จนหมดขวด แต่ไม่เกินวันหมดอายุที่ระบุ NA : ไม่มีข้อมูล

ความคงตัวของยาปฏิชีวนะหลังจากผสมแล้ว

ชื่อยา (ชื่อการค้า)	การผสม(Reconstitution)หรือการผสมเพื่อให้ IV bolus		สารละลายเจือจาง (Dilution of IV fluids) เพื่อให้ IV infusion
	สารละลาย/ความเข้มข้น	ความคงตัวหลังผสม	สารละลาย/ความเข้มข้น	ความคงตัวหลังผสม
1.Amphotericin B (Fungisone)	SWFI ( 50 mg: 10 ml)	24 ชม.ที่อุณหภูมิห้อง 1 สัปดาห์ ที่ 4° C เก็บป้องกันแสง	D5W 0.1 mg/ml หยดยา 2-6 ชม. *ห้ามผสมยากับ Saline solution	เก็บที่อุณหภูมิ 25° C ได้ 24 ชั่วโมงโดยไม่ต้องป้องกันแสง
2.Ceftazidime (Fortum)	SWFI (1 g : 10 ml)	18 ชม.ที่อุณหภูมิห้อง 7 วัน ที่ 2-8° C	NSS, 5DW, 10DW, 5DS, 5DN/2, 5DN/4, M/6 sod.lactate, etc (1 g :50 ml)
3.Cefazolin(Fazolin)	NSS, SWFI (1g : 10 ml)	4 วัน ที่อุณหภูมิห้อง 14 วัน เมื่อเก็บในตู้เย็น เก็บป้องกันแสง	SWFI, NSS, 5DW (1 g : 100 -250 ml)	24 ชม.ที่อุณหภูมิห้องและ96 ชั่วโมงเมื่อเก็บไว้ในตู้เย็นเก็บป้องกันแสง
4.Ceftriaxone 1 g	SWFI (1 g:10 ml) ใช้เวลา 2-4 นาที	6 ชม.ที่อุณหภูมิห้อง 24 ชม. ที่ 2-8° C	NSS,2.5%D/N/2, 5DW, 10DW,dextran 6% in dextrose 5%, hydroxy ethyl starch6-10%, SWFI ( 2 g : 40 ml) ใช้เวลา drip 30 นาที
5.Chloramphenicol	SWFI	5DW, 10DW, 5DS,5DLR,NSS 24 ชม.ที่อุณหภูมิห้อง
6.Vancomycin	SWFI (500 mg : 10 ml)	14 วัน ที่ในตู้เย็น	5DW, NSS, 5DS, Lactated Ringer ,5%dextrose in LR, 5%dextrose in Normosol-M, Isolyte E (500 mg : อย่างน้อย 100 ml)	5DW, NSS : 14 วัน ที่ในตู้เย็น สารละลายอื่นๆ : 96 ชม.ที่ในตู้เย็น

 

การผสม-ความคงตัวของยาปฏิชีวนะที่ใช้บ่อย

ชื่อยา	ตัวทำละลายที่แนะนำ	ความคงตัวหลังการผสม	การผสมใน IV fluid / ความคงตัว-อุณหภูมิ
1.Ampicillin 1 gm (vial)	1. SWFI Conc.:50-100 mg/ml 2. NSS Conc.:50-100 mg/ml	1. ใช้ภายใน 1 ชั่วโมง 2. ใช้ภายใน 2 วันที่ 2-8° C, และ 8 ชม. ที่ 25 ° C 1. in NSS Conc. 1 mg/L : คงตัวที่ 5° C ได้ 5 วัน, ที่ 27 ° C 24 ชม.	2.in D5W : Conc. 1 mg/L: คงตัวที่ 5 ° C ได้ 4 ชม, ที่ 27 ° C ได้ 2 ชม
2.Cloxacillin 1 gm (vial)	SWFI 5.8 ml/ยา 1 g.	24 ชม. ที่ 25 ° C 72 ชม ที่ 5° C	IVหลังละลายยาฉีดเป็นเวลา 2-4 นาที IV drip เจือจางด้วยน้ำเกลือที่เหมาะสม ใช้เวลา drip 30-40 นาที เอกสารบริษัท (องค์การเภสัชกรรม)
3.Penicillin G Sodium (PGS) ขนาด 5 mu	SWFI	24 ชม. ที่ 25 ° C 7 วัน ที่ 2-8° C	ควรใช้สารละลายที่ผสมใน IV fluid ภายใน 24 ชม
4.Gentamicin 80 mg/2ml ชนิด Vial	NSS,D5W,D10W, 25%Dextrose, mannitol20%, Ringer’s	24 hr ที่ 25 ° C และ2-8° C

