เรียนนิราศภูเขาทองเพื่อให้รู้จักนิราศ


 แหล่งเรียนรู้กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย โดยสำนักเทคโนโลยีเพื่อการเรียนการสอน สพฐ.

        ครูภาทิพได้สอนนักเรียนเรียนรู้เรื่องนิราศในชั้น ม.๑ มาหลายรุ่นแล้ว  ตั้งแต่นิราศสัตหีบ   นิราศเมืองแกลง   มาจนถึงนิราศภูเขาทอง   ในสมัยที่สอนช่วงเริ่มต้น(ครูมือใหม่)  ยังไม่เข้าใจทิศทางในการสอนนิราศนัก   มักจะให้นักเรียนเรียนนิราศเพื่อเข้าใจเรื่อง  เข้าใจเนื้อหา   แต่สอน ๆ นาน ๆ เข้า  เมื่ออ่านนิราศหลายๆ เรื่องและเริ่มเขียนนิราศเองขณะไปเที่ยวที่ต่าง ๆ    จึงพบข้อสังเกตว่า   เนื้อหา  ข้อมูลบางอย่างไม่ได้เป็นเช่นนั้นเสมอไป   หากแต่บางครั้งกลอนก็ชักนำให้เขียนไป   บางครั้งลีลาแห่งนิราศก็ทำให้ต้องนำเสนอเช่นนั้น 

            ข้อยืนยัน  จากกาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง   ระยะทางจากอยุธยาถึงพระพุทธบาทสระบุรี   มีพรรณไม้นานาชนิด  ซึ่งไม้บางชนิดมีเฉพาะถิ่น  หรือเฉพาะฤดูกาล   ผลไม้ก็เช่นกัน   เป็นไปไม่ได้ที่ผักผลไม้ทุกชนิดจะปรากฏอยู่เส้นทางนั้น   หรือตัวอย่างกรณีที่สุนทรภู่กล่าวถึงสีกาไว้ในนิราศภูเขาทอง  ท่านสุนทรภู่ก็ชี้แจงให้ทราบว่าต้องเขียนให้เห็นธรรมเนียมนิราศ  และเพื่อให้ผู้อ่านสนุก   นั่นหมายถึงเนื้อหาบางตอนเป็นจินตนาการ   ความรู้ความคิดของกวี  หรือลีลาของการเขียนตามธรรมเนียมนิยมแทรกอยู่ด้วย    การสอนให้นักเรียนจับใจความสำคัญจากการอ่านนิราศจึงไม่ใช่กิจกรรมหลัก   ที่ถูกต้องน่าจะเป็นให้นักเรียนรู้จักนิราศว่านิราศมีลักษณะอย่างไร   เขียนด้วยจุดประสงค์ใด   เมื่อถึงสถานที่แต่ละที่กวีแสดงความสามารถทางวรรณศิลป์อย่างไรมากกว่า    

        สำหรับการจัดกิจกรรมการเรียนรู้เรื่องนิราศภูเขาทองครั้งล่าสุดของครูภาทิพ  จึงออกมาดังนี้ 

คลิกเพื่อดูภาพโครงการสอน 

 

 

โครงการสอนหน่วยนิราศภูเขาทอง

 

 

 จากโครงการสอนครูภาทิพก็ได้กำหนดทิศทางการประเมินว่าจะประเมินเด็กในเรื่องใดบ้าง  และจะออกแบบสื่อแหล่งเรียนรู้ให้นักเรียนรู้ในรูปแบบใดบ้าง  ออกแบบไว้ให้มาก แต่เลือกใช้ตามความเหมาะสม  ก็ได้รูปแบบสื่อและแหล่งเรียนรู้ดังนี้ 

๑. แหล่งเรียนรู้เรื่องร้อยกรอง  คำสัมผัสคล้องจอง  คลังคำท้ายวรรครับ   เสียงวรรณยุกต์ท้ายวรรค  ฉันทลักษณ์กลอนสุภาพ    http://www.st.ac.th/bhatips/tip_3.html 

๒. แหล่งเรียนรู้นิราศเรื่องต่าง ๆ  http://www.tv5.co.th/service/mod/heritage/nation/nirad/nirad.htm

