อิ่มบุญ มหากฐิน ถิ่นอีสาน
เมื่อวันที่ 1 พฤศจิกายน 2551 เป็นโอกาสที่ดี และดีใจมาก ที่นานๆ จะมีเวลาว่างเพื่อไปร่วมทำบุญมหากฐิน และงานบวช อยู่บ้านวังชัย อำเภอน้ำพอง จังหวัดขอนแก่น
-
เป็นงานมหากฐิน และงานบวชหลานชาย (ญาติที่สนิทกัน)
-
สิ่งที่เห็นและรับรู้ได้คือ ความปราบปลื้ม ปิติ ของผู้เป็น พ่อ และแม่ ที่รู้สึกซาบซึ้งและดีใจเป็นที่สุด ที่เห็นลูกได้ห่มผ้าเหลือง (ครั้งหนึ่งในชีวิต)
-
แต่การถวายผ้ากฐิน ก็ยังเป็นรูปแบบเหมือนกันทุกประการ
เท่าที่ทราบ การทำบุญกฐิน ในอีสานนั้น แต่ละเปิงบ้าน อาจจะจัดแตกต่างกัน ในเรื่องการต้อนรับแขก
การทำบุญกฐิน คือ การจองกฐิน หมายถึงการแสดงความจำนงเป็นลายลักษณ์อักษร หรือด้วยวาจาต่อทางวัดว่าจะนำกฐินมาถวาย เมื่อนั้นแล้วแต่จะตกลงกัน แต่จะต้องภายในเขตเวลา ๑ เดือน ตามที่กำหนดในพระวินัย (ตั้งแต่วันแรม ๑ ค่ำ เดือน ๑๑ ถึงวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๑๒)
ก็ได้อิ่มบุญ กับญาติธรรม ที่ไปด้วยกัน ดังภาพ
ความหมายของกฐิน
กรอบไม้แม่แบบสำหรับทำจีวร ซึ่งอาจเรียกว่าสะดึงก็ได้ เนื่องจากในครั้งพุทธกาลการทำจีวรให้มีรูปลักษณะตามที่กำหนดกระทำได้โดยยาก จึงต้องทำกรอบไม้สำเร็จรูปไว้ เพื่อเป็นอุปกรณ์สำคัญในการทำเป็นผ้านุ่งหรือผ้าห่ม หรือผ้าห่มซ้อนที่เรียกว่าจีวรเป็นส่วนรวม ผืนใดผืนหนึ่งก็ได้ ในภาษาไทยนิยมเรียก ผ้านุ่ง ว่า สบง ผ้าห่ม ว่า จีวร และ ผ้าห่มซ้อน ว่า สังฆาฏิ
พิธีทอดกฐิน เป็นงานบุญที่มีปีละครั้ง ท่านจึงจัดเป็นกาลทาน แปลว่า "ถวายตามกาลสมัย" คำว่า "กฐิน" มีความหมายที่เกี่ยวข้องกันอยู่หลายความหมายดังนี้
กฐินที่เป็นชื่อของกรอบไม้
การทำผ้าโดยอาศัยแม่แบบเช่นนี้ คือทาบผ้าลงไปกับแม่แบบแล้วตัดเย็บย้อม ทำให้เสร็จในวันนั้นด้วยความสามัคคีของสงฆ์ เป็นการร่วมใจกันทำกิจที่เกิดขึ้นและเมื่อทำเสร็จ หรือพ้นกำหนดกาลแล้ว แม่แบบหรือกฐินนั้นก็รื้อเก็บไว้ใช้ในการทำผ้าเช่นนั้นในปีต่อๆ ไป การรื้อแบบไม้นี้เรียกว่า เดาะ ฉะนั้น คำว่า กฐินเดาะ หรือ เดาะกฐิน จึงหมายถึงการรื้อไม้แม่แบบเพื่อเก็บไว้ใช้ในโอกาสหน้า
กฐินที่เป็นชื่อของผ้า หมายถึงผ้าที่ถวายให้เป็นกฐินภายในกำหนดกาล ๑ เดือน นับตั้งแต่วันแรม ๑ ค่ำ เดือน ๑๑ ถึงวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๑๒ ผ้าที่จะถวายนั้นจะเป็นผ้าใหม่ หรือผ้าเทียมใหม่ เช่น ผ้าฟอกสะอาด หรือผ้าเก่า หรือผ้าบังสุกุล คือผ้าที่เขาทิ้งแล้ว และเป็นผ้าเปื้อนฝุ่นหรือผ้าตกตามร้านก็ได้ ผู้ถวายจะเป็นคฤหัสถ์ก็ได้ เป็นภิกษุหรือสามเณรก็ได้ ถวายแก่สงฆ์แล้วก็เป็นอันใช้ได้
