เกริ่นนำ
พิจารณาปรากฏการณ์สังคมคราใด ทำให้นึกถึงมหาสุบินชาดก
ยิ่งช่วงนี้เป็นช่วงความรุ่มร้อนของการเมืองซึ่งไม่แน่ใจแล้วว่าเป็นการเมืองที่แท้หรือเทียมหรือว่าเป็นเรื่องของอันธพาล
เรื่องราวมหาสุบินชาดก
มหาสุบินชาดก
เป็นเรื่องราวเกี่ยวกับความฝันและการทำนายความฝันโดยพิจารณาจากสภาพปรากฏการณ์ทางสังคมเป็นสำคัญ
เกี่ยวกับความฝัน คัมภีร์สารัตถะสังคหะแสดงลักษณะไว้ ๔
ประการคือ
๑. บุพพนิมิต
ความฝันชนิดนี้เป็นความฝันถึงเรื่องราวในอดีตซึ่งเป็นเหตุการณ์จริง
ผู้เขียนพิจารณาว่า เรื่องราวในอดีตอาจแบ่งออกเป็น ๒ คือ ๑)
เรื่องราวในอดีตชาติ
อันเป็นเรื่องกระบวนการทางจิตที่เกิดดับเกิดดับสัมพันธ์เหมือนลูกโซ่
๒) เรื่องราวในอดีตในปัจจุบันชาติ
ซึ่งเป็นเรื่องราวที่ผู้นั้นได้ผ่านประสบการณ์จริงมา
เรื่องนี้ฝังลึกในจิตใต้สำนึกซึ่งมีพลังในการปรากฏออกมาจากจิตในยามที่จิตไม่ถูกควบคุมด้วยสามัญสำนึก
บุพพนิมิตอาจเป็นเรื่องทั่วไป หรือเรื่องโชคลางใดๆในอดีตก็ได้
๒. จิตนิวรณ์
ความฝันชนิดนี้เกิดจากอำนาจของกิเลสที่สะสมอยู่ในส่วนลึกของจิต
เช่นมีความโกรธใครคนหนึ่งมากถึงมากที่สุดแต่ต้องเก็บความรู้สึกนี้ไว้
เมื่อยามหลับความรู้สึกที่ลึกนี้จะผลักดันให้ฝันเป็นเรื่องจริงจัง
คราวตื่นขึ้นมาก็จะรู้สึกเครียดไปกับความฝันนั้น
หรือว่าบางคราวรู้สึกดีใจที่สุดเมื่อได้ทำดีอะไรบางอย่าง
จากนั้นจึงนำกลับไปฝัน
ตื่นขึ้นมาก็จะรู้สึกปลาบปลื้มไปกับฝันนั้นด้วยเป็นต้น
๓. เทพสังหรณ์
ความฝันชนิดนี้เกิดจากผู้อื่นทำให้ฝัน
โดยเฉพาะผู้มีอำนาจจิตที่เหนือกว่า ความฝันนี้มักเป็นความฝันที่จริง
เช่นขณะที่บางคนกำลังหลับ จะมีผู้เข้าฝันว่า
วันรุ่งขึ้นอย่าเดินทางกับรถโดยสาร
พอเขาตื่นขึ้นมาก็ไม่ยอมไปกับรถโดยสาร
ไม่นานเขาก็ทราบข่าวว่ารถโดยสารที่เขาไม่ไปนั้นเกิดอุบัติเหตุ เป็นต้น
คำว่า “เทพสังหรณ์” หมายความว่า เทพยดา
เจ้าป่าเจ้าเขามาเข้าฝันนั่นเอง บางคราวไม่ใช่เข้าฝัน
แต่มีอำนาจในการดลใจให้คิดบางอย่างได้ด้วย
๔. ธาตุโขภะ
ความฝันชนิดนี้เกิดจากธาตุกำเริบ
เป็นความฝันที่ไร้สาระเนื่องจากการกินมาก นอนมาก คุยมาก ฟุ้งซ่าน
คิดมาก ความฝันชนิดนี้เป็นความฝันที่ไม่เป็นจริง
มหาสุบินชาดกเป็นความฝันของพระเจ้าปเสนทิโกศล
โดยผู้ทำนายความฝันคือพระพุทธเจ้าต่อมาพระอรรถกถาจารย์ได้หยิบเรื่องนี้มาพิจารณา
ความฝันทั้งหมด ๑๖ ข้อ มีต้นเรื่องดังนี้
คืนหนึ่ง พระเจ้าปเทสนทิโกศล ทรงฝันประหลาด ๑๖ ประการ
เมื่อตื่นบรรทมจึงรู้สึกเดือดเนื้อร้อนใจ
เรียกให้พราหมณ์ปุโรหิตเข้าเฝ้าทำนายฝัน
พราหมณ์ปุโรหิตจึงทำนายฝันว่าจะเกิดอันตรายกับพระองค์และราชสมบัติ
วิธีแก้ไขคือให้บวงสรวงด้วยสัตว์ ๒ เท้าบ้าง ๔ เท้าบ้าง
จึงเกณฑ์สัตว์ต่างๆของชาวบ้านมารวมกันเป็นจำนวนมาก
สร้างความเดือดร้อนใจให้ชาวพระนครเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องสูญเสียสัตว์ต่างๆ
เพื่อไปฆ่าบูชายัญให้กับพระราชา
พระองค์ทรงเศร้าโศกกับการที่จะต้องกระทำเช่นนี้
จึงเข้าไปเฝ้าพระพุทธเจ้าและเล่าเรื่องทั้งหมดให้พระพุทธเจ้าฟัง
จากนั้นจึงขอให้พระพุทธเจ้าทำนายฝันให้
ฝัน ๑๖
ประการของพระเจ้าปเสนทิโกศล
๑.