 

ความคงตัวของยาฉีดอื่นๆหลังผสมตัวทำละลาย

ยา	สารละลายมาตรฐาน	ความคงตัว		ทางที่ให้ยา(route of administration)
		25 ° C	2-8° C
1.Adrenaline	NSS,D5W,Ringer’s	-	24hr	Iv infusion>1 hr2.
2.Amikacin	D5W,D10W,Ringer’s, NSS	24 hr ป้องกันแสง	2 วัน	im,iv infusion
3.Clindamycin	D5W, D10W, NSS,Ringer’s	24 hr	24 hr	im,iv
4.Dopamine	D5W,D10W,Ringer’s, NSS	48 hr	7 วัน	iv infusion
5.Furosemide	D5W, NSS,Ringer’s	24 hrป้องกันแสงถ้าสีเปลี่ยนเป็นสีเหลืองให้ทิ้งไป	ห้ามแช่ตู้เย็นเพราะจะตกผลึกตะกอน	im,iv (>1-2 นาที) iv infusion rate ไม่เกิน 4 mg/min
6.Hydrocortisone	D5W Conc>25mg/ml Conc <1mg/ml-<25mg/ml	3วัน ป้องกันแสง 24 ชม. 4-6 ชม.	3วัน ป้องกันแสง 24 ชม. 4-6 ชม.	im,iv
7.Imipenam(Tienam)	NSS D5W, D10W,	10ชม. 4ชม.	48ชม. 24ชม.	iv
8.KCL	NSS D5W, D10W,	24ชม.	-	iv infusion
9. Sreptomycin	WFI	1 wk	2-4 wk	im

 

 

ความคงตัวของยาหลังเปิดใช้สารละลายที่ไม่ใส่preservative (สารกันเสีย) ควรใช้ภายใน 30 วัน เมื่อเก็บที่อุณหภูมิ 25° C และ 30 วันเมื่อเก็บใน อุณหภูมิห้อง อย่างไรก็ตาม การใช้ยา Multiple dose vial ควรคำนึงถึง สภาวะปราศจากเชื้อมากที่สุด

ข้อแนะคือ ถ้ายาที่ราคาไม่สูง และไม่มั่นใจเรื่อง Sterility อาจเลือกใช้ vial ใหม่แทนขวดที่เคยเปิดใช้ เพื่อป้องกันการติดเชื้อของผู้ป่วย

ความคงตัวของน้ำเกลือที่ให้ทาง IV fluids กำหนดให้ใช้ภายใน 24 ชม.เนื่องจากน้ำเกลือได้ผ่านขบวณการ sterilization ไม่มีการเติม preservatives ใน solution ดังกล่าว ส่วน น้ำเกลือล้างแผล (NSS for irrigate) จะมีความคงตัวทางเคมีที่นานกว่า แต่แนะนำให้ใช้ภายใน 24 ชม.เช่นเดียวกัน

 

Rerence: คู่มือการใช้ยาโรงพยาบาลชลบุรี

http://www.rajavithi.go.th/pharmacy/RajaPharmacy/DIS

1. Drug Infromation Handbook 2003-2004
2. Handbook on injectable drug 10^th ed.

 

 

 

ปณิตา  สิงห์แก้ว  ภบ.