นานาเรื่องราวการจัดการความรู้
(๑๖)
การสร้างเครือข่ายการเรียนรู้เพื่อพัฒนาคุณภาพ
15 โรงพยาบาล จ.นครสวรรค์
(โปรย) การจัดการความรู้เครือข่ายโรงพยาบาลในจังหวัดนครสวรรค์เกิดขึ้นจากความสมัครใจและความมุ่งหวังของ สถาบันพัฒนาและรับรองคุณภาพโรงพยาบาล (พรพ.) ที่ต้องการให้เกิดการพัฒนาคุณภาพด้วยวิธีการต่อยอดองค์ความรู้ด้วยวิธีการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ การจัดการความรู้ในระดับจังหวัดนี้เองทำให้เกิดการตรวจสอบตนเอง เปรียบเทียบกับเพื่อนในเครือข่าย ก่อให้เกิดการตื่นตัวในการพัฒนาคุณภาพอย่างเข้มแข็งและรวดเร็ว
เครือข่ายการเรียนรู้ของกลุ่มโรงพยาบาล 15 แห่ง
ในจังหวัดนครสวรรค์ เกิดขึ้นหลังจากที่
สถาบันพัฒนาและรับรองคุณภาพโรงพยาบาล (พรพ.)
ได้พิจารณาคัดเลือกจังหวัดที่มีโรงพยาบาล
ที่ประสบความสำเร็จในการพัฒนากระบวนการคุณภาพ
มีทีมงานของสำนักงานสาธารณสุขจังหวัด (QRT)
ที่เข้มแข็งและมุ่งมั่นที่จะผลักดันให้โรงพยาบาลในจังหวัดไปสู่เป้าหมายของการพัฒนาคุณภาพ
จึงคัดเลือกเข้าร่วม
โครงการสร้างเครือข่ายการเรียนรู้ระดับจังหวัด เป็น 1 ใน 16
จังหวัดทั่วประเทศ (ในขณะนั้น ปัจจุบันเป็น 1 ใน 6
จังหวัดทั่วประเทศที่โครงการผ่านการอนุมัติ)
โดยได้รับงบประมาณสนับสนุนการดำเนินงานจากสำนักงานกองทุนการสร้างเสริมสุขภาพ(สสส.)
และ พรพ.ได้จัดประชุมเพื่อ เรียนรู้และแลกเปลี่ยนแนวทางการดำเนินงาน
รูปแบบวิธีการสร้างเครือข่ายสำหรับจังหวัดที่ได้รับคัดเลือกเมื่อ
11-12 มกราคม 2548 สำนักงานสาธารณสุขจังหวัด
(สสจ.)นครสวรรค์ โดยงานพัฒนาบุคลากรฯ
ได้จุดประกายแนวทางการนำการจัดการความรู้ (Knowledge
management) เพื่อบรรลุเป้าหมายในการพัฒนาคุณภาพโรงพยาบาล
เครือข่ายการเรียนรู้ จ.นครสวรรค์
มีโรงพยาบาลในจังหวัดนครสวรรค์เข้าร่วมจำนวน 15 แห่ง คือ
โรงพยาบาลศูนย์ 1 แห่ง โรงพยาบาลชุมชน 12 แห่ง
โรงพยาบาลสังกัดกระทรวงกลาโหม 1 แห่ง
และ โรงพยาบาลเอกชนอีก 1
แห่ง โดยโรงพยาบาลทั้ง 15 แห่ง (
สวรรค์ประชารักษ์ ,หนองบัว , ไพศาลี ,
ท่าตะโก , ตากฟ้า , ตาคลี , ชุมแสง , พยุหะคีรี , บรรพตพิสัย ,
เก้าเลี้ยว , ลาดยาว , โกรกพระ , แม่วงก์ , ค่ายจิรประวัติ , ร่มฉัตร
) ได้ร่วมกันกำหนดเป้าหมายในการเรียนรู้ร่วมกัน (Knowledge
Vision) ที่จะดำเนินการจัดการความรู้ไว้ 6
หัวข้อ คือ
1.การดูแลผู้ป่วยโรคเบาหวาน (DM)
2.การดูแลผู้ป่วยโรคถุงลมโป่งพอง (COPD )
3.ความคลาดเคลื่อนทางยา (Medical Error)
4.ระบบบริการการแพทย์ฉุกเฉิน ณ จุดเกิดเหตุ (EMS)
5.การประเมินคุณภาพของการดูแลผู้ป่วย (Medical
Record)
6.มาตรฐานการคลอดเพื่อแก้ปัญหาภาวะทารกแรกเกิดขาดออกซิเจน (
Birth asphyxia )