๓. ใบความรู้ แบบ ๑ หน้า ๑ ความรู้ 

๔. ใบงานในรูปเกมต่าง ๆ ได้แก่

     ๔.๑ ใบงานแผนภาพความคิด

     ๔.๒ เกมเรียงถ้อยร้อยกลอนตอนนิราศ

     ๔.๓ เกมปริศนาหานิราศ

     ๔.๔ ปริศนาอักษรไขว้เรื่องนิราศภูเขาทอง

 

กิจกรรมและการประเมินผล

๑.    นักเรียนเข้าแหล่งเรียนรู้นิราศเรื่องต่าง ๆจาก http://www.tv5.co.th/service/mod/heritage/nation/nirad/nirad.htm  เพื่อให้เห็นและรู้จักนิราศด้วยการสังเกต

๒.   ครูชี้นำข้อสังเกต  ลักษณะคำประพันธ์   การขึ้นต้น  การลงท้าย   เนื้อหา สิ่งที่กล่าวถึง  การตั้งชื่อ  ธรรมเนียมนิยมในการแต่งนิราศ

๓.   นักเรียนเรียนรู้ลักษณะของกลอนสุภาพจาก เว็บเรียนรู้ร้อยกรอง http://www.st.ac.th/bhatips/tip_3.html  โดยครูอธิบายเสริม

๔.   นักเรียนสืบค้น  บันทึกประวัติและผลงานของสุนทรภู่

๕.   นักเรียนอ่านบทวิเคราะห์นิราศภูเขาทองจากแบบเรียน

๖.    นักเรียนอ่านออกเสียงเรื่องนิราศภูเขาทอง  ครูชี้นำให้นักเรียนสังเกตธรรมเนียมนิยมในการแต่งนิราศ   ในเรื่องของ

๖.๑ การแสดงอารมณ์  การคร่ำครวญถึงคนรัก

๖.๒ การแสดงความรู้  ความคิด  คติธรรม

๖.๓ การบอกเล่าเรื่องราวที่พบเห็น      ธรรมชาติ  วิถีชีวิต  ขนบประเพณี 

๖.๔ วรรคทอง   วรรคหรือบทที่ไพเราะกินใจ 

                              ฯลฯ

๗.    นักเรียนบอกคำสัมผัสนอกสัมผัสในจากบทที่อ่าน

๘. นักเรียนทำใบงานและเล่นเกม

๙. นักเรียนแต่งกลอนสดเดี่ยวและคู่ ๑- ๒ บท

๑๐. นักเรียนท่องวรรคทอง

ตัวอย่างสื่อ

เกมเรียงถ้อยร้อยนิราศ

ตัวอย่าง

1) เจ็บจนตายนี่เพราะเหน็บให้เจ็บใจ   2)  อันอ้อยตาลหวานลิ้นแล้วสิ้นซาก   3)  อันเจ็บอื่นหมื่นแสนไม่แคลนคลาย  4) แต่ลมปากหวานหูไม่รู้หาย

ตอบ

2

4

3

1

ข้อ 1      1.) เปรียบเหมือนคำคนพูดไม่อ่อนหวาน  2) ถึงหนามกรานก็ไม่เหน็บเหมือนเจ็บทรวง.

             3)  เห็นเทพีมีหนามลงราน้ำ       4)  เห็นกิ่งกีดมีดพร้าเข้าราราน  

ตอบ

 

 

 

 

 

เกมปริศนาหานิราศ

ตัวอย่าง  นิราศเมาเราเห็นเน้นให้คิด    ?          ตอบ    ถึงโรงเหล้าเตากลั่นควันโขมง

1. นิราศคราปูนป้ายให้ยายเคี้ยว ?                    ตอบ  ............................................................................

2. นิราศอย่าผิดศีลปีนต้นไม้                             ตอบ  ............................................................................

3. นิราศพจมานทั้งหวานขม                            ตอบ  ............................................................................

 

 

       แหล่งเรียนรู้กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย โดยสำนักเทคโนโลยีเพื่อการเรียนการสอน สพฐ.