กฐินที่เป็นชื่อของบุญกิริยา คือการทำบุญ คือการถวายผ้ากฐินเป็นทานแก่พระสงฆ์ผู้จำพรรษาอยู่ในวัดใดวัดหนึ่งครบ ๓ เดือน เพื่อสงเคราะห์ผู้ประพฤติปฏิบัติชอบให้มีผ้านุ่งหรือผ้าห่มใหม่ จะได้ใช้ผลัดเปลี่ยนของเก่าที่จะขาดหรือชำรุด การทำบุญถวายผ้ากฐิน หรือที่เรียกว่า ทอดกฐิน คือทอดหรือวางผ้าลงไปแล้วกล่าวคำว่าถวายในท่ามกลางสงฆ์ เรียกได้ว่าเป็น กาลทาน คือการถวายก่อนหน้านั้น หรือหลังจากนั้นไม่เป็นกฐิน ท่านจึงถือโอกาสทำได้ยาก
กฐินที่เป็นชื่อของสังฆกรรม คือกิจกรรมของสงฆ์ก็จะต้องมีกานสวดประกาศขอรับความเห็นชอบจากที่ประชุมสงฆ์ ในการมอบผ้ากฐินให้แก่ภิกษุรูปใดรูปหนึ่ง เมื่อทำจีวรสำเร็จแล้วด้วยความร่วมมือของภิกษุทั้งหลายก็จะได้เป็นโอกาสให้ได้ช่วยกันทำจีวรของภิกษุรูปอื่น ขยายเวลาทำจีวรได้อีก ๔ เดือน ทั้งนี้เพราะในสมัยพุทธกาลการหาผ้า การทำจีวรทำได้โดยยาก ไม่ทรงอนุญาตให้เก็บสะสมผ้าไว้เกิน ๑๐ วัน แต่เมื่อได้ช่วยกันทำสังฆกรรมเรื่องกฐินแล้วอนุญาตให้แสวงหาผ้าและเก็บไว้ทำเป็นจีวรได้จนตลอดฤดูหนาว คือจนถึงวันขึ้น ๑๕ ค่ำเดือน ๔
จากความหมายข้างต้นจะเห็นว่า
มีความเกี่ยวข้องกัน ๔ ประการ เมื่อสงฆ์ทำสังฆกรรมเรื่องกฐินเสร็จแล้ว และประชุมกันอนุโมทนากฐินคือแสดงความพอใจ ว่าได้ กรานกฐิน เสร็จแล้วก็เป็นอันเสร็จพิธี คำว่า กรานกฐิน คือการลาดผ้า หรือทาบผ้าลงไปกับกรอบไม้แม่แบบเพื่อตัดเย็บ ย้อม ทำเป็นจีวรผืนใดผืนหนึ่ง
ประเพณีนิยมถวายผ้ากฐิน เป็นประเพณีนิยมในการบำเพ็ญกุศล เรื่องกฐินนี้ยังขึ้นหน้าขึ้นตาเป็นสาธารณประโยชน์ร่วมไปกับการบูรณปฏิสังขรณ์วัดวาอารามไปในขณะเดียวกัน
ที่มา: หนังสือแนวทางการจัดกิจกรรมเกี่ยวกับพระมหากษัตริย์ สำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ
(((((((เอาบุญกฐิน มาฝากพันธมิตร Gotoknow ค่ะ ))))))) สาธุ สาธุ สาธุ
ความเห็น (8)
สวัสดีค่ะ ขอให้มีความสุขน่ะค่ะ
- ขอบพระคุณค่ะ อ.สุนันทา
- มีความสุข ด้วยกันนะคะ
เรียน อาจารย์ ขอร่วมอนุโมทนาบุญด้วยครับผม
สวัสดีค่ะ
- ดีใจจังค่ะ..ที่ได้กลับมาเจอกันอีกครั้ง
- อนุโมทนาบุญด้วยนะคะ
- อ่านเรื่องราวของเมืองแคน...คิดถึงคนเมืองแคน
- อาหารแซบ ๆ หมอลำ..เจ้าค่ะ
- ยังรักและคิดถึงนะคะ
แวะมาอิ่มบุญด้วยนะคะ
ฝากภาพการต้อนรับคณะกฐิน
ไปเจอที่หมู่บ้านแถวอำเภบรบือจังหวัดมหาสารคาม
ก่อนทางเข้าวัดมีเด็กมานั่งริมถนนวางผ้าไว้ข้างหน้า
ทีแรกก็งง..ทำอะไร
ก็สังเกตเห็นคนที่มาร่วมงานโยนเงินลงจากรถใส่ตรงผ้าที่วางไว้
เด็กๆอิ่มบุญกันใหญ่..ก็เลยถ่ายรูปมาฝาก ถ่ายบนรถอาจจะไม่ชัดนะคะ
- ขอบคุณครูคิม มากค่ะ
- คิดถึงเช่นกันนะคะ
แวะมาเติมความรู้ครับ...
เห็นด้วยอย่างยิ่งครับว่า กฐินทุกวันนี้ยังช่วยทำนุบำรุงวัดไปในตัว แต่บางแห่งก็พึ่งพาคนนอกชุมชนมาก จนในหมู่บ้านไม่กล้าจองเป็นเจ้าภาพกฐิน เพราะเชื่อว่า ต้องมีทุนเยอะ ๆ ..
วิธีคิดเช่นนี้ มีให้เห็นเยอะมากทีเดียวนะครับ