สำหรับโครงการเครือข่ายการเรียนรู้ 15 โรงพยาบาล จ.นครสวรรค์นี้มีวัตถุประสงค์เพื่อให้โรงพยาบาลทั้ง 15 แห่ง นำองค์ความรู้ที่ได้จากการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ไปพัฒนาคุณภาพโรงพยาบาลอย่างบูรณาการ ทั้ง Hospital Accreditation (HA), และ Health Promoting Hospital (HPH) คือ การพัฒนา คุณภาพโรงพยาบาล และ พัฒนาโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพ ) และนำกระบวนการจัดการความรู้ ซึ่งนอกเหนือจากการแลกเปลี่ยนเรียนรู้แล้วยังเป็นการประเมินตนเอง และทบทวนตนเอง นำความรู้จากการปฏิบัติจริงทบทวนและพัฒนาต่อไป
ขั้นตอนการดำเนินงาน
เริ่มจาก
11-12 มกราคม 2548
หลังได้รับแนวทางเรื่องการจัดการความรู้จาก พรพ.แล้ว
สสจ.นครสวรรค์ก็ได้ตั้งทีมที่ปรึกษาและคณะทำงานสร้างเครือข่ายขึ้น
โดยได้เชิญ คุณไพฑูรย์ ช่วงฉ่ำ
ผู้ประสานงานเครือข่ายการจัดการความรู้รพ.ภาคเหนือตอนล่างเป็นที่ปรึกษา
จากนั้น ก็ร่วมกันทำแผนการสร้าง
เครือข่ายการเรียนรู้ กระทั่งปลายเดือนมกราคม 2548
สสจ.นครสวรรค์ก็ได้จัดประชุมผู้บริหารระดับจังหวัดและผอ.โรงพยาบาล 15
แห่ง
เพื่อสร้างความเข้าใจในการสร้างเครือข่ายการเรียนรู้
จ.นครสวรรค์ และ ค้นหาประเด็นปัญหาสุขภาพ ระบบงาน
หน่วยปฏิบัติงาน เพื่อนำมาทำการจัดการความรู้
และจากการประชุมครั้งนี้เอง ก็ได้เป้าหมายการเรียนรู้ร่วมกัน
(Knowledge Vision )ของเครือข่าย 6 เรื่อง คือ 1.การดูแล
ผู้ป่วยโรคเบาหวาน 2.การดูแลผู้ป่วยโรคถุงลมโป่งพอง
3.ความคลาดเคลื่อนทางยา 4.ระบบบริการการแพทย์ฉุกเฉิน ณ จุดเกิดเหตุ
(EMS) 5.การประเมินคุณภาพการดูแลผู้ป่วย
6.มาตรฐานการคลอดเพื่อแก้ปัญหาภาวะทารกแรกเกิดขาดออกซิเจน
จากนั้น 21 มี.ค.48
ก็ได้จัดจัดอบรมเชิงปฏิบัติการผู้จัดการความรู้และผู้ส่งเสริมการแลกเปลี่ยนเรียนรู้
(คุณเอื้อ) การสร้างเครือข่ายการเรียนรู้ ระดับจังหวัดและโรงพยาบาล
สำหรับผู้บริหารระดับจังหวัด ผอ.รพ.
บุคคลากรที่ทำหน้าที่เป็นผู้จัดการความรู้
และผู้ส่งเสริมการแลกเปลี่ยนเรียนรู้
,ทีมที่ปรึกษาพัฒนาคุณภาพระดับจังหวัด โดยมี ดร.ประพนธ์ ผาสุขยืด
เป็นวิทยากร มีผู้เข้าร่วม 80 คน ผลการจัดอบรมเชิงปฏิบัติการครั้งนี้
ทำให้ผู้เข้ารับการอบรมมีความรู้ความเข้าใจในการจัดการความรู้ และจาก
Knowledge Vision ทั้ง 6 เรื่อง พร้อมทั้งให้แต่ละรพ.ประเมินตนเอง
จัดทำตารางอิสรภาพการดูแลผู้ป่วยเบาหวานทั้ง 15 โรงพยาบาล
วันที่ 21-22
เม.ย.48 จัดอบรมเชิงปฏิบัติการพัฒนาทักษะของ Knowledge Facilitator
(คุณอำนวย)
สำหรับบุคคลากรที่ทำหน้าที่เป็นผู้ส่งเสริมการแลกเปลี่ยนเรียนรู้
ในระดับจังหวัดและโรงพยาบาล โดยวิทยากร คือ อ.ไพฑูรย์
ช่วงฉ่ำ และ อ.สุกานดา เมฆทรงกลด มีผู้เข้าร่วมอบรม 65 คน
