องค์กรแห่งการเรียนรู้ : วัฒนธรรมใต้
วันที่ 19 กรกฎาคม ก้ามปูได้รับมอบหมายให้นำเสนอเรื่องวัฒนธรรม ความเชื่อ และบริบทภาคใต้ที่เกี่ยวข้องกับการจัดการระบบสุขภาพ จากอาจารย์ ดร.วัลลภา คชภักดี ต้องบอกว่าขอขอบคุณอาจารย์ที่มอบหมายให้ศึกษาเรื่องนี้เพราะเป็นเรื่องที่ก้ามปูอ่อนมาก และ ไม่ค่อยได้รู้จักและเรียนรู้เท่าไหร่นัก ได้ศึกษาเนื้อหามาจากหลายที่ ต้องขอบคุณ บันทึกของนายช่างใหญ่ umi ศวพถ. และ บันทึกอื่นๆ อีกมากมายที่ได้บันทึกเรื่องราวคนใต้ไว้ ทำให้ก้ามปูได้เข้าใจมากขึ้น และสามารถนำไปเสนอได้
ในส่วนของเนือ้หาที่รวบรวมได้ โดยย่อ(มากๆๆ) กล่าวถึงภูมิศาสตร์ ของภาคใต้ที่มีความหลากหลายทั้ง พื่นที่ราบ พื้นที่ติดทะเลทั้ง2 ฝั่งคือ ฝั่งอ่าวไทย ที่เกิดจากพื้นดินที่ยกตัวสูงขึ้น เกิดเป็น เวิ้งเหว และ อันดามัน เกิดจากพื้นดินยุบตัวต่ำลงทำให้เกิด เป็นหาดทราย ยาว และ พื้นที่ที่ติดกับเทือกเขาที่มีความยาวถึง 1000 กิโลเมตร เทือกเขาที่สำคัญ คือเทือกเขา ตระนาวศรี
มีวิวัฒนาการการเปลี่ยนแปลงหลายช่วงเวลา เคยรุ่งเรืองในเรื่องการค้าขายทางเรือในอดีต ได้ติดต่อกับต่างชาติ ทางเรือ ส่งเสริมให้ชาวใต้ มีวัฒนธรรมที่หลากหลายมากขึ้นมีวิถีชีวิตท ี่แตกต่าง กัน ตามแบบฉบับของแต่ละชุมชน เช่นชุมชนชาวน้ำชาวเล(หรือหลายคนอาจรู้จักว่าชาวมอแกน คนกล้าในทะเล จากเหตุการณ์สึนามิ ทำให้คนรู้จัก คนชุมชนกลุ่มนี้มากขึ้น ) ชุมชนชาวเขา คือชุมชนซาไก ก้ามปูเคยเขียนถึง ในบันทึก สภาลานวัดมีวัฒนธรรมความเชื่อที่ติดตัวคนใต้อยู่ หลายวัฒนธรรม หากเราไม่ศึกษาให้ดี อาจทำให้เกิดความเข้าใจผิดขึ้นได้ เช่นวัฒนธรรมโจร คำว่าโจรของ ชาวใต้เมื่อก่อนการเป็นโจรหรือนักเลงนั้นไม่ใช้เรื่องที่ไม่ดี แต่กลับได้การยอมรับจากคนทั่วไปโจรหรือนักเลงนั้น เปรียบเสมือนกับผู้ที่คอยคุ้มครองดูแลหมู่บ้าน ทั้งเรื่องความปลอดภัยจากบุคคลอื่นการอยู่ร่วมกันความปลอดภัยในการทำการเกษตรกรรมอันตรายจากสัตว์ป่า เช่นโจรทะเล โจรคอมมิวนิสต์ ที่เกิดจากความรู้สึกว่าโดนเอาเปรียบ ไม่ได้รับความเท่าเทียม ความยุติธรรม จากภาครัฐ (ในที่นี้ก้ามปูมีความเข้าใจว่าไม่ใช่ว่ารัฐ ทำร้าย หรือ เอาเปรียบประชาชน แต่เกิดจากความไม่เข้าใจในพื้นที่ และ บริบทของชาวใต้ ทำให้นโยบายหรือการทำงานต่างๆ ของรัฐ เกิดข้อขัดแย้งกับประชาชน หรือเกิดการสื่อสารที่ไม่เข้าใจกัน)
