การจัดการองค์ความรู้ ผ่านงานวิจัย
วิถีชนเผ่า วิถีวิจัย...สู่การจัดการองค์ความรู้
ความสนุกสนาน ความมีชีวิตชีวาในวงเต้นรำตามจังหวะเครื่องดนตรีชนเผ่า ของหนุ่มสาวชาวลีซูในงานประเพณีกินวอของทุกปี ภาพของการรักษาพื้นบ้านตามความเชื่อดั้งเดิมของคนบนดอย เหล่านี้เป็นวิถีชนเผ่าที่มีคุณค่าถือว่าเป็นระบบภูมิปัญญาที่ควรค่าในการ สืบสานสู่ลูกหลานลีซูรุ่นต่อๆไป โครงการวิจัยการพัฒนาศักยภาพชุมชนในการจัดการองค์ความรู้ ท้องถิ่นทางด้านสุขภาพ บ้านกึ้ดสามสิบ เป็นโครงการวิจัยที่กำลังดำเนินการอยู่ในชุมชนพยายามที่จะค้นหา คำตอบว่าจะมีแนวทางใดที่จะให้องค์ความรู้เหล่านี้ให้คงอยู่ และเสริมต่อศักยภาพของชุมชนบนดอยสูง ให้เป็นชุมชนที่เข้มแข็ง พึ่งตนเองได้อย่างยั่งยืน
ด้วยกระบวนการวิจัยที่เปิดพื้นที่แห่งโอกาสให้ชุมชนได้คิด และรวมกลุ่มกันสร้างสรรค์กิจกรรมดีๆ เกิดกิจกรรมการปลูกป่าเพื่อการอนุรักษ์สมุนไพรลีซูขึ้นในพื้นที่ ๑๕ ไร่ โดยถือว่าเป็นประวัติศาสตร์อีกหน้าหนึ่งของชุมชนที่สามารถรวบรวม พันธุ์สมุนไพรลีซูมารวมกันไว้ในป่าชุมชนของพวกเขา ตลอดจนภาพของการมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วนในการร่วมกิจกรรม ปลูกป่า สานต่อวิถีชีวิต วิถีภูมิปัญญาที่ทุกคนเฝ้ารอคอยการเติบโตอย่างใจเป็นสุข
ตลอดระยะเวลาของการดำเนินการวิจัย ภูมิปัญญาดั้งเดิมถูกนำมาร้อยเรียง ยังความชุ่มชื้นในใจของเหล่าผู้อาวุโสลีซู ที่เห็นลูกหลานพยายามที่จะสานต่อภูมิปัญญาอันมีค่า ได้มีการนำเอาองค์ความรู้ท้องถิ่นเข้าสู่ระบบการศึกษา เพื่อเป็นแนวทางและข้อมูลในการจัดทำหลักสูตรท้องถิ่น ไม่เฉพาะโรงเรียนกึ้ดสามสิบที่ตั้งอยู่ในชุมชนเท่านั้น มีการสานต่อแนวคิดเข้าสู่อีกสองโรงเรียน ที่มีนักเรียนชนเผ่าลีซูเรียนอยู่ ในโรงเรียนอนุบาลปางมะผ้า และโรงเรียนบ้านน้ำริน ตำบลสบป่อง อำเภอ ปางมะผ้า จังหวัดแม่ฮ่องสอน นอกจากนี้นายอำเภอปางมะผ้า ได้ให้ความสนใจในโครงการวิจัยฯ เพื่อให้งานวิจัยตอบสนองกับการพัฒนาท้องถิ่นอย่างแท้จริง ได้เข้าไปเปิดเวทีหารือกับชุมชนเพื่อหาแนวทางในการใช้ประโยชน์ จากโครงการวิจัยฯ และมีงบประมาณสนับสนุนจำนวนหนึ่งในการดำเนินงานดังกล่าว
เป้าหมายที่สำเร็จอีกประการหนึ่งของโครงการวิจัยฯ คือ การพัฒนาศักยภาพคนให้เก่งขึ้น คุณยอดชาย เปรมวชิระนนท์ ได้รับรางวัล อาสาสมัครสาธารณสุขดีเด่น ระดับชาติปี ๒๕๔๘ สาขา การแก้ไขปัญหายาเสพติด และได้รับการเสนอชื่อเพื่อเข้ารับเครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็น ที่สรรเสริญยิ่ง ชั้นดิเรกคุณาภรณ์ ในปี ๒๕๔๙ ซึ่งบทบาทที่โดดเด่นจากการเป็นนักวิจัยชาวบ้าน จนสามารถชนะใจกรรมการและได้รับรางวัลเกียรติยศสูงสุด พร้อมความภาคภูมิใจของคนทำวิจัยที่บ้าน กึ้ดสามสิบ
ความเห็น (8)
ขจิต ฝอยทอง( khajit's blog)
- รู้สึกว่าเป็นเรื่อที่น่าสนใจมาก ทำอย่างไรจะช่วยกันพัฒนาชาวเขา ให้ได้มีความรู้และรักษาวัฒนาธรรมของเขาไว้
- รู้สึกอิจฉานะครับที่ได้อยู่ใกล้ธรรมชาติ
- ขอบคุณมากครับที่นำเรื่องดีๆมาเล่าให้ฟัง
จตุพร Mhsresearch Blog
ผมเป็นคนแม่ฮ่องสอนโดยกำเนิด และได้มีโอกาสทำงานกับพี่น้องกลุ่มชาติพันธุ์ที่หลากหลาย และช่วงที่เรียนปริญญาโท ได้ทำ Thesis ชิ้นหนึ่งที่ภูมิใจกับกลุ่มชาติพันธุ์ลีซู และต่อมาได้รับทุนสนับสนุนการวิจัยจาก สกว.มาทำงานเชิง Action ครับ
มีโอกาสแลกเปลี่ยนกันนะครับ
Mhs research
อยากเชิญชวนเข้าร่วมในชุมชน วิจัยและพัฒนาระบบสาธารณสุข เพื่อจะได้ติดตามต่อเนื่องไม่หายไป
การที่ "เพียงแต่เฝ้ามองปรากฎการณ์ที่เกิดขึ้นและก็วิพากษ์ตามทฤษฎีและชุดความรู้ ชุดประสบการณ์ที่ตนเองมีอยู่ ส่วนหนึ่งก็ถูกต้องครับ" ส่วนหนึ่งเท่านั้น แต่เราก็เลือกเสพง่าย ๆ เอาส่วนหนึ่งส่วนนี้ไป พาลนำไปใช้หรือไปสรุปอีกว่าเป็นส่วนใหญ่ อันนี้แหละครับที่มองว่าน่ากลัว...อยากให้เรา (นักพัฒนา) มีฐานคิดว่าเราไปร่วมเรียนรู้ และสนับสนุน เอื้ออำนวย ให้เขากันดีกว่า
ผมเคยโดนชาวบ้านถามในทันทีที่ยกมือไหว้ทักทายครั้งแรกว่า "จะมาเอาข้อมูลเหรอ" เห็นกี่คน กี่คนก็มาเอาข้อมูล...(ยิ้ม ๆ หากไม่จริงใจ ชาวบ้านเขารู้ทันนะ...ขอบอก)