 

ความดีงามใดๆ ของบันทึกนี้ขอมอบเป็นเครื่องบูชาพระคุณของคุณพ่อคุณแม่และครูบาอาจารย์
หมายเลขบันทึก: 199080เขียนเมื่อ 6 สิงหาคม 2008 14:08 น. ()แก้ไขเมื่อ 6 กันยายน 2013 19:23 น. ()สัญญาอนุญาต: สงวนสิทธิ์ทุกประการจำนวนที่อ่านจำนวนที่อ่าน:


ความเห็น (18)
  • เหมือนตารางมันจะงง งง
  • สอนภาษาอังกฤษ
  • แต่ชอบเรียนภาษาไทยครับ
  • สนุกดี
  • อาจารย์สบายดีไหมครับ

สวัสดีค่ะ กำลังแก้ไขค่ะ มันเพี้ยนจากที่ทำในเวิร์ดค่ะ

ดูแผนภาพแล้วและกิจกรรมแล้วน่าสนใจพยายามต่อไปนะครับขอเป็นกำลังใจให้

ยินดีที่ได้รู้จักค่ะ อาจารย์ภาทิพ

ดิฉันเป็นครูมือใหม่ สอนภาษาไทยประถมสอง แต่ไม่ได้จบเอกภาษาไทยโดยตรง

วันนี้ กลับบ้านมาตั้งใจเปิดอินเตอร์เน็ตค้นหา รวมเพลงที่ใช้ในการสอน แกรมม่าของภาษาไทย และเรื่อง อักษรนำ พยัญชนะต้น ฯลฯ เหล่านี้ ทำเพื่อเด็กค่ะ ทิ้ง แกรมม่าภาษาไทยมานานแล้ว ลืมไปเยอะ

เปิดไปเจอเรื่อง อักษรนำ อักษรตาม ที่เว็บเด็กดี ดอท คอม ทางเว็บได้ให้เครดิต ห้องเรียนสีชมพูของครูภาทิพเอาไว้ และเมื่อเข้ามาในห้องนี้ ก็ยิ่งหรูหราอลังการงานสร้าง อาจารย์มีเวลาทำหรือคะ เก่งจริงๆ

เหลือบไปเห็นว่า อาจารย์ภาทิพ ก็เป็นสมาชิก โกทูโนว์ เหมือนกัน จึงคลิกเข้ามาทักทายค่ะ

ปล ดิฉันได้ เพิ่มเว็บทั้งสามของอาจารย์ เป็นเว็บโปรดไว้ด้วยค่ะ

ธนพร

สวัสดีค่ะoab.มน .8 นว. ขอบคุณกำลังใจที่มอบมาค่ะ

 

 

 

สวัสดีค่ะ  คุณ tanaporn warabut  พวกเพลงภาษาไทยนี่  ต้องยกมือให้ครู ๆ ชาวสุพรรณบุรีค่ะ  ในgotoKnow  ก็จะมีของครูพิสูจน์

ดิฉันกำลังจะเพิ่มลิงค์เว็บหลักภาษาไทย  และกำลังจะเปิดเว็บภาษาไทยของ สพฐ ชื่อเว็บ  ภาษาไทยภาษาทอง  ภายในเดือนนี้ค่ะ

ยินดีที่ได้รู้จักค่ะ

ขอชื่นชมครูภาทิพมากเลยค่ะ ครูภาษาไทยสมัยใหม่เผยแพร่ความรู้ทางเน็ต ดิฉันเคยเข้าไปยังเว็บไซต์ของทางโรงเรียนอาจารย์มาก่อนแล้วค่ะ ได้ความรู้มาก