ทำให้ผู้ประสานการ
จัดการความรู้ทุกคนได้เรียนรู้เทคนิคการเป็นผู้ประสานการจัดการความรู้
ได้เรียนรู้เทคนิคการเป็นผู้ประสานการจัดการความรู้
มีความสามารถเป็นผู้ประสานงานและกระตุ้นการแลกเปลี่ยนเรียนรู้
สรุปประเด็น บันทึกคลังความรู้ จากการเล่าเรื่อง
เขียนแผนการจัดการความรู้ของรพ.และระดับจังหวัดได้
วันที่ 16 พ.ค.48
จัดตลาดนัดความรู้โรคเบาหวาน (คุณกิจ) โดย อ.ไพฑูรย์ ช่วงฉ่ำ
มาเป็นวิทยากรดำเนินการให้ ซึ่งในการประชุมได้ให้คุณกิจ
ในสหสาขาวิชาชีพ (เภสัช แพทย์ นักโภชนากร นักกายภาพบำบัด
ฯลฯ) โรคเบาหวานของแต่ละโรงพยาบาลมาเล่าเรื่องแลกเปลี่ยนเรียนรู้ใน
6 หัวข้อ คือ การรักษาพยาบาล ,การส่งต่อ การดูแลต่อเนื่อง
การติดตามเยี่ยมบ้าน
การพัฒนาศูนย์รวมข้อมูลโรคเบาหวาน,
การส่งเสริมสุขภาพ, การพัฒนาทีมบุคคลากรโรคเบาหวาน
การจัดตลาดนัดความรู้โรคเบาหวานครั้งนี้
มีผู้ปฎิบัติงานด้านการดูแลผู้ป่วยเบาหวานแบบสหสาขาร่วมทั้งสิ้น 120
คน นำประสบการณ์และความสำเร็จมาแลกเปลี่ยนเรียนรู้กัน
และสรุปเป็นคลังความรู้ได้ 23 เรื่อง
ซึ่งแต่ละโรงพยาบาลก็นำไปปรับใช้ให้เข้ากับบริบทของแต่ละโรงพยาบาล
นอกจากนี้และหลังจากเสร็จสิ้นการจัดตลาดนัดความรู้ครั้งนี้ได้มีการทำ
After Action Review (AAR)
พบว่าคุณกิจต้องการให้มีการปูพื้นความรู้เรื่องการจัดการความรู้ทุกครั้ง
เนื่องจากคุณกิจแต่ละหัวข้อเป็นคนละกลุ่มกัน นอกจากนี้ยังพบว่าหลาย
รพ.ต้องการให้มีการแลกเปลี่ยนเรียนรู้กันเองในระดับรพ.ทุกครั้ง
ก่อนที่จะมาแลกเปลี่ยนเรียนรู้กันในระดับจังหวัด
ทั้งนี้เพื่อความเข้าใจ และง่ายต่อการแลกเปลี่ยนความรู้
ต่อมาวันที่
2 ก.ค.48
ได้จัดตลาดนัดความรู้เพื่อให้คุณกิจที่ปฏิบัติงานเกี่ยวข้องกับการใช้ยา
มาแลกเปลี่ยนเรียนรู้เรื่องความคลาดเคลื่อนทางยา
การจัดการครั้งนี้ดำเนินการโดยทีม QRT / KF ของจังหวัดนครสวรรค์
(16 คน) โดยมี QRT / KF 2 คน เป็นวิทยากร คือ
พญ.ปาริชาติ ประจำบุญ นายแพทย์ รพ.พยุหะคีรี
และมี นางสาวจันทร สังข์สุวรรณ พยาบาลวิชาชีพ
โรงพยาบาลตาคลี โดยมี นางคชาภรณ์
เจียนิวัตต์ หัวหน้างานพัฒนาบุคคลากรและสาธารณสุขมูลฐาน
เป็นหัวหน้าทีม จากการจัดตลาดนัดความรู้ครั้งนี้
ทำให้ได้คลังความรู้เรื่องความคลาดเคลื่อนทางยา 15
เรื่องโดยแต่ละโรงพยาบาลได้นำบางเรื่องที่เหมาะสมกับบริบทของโรงพยาบาลไปปรับใช้
และเกิดความรู้ความเข้าใจเรื่องการจัดการความรู้เพิ่มขึ้น
จากการปูพื้นความรู้ซ้ำทุกครั้งที่มาแลกเปลี่ยนเรียนรู้กัน
หลังจากนั้น
สสจ.นครสวรรค์ก็จัดตลาดนัดความรู้ใน Knowledge Vision เรื่องอื่นๆ
ที่เหลือต่อไปจนครบ 6 เรื่อง
ซึ่งเมื่อคุณกิจของโรงพยาบาลแต่ละแห่งมาแลกเปลี่ยนเรียนรู้กันแล้วก็จะนำความรู้ไปใช้จริง