ฝันว่า โคตัวผู้ ๔ ตัว มีสีเหมือนดอกอัญชัญ วิ่งออกสู่ท้องพระลานหลวง
คล้ายกับจะชนกัน ชาวบ้านต่างมุงดูด้วยคิดว่าจะได้ดูโคชนกัน โคทั้ง ๔
ตัว ต่างคำรามเสียงขู่สนั่นเหมือนกับจะชนกันแต่ไม่ยอมชน
ไม่นานก็ผละออกจากกันไป
๒.
ฝันว่า ต้นไม้เล็กๆ เพิ่งจะโผล่พ้นดินกลับออกผลออกดอกบานสะพรั่ง
๓.
ฝันว่า
บรรดาแม่โคพากันดื่มกินน้ำนมจากลูกโคที่เพิ่งเกิดในวันนั้น
๔. ฝันว่า
คนทั้งหลายไม่ยอมเทียมโคตัวใหญ่ที่เคยใช้งาน แต่กลับไปเทียมโคที่รุ่นๆ
ไม่เป็นงาน โครุ่นก็สลัดแอกหนีทำให้งานไม่สำเร็จ
๕.
ฝันว่า ม้ามี ๒ ปาก เมื่อมีคนเอาหญ้ามาให้ม้ากิน มันก็กินได้ทั้ง ๒
ปาก
๖. ฝันว่า
คนทั้งหลายช่วยกันขัดถูถาดทองคำมีราคาสูง
แล้วนำไปให้สุนัขจิ้งจอกแก่พร้อมกับบอกสุนัขว่า
เชิญท่านถ่ายปัสสาวะใส่ในถาดทองนี้เถิด
จากนั้นสุนัขจิ้งจอกแก่ก็ถ่ายปัสสาวะรดตามคำเชื้อเชิญ
๗. ฝันว่า ชายคนหนึ่ง
นั่งฟั่นเชือกคนแคร่
เชือกที่ชายผู้นั้นฟั่นอยู่หย่อนลงไปที่พื้นใต้แคร่
นางสุนัขจิ้งจอกตัวหนึ่งนอนอยู่ใต้แคร่เห็นเชือกนั้นจึงกัดกินเชือกโดยที่ชายผู้นั้นไม่รู้ตัวเลย
๘. ฝันว่า
ตุ่มน้ำใหญ่ภายในบรรจุน้ำเต็มตุ่มวางอยู่หน้าประตูพระราชวัง
ข้างตุ่มโดยรอบมีตุ่มใบเล็กๆว่างเปล่าตั้งเรียงรายอยู่
ประชาชนทุกสารทิศ
ตักน้ำจากที่ต่างๆมาเทใส่ตุ่มใบใหญ่ทั้งที่เต็มอยู่แล้วจนล้นเอ่อนองไปทั่วบริเวณ
โดยไม่มีใครสนใจใยดีตุ่มใบเล็กๆ ที่ตั้งเรียงรายนั้นเลย
๙. ฝันว่า
สระโบกขรณีแห่งหนึ่ง ดารดาษด้วยบัวเบญจพรรณ มีท่าขึ้นลงรอบสระ
สัตว์ต่างๆ พากันมาดื่มกินน้ำรอบสระ
แต่แปลกที่น้ำรอบสระที่สัตว์เหยียบย่ำอยู่กลับใสไม่ขุ่นมัว
ส่วนน้ำกลางสระกลับขุ่นมัว
๑๐. ฝันว่า ข้าวที่หุงในหม้อเดียวกัน
หุงคราวเดียวกัน แต่สุกไม่เหมือนกันคือ ส่วนหนึ่งแฉะ ส่วนหนึ่งดิบ
ส่วนหนึ่งสุก แต่ละส่วนเหมือนถูกแยกออกจากกัน
๑๑. ฝันว่า
ผู้คนพากันเอาแก่นจันทน์มีราคาสูงมาแลกกับเปรียงเน่าไร้ราคา
๑๒. ฝันว่า
กะโหลกน้ำเต้าแห้งจมน้ำได้
๑๓. ฝันว่า
ศิลาใหญ่เท่าปราสาทลอยน้ำได้เหมือนเรือ
๑๔. ฝันว่า
ฝูงเขียดตัวเล็กตัวน้อยวิ่งไล่งูตัวใหญ่เมื่อไล่ทันจึงกัดกินงูนั้น
๑๕. ฝันว่า ฝูงพญาหงส์
แวดล้อมกาซึ่งเป็นสัตว์ชั้นต่ำ
๑๖. ฝันว่า ฝูงแกะพากันไล่เสือเหลือง
เมื่อไล่ทันจึงรุมกัดเสือนั้น พวกสัตว์ต่างๆ
จึงพากันหวาดกลัวแกะจึงวิ่งหนีหลบเข้าไปซ่อนตัวในป่า
ไม่มีความเห็น