สวัสดีค่ะคุณ . pat ขอบคุณสำหรับคำชมค่ะ

..ครูครับ..ช่วยวิเคราะห์บทนี้น่อยครับจักเป็นพระคุณอย่างสูง

ไม่เมาเหล้าแต่เรายังเมารัก........สุดจะหักห้ามจิตคิดไฉน

ถึงเมาเหล้าเช้าสายก็หายไป.......แต่เมาใจนี้ประจำทุกค่ำคืน

ด้วยความเคารพ

ไม่เมาเหล้าแต่เรายังเมารัก สุดจะหักห้ามจิตคิดไฉน

ถึงเมาเหล้าเช้าสายก็หายไป แต่เมาใจนี้ประจำทุกค่ำคืน

๑. กลอนนิราศภูเขาทองบทนี้ มีความงดงาม ความไพเราะ กินใจผู้อ่านมากด้วยเหตุผลคือ

- กวีเล่นคำว่า "เมา" เมาเหล้า เมารัก เมาใจ

- ข้อความกินใจลึกซึ้ง โดนใจ แสดงความอัจฉริยะของกวี "คิดได้ไง"

- นำเรื่องราวชีวิตจริงมานำเสนอได้อย่างน่าสนใจ

ครูครับ

ขอบพระคุณมากครับที่ครูช่วยกรุณาสิ่งที่ศิษย์ได้ถามเพื่อที่จะได้นำเอาไปใช้ในการฝึกสอน ขอบพระคุณมากๆครับ ศิษย์เลยจะขอความกรุณาครูอีกสักครั้งครับ ช่วยวิเคราะห์โคลงโลกนิติบทนี้ครับ

โทษท่านผู้อื่นเพี้ยง เมล็ดงา

ปองติฉินนินทา ห่อนเว้น

โทษตนเท่าภูผา หนักยิ่ง

ป้องปิดคิดซ้อนเร้น เรื่องร้าย หายสูญ

ขอขอบพระคุณครูล่วงหน้าครับ

ด้วยความเคารพครูเสมอ

๏ โทษท่านผู้อื่นเพี้ยง เมล็ดงา

ปองติฉินนินทา ห่อนเว้น

โทษตนเท่าภูผา หนักยิ่ง

ป้องปิดคิดซ่อนเร้น เรื่องร้ายหายสูญ๚ะ๛

ธรรมชาติของคนมักจะมองเห็นแต่ความผิดของผู้อื่น ขณะเดียวกัน

ความผิดพลาดของตนแม้ใหญ่หลวงก็พยายามปกปิด

อธิบายไว้ให้ที่นี่ค่ะ http://www.st.ac.th/bhatips/loganit.html

กราบเรียนคุณครูที่เคารพ

กระผม ณัฐวุฒิ พรมคำบุตร ขอขอบพระคุณที่คุณครูได้ให้ความกระจ่างในเรื่องการวิเคราะห์กลอนและโคลงเป็นอย่างมาก ความรู้ในครั้งนี้ศิษย์ ขอนำไปเผยแผ่ให้แก่อนุชนรุ่นหลังต่อไปเพื่อเป็นการอนุรักษ์ไว้ซึ่งวรรณคดีไทย ให้คนไทยได้รู้ว่าประเทศของเรายังมีของดีที่คนส่วนมากมองข้ามอยู่อีกเยอะ ถ้าศิษย์มีอะไรที่สุดความสามารถที่ศิษย์จะรู้ได้ ก็อยากจะขอความกรุณาเรียนถามครูอีกนะครับ

เคารพ

ณัฐวุฒิ พรมคำบุตร(ครุชนรุ่นต่อไปครับ)

สวัสดีครับอาจารย์ผมว่าที่ครูภาษาไทยรุ่นต่อไปแต่ตอนนี้ยังงงๆอยู่กับนิราศอยากให้อาจารย์ช่วยหน่อยครับอยากให้อาจารย์วิเคราะห์กลอนบทนี้หน่อยครับผมยังงงอยู่ตรงถึงสุราพารอดไม่วอดวาย ทำไมเขาถึงบอกสุราพารอดครับ