นักเลงหรือโจรใต้ขนานแท้ คือคนที่มีน้ำใจนักกีฬา รู้แพ้รู้ชนะ รักความยุติธรรม ขนาดว่าลูกตัวเองผิดก็ลงโทษ นักเลงเขาจะไม่เอาเปรียบใครเด็ดขาด ยกคนที่ควรยก ข่มคนที่ควรข่ม ไม่ใช่นักเลงหัวไม้ ไม่ใช่อันธพาล
วัฒนธรรมการผูกมิตร การดองเป็นเกลอกัน ด้วยความหลากหลายวัฒนธรรมความแตกต่างของ ภูมิศาสตร์ ทำให้ คนใต้ มีวัฒนธรรม ของเกลอ เพื่อการช่วยเหลือ ซึ่งกันและกัน อย่างชุมชนชาวเล เมื่อหาปลาได้แล้วก็มาแลกข้าวกับ ชุมชนที่ราบ มีธรรมเนียมการนับถือผีบรรพบุรุษ เช่น การทำบุญ เดือนสิบ การสืบทอดมโนราห์โรงครู(ก้ามปูได้เคยเขียนบันทึกไว้) วัฒนธรรมเช่นนี้ จะ นำไปสู่ความรัก ความปรองดองกันของคนรุ่นใหม่ หรือ เป็นกลวิธีในการมาจัดการความขัดแย้งที่เกิดกับคนรุ่นใหม่ เมื่อเกิดการสืบ ต้นตระกูลก็ได้ทราบว่า หลุมฝังศพบรรพบุรุษ มาจากที่เดียวกัน เหมือน ประเพณี สองศาสนา ของ วัดตะโหมด
ส่วนบุคลิกและนิสัยคนใต้ จากผลการวิจัย หัวเชือกวัวชน ของอาจารย์อาคม คือ
ฉับไวในการตั้งกระทู้หาข้อโต้แย้ง ค่อนข้างเจ้าถ้อยหมอความ ไว้เชิงที่จะตั้งประเด็นติติง พูดจาแบบไม่ประหยัดและไม่ปรุงแต่งถ้อยคำและ กริยาท่าทีเพื่อถนอมน้ำใจคู่สนทนา จึงข้อนข้างโผงผาง ขวานผ่าซากไม่เก็บอารมณ์ ฯลฯ
เมื่อตัดสินใจแล้วเปลี่ยนความคิดยาก รักใครรักจริง เกลียดใครเกลียดจริง เป็นคนรักหมู่คณะของตน เมื่อต้องเผชิญหน้ากับหมู่คณะอื่นมักเข้าข้าง ออกรับแทนและร่วมปกป้อง
เมื่อยอมรับก็มักสงวนท่าที ไม่ยอมเสียเปรียบเสียรู้ใครง่าย ๆ ชอบศึกษาหาความรู้เพื่อจะได้รู้เท่าทัน มีท่าทีไว้เชิงและไม่เปิดตัวก่อนเมื่อคบคนแปลกหน้า ค่อนข้างเฉียบขาด รวดเร็วและหนักแน่นในการตัดสินใจ
มีท่าทีที่แข็งกร้าว ตรงไปตรงมา มีความเชื่อมั่นในตนเอง และมีอัตตาสูง ทำตัวเป็นหัวเรือใหญ่ ชิงการนำ เป็นคนทระนงในศักดิ์ศรี ไม่ยอมรับนับถือหรือนิยมยกย่องใครง่าย ๆ
แนวโน้มการเปลี่ยนแปลงที่จะเกิดขึ้น อาจจะนำเอาวัฒนธรรมความเชือ่ไปใช้ในแบบที่ผิดๆ ด้วยภาวะ การเมือง เศรษฐกิจ การศึกษา และ เทคโนโลยีที่เปลี่ยนแปลงไป
การพํฒนา ตามแบบวิถีคนใต้ควร เริ่มต้นจากการเคารพศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ การให้เกียรติซึ่งกันและกัน และให้ความสำคัญกับความเป็นธรรม ความเสมอการแบ่งปันความรัก ความเอื้ออาทรต่อกัน เอาวัฒนธรรมเป็นตัวตั้ง ชุมชน ท้องถิ่นควรจะเข้มแข็ง พัฒนาคิดเอง รวมตัวกันคิด กำหนดอนาคตของตัวเอง เพื่อการอยู่ร่วมกัน และสอดคล้องกับธรรมชาติที่ตนอยู่ อย่างเข้าใจ เข้าถึง และพัฒนา