จากนั้นก็จะกลับมาแลกเปลี่ยนกันอีกครั้งว่าความรู้ที่นำไปใช้เหมาะสมหรือต้องนำไปปรับใช้ได้ผลอย่างไร
ซึ่งหลังจากแลกเปลี่ยนเรียนรู้กันครบ 6 เรื่อง
สสจ.ก็จะจัดงานมหกรรมจัดการความรู้ของเครือข่าย โดยให้
แต่ละโรงพยาบาลนำเสนอผลลัพธ์
สำหรับคลังความรู้สสจ.เผยแพร่ทั้งทางระบบเอกสารและระบบ Internet
ทั้งนี้
หลังจากที่เครือข่ายการเรียนรู้ 15 โรงพยาบาล
จ.นครสวรรค์ได้แลกเปลี่ยนเรียนรู้ไปได้ 2
ประเด็นคือการดูแลผู้ป่วยโรคเบาหวาน และความคลาดเคลื่อนทางยา
โครงการเคลื่อนกระแสการรจัดการความรู้สู่สังคม
ได้มีโอกาสสัมภาษณ์คุณกิจ พบว่าทั้ง 2
เรื่องทุกโรงพยาบาลต่างได้นำไปปรับใช้ตามบริบทและความเหมาะสมของแต่ละโรงพยาบาล
เช่น
คลังความรู้หลังจากการแลกเปลี่ยนเรียนรู้เรื่องการดูแลผู้ป่วยเบาหวาน
แต่ละโรงพยาบาลได้นำไปใช้แล้ว เช่น
โรงพยาบาลพยุหะคีรี หลังจากได้มาแลกเปลี่ยนเรียนรู้กันระดับจังหวัด
คุณกิจ หรือผู้ปฏิบัติจริง
ก็กลับไปคุยกันในระดับโรงพยาบาลว่าได้ความรู้อะไรบ้าง
และจะนำมาปรับใช้ในโรงพยาบาลพยุหะคีรีอย่างไร
ซึ่งทางโรงพยาบาลยอมรับว่าไม่ได้นำมาใช้ครอบคลุมทั้ง 23 หัวข้อความรู้
แต่นำมาบางหัวข้อเช่นเรื่องการใช้ปากกาช่วยชีวิต
ที่เปลี่ยนจากการฉีดเข้าผิวหนังเป็นการฉีดด้วยเข็มปากกดธรรมดาง่ายๆทำให้ผู้ป่วยสามารถกลับไปใช้ได้เอง
สะดวก และพึงพอใจ
นอกจากนี้ก็ได้ความรู้เรื่องการคัดกรองผู้ป่วยเบาหวาน,การรักษาผู้ป่วยแบบกรุ๊ปที่มีการคัดกรองผู้ป่วยมีสามารถควบคุมน้ำตาลได้ดีมาเป็นผู้ให้ความรู้กับผู้ป่วยที่
ควบคุมน้ำตาลได้ไม่ดี ซึ่งที่รพ.หยุหคีรี
จะแบ่งเป็นสองกลุ่มคือ กลุ่มที่แพทย์นัดไว้ล่วงหน้า 1
เดือนทำกลุ่ม
และกลุ่มที่พบว่าหลังจากตรวจหาน้ำตาลในเลือดในวันนั้นแล้วพบว่าอยู่ในเกณฑ์ดี
ก็จะให้เข้ามาทำกลุ่ม ร่วมด้วย ซึ่งทั้ง 2 กลุ่มนี้วัตถุประสงค์
และกลุ่มเป้าหมายต่างกัน แต่
วิธีดำเนินการเหมือนกันคือเน้นให้มีการแลกเปลี่ยนความรู้
เพื่อปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการบริโภค และการดูแลตนเอง
ซึ่งจะไม่เน้นเฉพาะคนไข้เท่านั้น
แต่จะเน้นไปถึงญาติผู้ป่วยด้วย
ส่วนโรงพยาบาลค่ายจิรประวัติ ยอมรับว่า
ไม่ได้นำการจัดการความรู้เต็มรูปแบบไปใช้
ไม่ได้มีการทำธารปัญญาและบันไดแห่งการแลกเปลี่ยนเต็มรูปแบบ
แต่จะเน้นกระบวนการแลกเปลี่ยนเรียนรู้
และการประเมินตนเองด้วยคะแนนเล่นๆ
เน้นกระตุ้นให้บุคคลากรหรือคุณกิจแลกเปลี่ยนความรู้ที่เป็นความสำเร็จเล็กๆ
และบันทึกเป็นคลังความรู้ ในเอกสาร และ เวปไซด์
นอกจากนี้
ยังเน้นที่การแลกเปลี่ยนเรียนรู้กับ
โรงพยาบาลที่ผ่านการรับรองคุณภาพแล้ว เช่น โรงพยาบาลตาคลี
และ โรงพยาบาลสวรรค์ประชารักษ์ (ในขณะนั้น)
ไม่มีความเห็น