ทำบุญบวชกรวดน้ำขอสำเร็จ สรรเพชญโพธิญาณประมาณหมาย

ถึงสุราพารอดไม่วอดวาย ไม่ใกล้กรายแกล้งเมินก็เกินไป

ขอความกระจ่างหน่อยนะครับอาจารย์

ขอแสดงความนับถือ

Tum

สวัสดีครับ พอดีผ่านมาเห็นอยากให้ดูงานอะไรหน่อยคับ

http://web.debsirin.ac.th/NiRadPhuKhaoThong/

เว็บนี้น่ะคับ ผมว่าเขาแปลดีนะ

สวัสดีค่ะ  ครูภาทิพ เจอบทนี้   อึ้งเลยค่ะ  

ทำบุญบวชกรวดน้ำขอสำเร็จ    สรรเพชญโพธิญาณประมาณหมาย

ถึงสุราพารอดไม่วอดวาย        ไม่ใกล้กรายแกล้งเมินก็เกินไป

สำหรับครูภาทิพ  จะไม่พยายามตีความในนิราศเพราะมีหลายครั้งที่

ลีลากลอนทำให้เขียนบิดเบือนไปอย่างนั้น   และจริง ๆ แล้วขณะนั้นกวีคิดอย่างนั้นหรือเปล่าก็ไม่รู้   การตีความคิดคนอื่น   คนอ่าน ๑๐ คน ก็อาจจะตีความ ๑๐ อย่าง  ขึ้นอยู่กับประสบการณ์ ภูมิหลัง ของแต่ละคน

บทนี้ครูภาทิพไม่เคยสังเกตเลย อึ้งจริง ๆ คิดได้ไงนี่

 

สวัสดีค่ะผู้ไม่ประสงค์จะออกนาม   ขอบคุณค่ะสำหรับการแนะนำเว็บของต้นกล้า  ทำได้ดีมาก  ครูภาทิพ  จะนำไปลิงค์ไว้ที่เว็บภาษาไทยภาษาทอง เป็นผลงานของต้นกล้า   ที่นี่ค่ะ  http://www.st.ac.th/bhatips/webthai/index.htm

ทำบุญบวชกรวดน้ำขอสำเร็จ สรรเพชญโพธิญาณประมาณหมาย

ถึงสุราพารอดไม่วอดวาย ไม่ใกล้กรายแกล้งเมินก็เกินไป

ความหมายของบทนี้ต้องมองย้อนไปยังบทต้นก่อนหน้านี้ด้วยค่ะ

ถึงโรงเหล้าเตากลั่นควันโขมง มีคันโพงผูกสายไว้ปลายเสา

โอ้บาปกรรมน้ำนรกเจียวอกเรา ให้มัวเมาเหมือนหนึ่งบ้าเป็นน่าอาย

***เหล้าทำให้สุนทรภู่เมา ลุ่มหลงในรสเหล้าซึ่งสุนทรภู่คิดว่าเป็นสิ่งที่น่าละอายมาก

ทำบุญบวชกรวดน้ำขอสำเร็จ สรรเพชญโพธิญาณประมาณหมาย

ถึงสุราพารอดไม่วอดวาย ไม่ใกล้กรายแกล้งเมินก็เกินไป

ดังนั้น

จึงขอกรวดน้ำขออย่าให้ลุ่มหลง(ติดเหล้าเลย)

แต่อย่างไรก็ตามเหล้าก็ช่วยสุนทรภู่ไว้เช่นกัน(คงจะทำให้คิดแต่งคำประพันธ์ต่าง ๆ ได้สะดวก) ดังนั้นจะไม่แตะหรือดื่มเลยก็กระไรอยู่

สวัสดนะคะ

หนูอยากจะรู้ว่า นิราศภูเขาทอง บทไหนบ้างคือ การซ้ำคำ การหลากคำ สัทพจน์ การใช้อุปมาอุปไมย และการกล่าวเท้าความคะ คุณครูช่วยดูให้หน่อยนะคะ อย่างละ2บท

ขอบคุณมากค่ะ

อยากรู้ความเป็นมาเรื่องนิราศภูเขาทองอย่างละเอียดค่ะ

ไม่อนุญาตให้แสดงความเห็น
พบปัญหาการใช้งานกรุณาแจ้ง LINE ID @gotoknow
ClassStart
ระบบจัดการการเรียนการสอนผ่านอินเทอร์เน็ต
ทั้งเว็บทั้งแอปใช้งานฟรี
ClassStart Books
โครงการหนังสือจากคลาสสตาร์ท