และอาจารย์ดร วัลลภา ได้ทิ้งโจทย์ไว้ว่า แล้วเรา จะเอา วัฒนธรรมโจร วัฒนธรรมการผูกมิตร การเป็นเกลอ การเคารพนับถือ ผีบรรพบุรุษ มาเชื่อมโยง สู่องค์กรแห่งการเรียนรู้ได้อย่างไร อันนี้ก้ามปูฝากถามมายังทีม g2know นะคะ และ ก้ามปู ก็อดไม่ได้ ที่จะลองไปเทียบเคียงกับที่ทำงานดูคะ
ความเห็น (10)
สวัสดีค๊ะ คุณก้ามปู
ยังงัยเราก็เป็นคนไทยด้วยกัน นะคะ
รักกันไว้เถอดเราเกิดร่วมแดนไทย จะอยู่ภาคไหน ๆ ก็คนไทยด้วยกัน
สู่ๆ นะคะ คุณก้ามปู
"เอา วัฒนธรรมโจร วัฒนธรรมการผูกมิตร การเป็นเกลอ การเคารพนับถือ ผีบรรพบุรุษ มาเชื่อมโยง สู่องค์กรแห่งการเรียนรู้ได้อย่างไร"
สุดยอดจริงๆ เป็นโจทย์ที่ท้าทาย น่าสนใจ เป็นกำลังใจ จะคอยติดตาม
- ถ้าเขาเป็นนักเลงใหญ่ ชอบวางก้าม(วัฒนธรรมโจร) ในการสอนเขาน่าจะต้องเน้นให้เขาคิดเอง อภิปรายเอง เสนอแนะหรือหาข้อสรุปด้วยตนเอง(เราก็ชมเขาหน่อยหรือชมบ่อย ๆ เพราะคนชอบวางก้าม คงจะ "บ้ายอ")
- เขาชอบศึกษา ค้นคว้าอยู่แล้ว น่าจะเน้นสร้างสื่อให้อ่านเอง ไม่ต้องสอนหรอก(เมื่อไปสอนผู้ใหญ่ที่เป็นคนใต้ สอนยากมาก เราจะถูกจ้องมอง เขาไม่แสดงออก มีปฏิสัมพันธ์น้อยมาก เพราะสงวนท่าที)
- เขาเชื่อผู้ใหญ หรือเคารพผู้ใหญ่บางคน เราก็ต้องใช้ผู้ใหญ่กลุ่มนี้ละครับ ให้ร่วมเป็นแกนนำ มีเอกสารเนื้อหาสาระใดที่ต้องการสอนชาวบ้าน ก็ควรเอาไปฝากผู้ใหญ่กลุ่มนี้ก่อนครับ (ของฝากจาก สธ.)เพื่อให้ผู้ใหญ่กลุ่มนี้ศึกษาและเข้าใจก่อน เดี๋ยวเขาก็จะขยายผลต่อให้เอง
- เอาเป็นว่า ผมเป็นคนใต้ วิเคราะห์ให้แค่นี้ก่อนนะครับ
- (คุณก้ามปูสบายดีนะครับ ไม่ได้ทักทายกันนานแล้ว ช่วงนี้ งานค่อนข้างรัดตัวมากครับ ไม่ค่อยได้เข้ามาเขียนด้วย)
มาศึกษาความเป็นมาและเป็นไปของวิถีคนใต้
ขอบคุณมากครับ
สวัสดีคะอาจารย์ นายประจักษ์
ขอบคุณมากคะ ์
สวัสดีคะ อาจารย์ ดร.สุพักตร์
- เช่นกันคะ ช่วงนี้ก้ามปูไม่ค่อยได้เขียนและ อ่านเเช่นกันคะ
- ขอบคุณมากนะคะ สำหรับคำแนะนำ
แสดงว่าเราต้องให้เค้ามีความรู้สึกว่าเป็นของเค้า เค้าอยากทำของเค้าเอง
และ เพิ่มความมั่นใจให้กับเค้าโดยคำชม อย่างจริงใจ
- อาจารย์สบายดีนะคะ ฝากความระลึกถึงหลานลูกสาวอาจารย์ด้วยนะคะ
- ขอบคุณมากคะอาจารย์
สวัสดีคะพี่ . เกษตรยะลา
- พี่ช่วยเล่าวิธีการของพี่ให้ฟังหน่อยสิคะ
- ขอบคุณมากคะ
ช่วยบอกหนูหน่อยนะคะว่าวิถีชีวิตไทยคืออะไร วัฒนธรรมท้องถิ่คอือะไร มีวัฒนธรรมอะไรในท้องถิ่นใต้
ใครรู้ช่วยตอบหนูหน่อยนะคะ ต้องการคำตอบด่วน