ประสบการณ์ ... ส่งเสริมสุขภาพช่องปาก

ภูมิปัญญาพื้นบ้านของผู้สูงอายุ ในเรื่อง การดูแลสุขภาพช่องปากของเขาเอง

เมื่อวานนี้ (3 มีค.49) ทีมกองทันตฯ (นำทีมโดย ทพญ.สุปราณี ดาโลดม) กับสำนักส่งเสริมสุขภาพ (โดยมี คุณหมอมนู วาทิสุนทร เข้าร่วมกิจกรรม) ไปช่วยกันทำกิจกรรมการศึกษา ระบบการสร้างเสริมสุขภาพช่องปากในผู้สูงอายุที่จังหวัดโคราช โดยเลือกเอาพื้นที่ดำเนินงานที่ จังหวัดบุรีรัมย์ และชัยภูมิ ด้วยการประสานงานของศูนย์อนามัยที่ 5 นครราชสีมา (คุณรุ่งนภา สนิทรัมย์)

จังหวัดเลือกพื้นที่ให้ โดยเอาชมรมผู้สูงอายุ และ PCU ของ รพ.ที่เข้าร่วม 4 แห่ง (รพ.ประโคนชัย รพ.พุทไธสง รพ. คอนสวรรค์ รพ.บ้านเขว้า) มาร่วมกันคุยถึงกิจกรรมที่อยากดำเนินการ ครั้งนี้เป็นครั้งแรกที่พบกัน เราจึงได้นำเอากระบวนการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ เพื่อช่วยให้รู้ถึงประสบการณ์ของผู้เข้ามาร่วมกันทำงาน โดยใช้หัวข้อแลกเปลี่ยนในเรื่อง ประสบการณ์ เรื่อง การส่งเสริมสุขภาพในผู้สูงอายุ

โดยที่ มีผู้สูงอายุเข้ามาคุยด้วย 16 ท่าน เจ้าหน้าที่อื่นๆ ประมาณ 16 ท่าน

เราจึงได้ทั้งประสบการณ์การดูแลสุขภาพช่องปากของคุณลุง คุณป้า เอง และประสบการณ์การทำโครงการของผู้สูงอายุ (ตัวแทนชมรม) และเจ้าหน้าที่

และได้ข้อสรุปนำมาเล่าให้ฟัง เป็น 4 ประเด็นนี้ค่ะ

สรุปการนำเสนอกลุ่ม เรื่อง การส่งเสริมสุขภาพช่องปากในผู้สูงอายุ (สรุปโดย ทพญ.สุณี ผลดีเยี่ยม)

ผู้สูงอายุที่สูญเสียฟัน จะรู้สึกว่า เสียใจที่ไม่เคยสนใจดูแลฟันเลย รู้สึกว่า ฟันมีความสำคัญ ต้องช่วยให้ผู้ที่ยังไม่มีฟันอยู่ รักษาฟันให้ยังคงใช้งานได้ต่อไป และให้ความรู้แก่ลูกหลานเหลนให้เห็นความสำคัญของฟัน และดูแลรักษาฟันได้ ไม่ต้องสูญเสียฟัน

ความรู้เกี่ยวกับการดูแลรักษาฟันของผู้สูงอายุ
• สาเหตุของฟันที่เป็นโรค คือ สุรา บุหรี่ ลูกอม
• การทำความสะอาดฟันด้วยวิธีต่างๆ
   - เกลือสินเธาว์ คั่วให้เหลือง เอานิ้วมือถูตามฟัน
   - เอาถ่านเผาไฟ ไปตำให้ละเอียด เอานิ้วมือถูตามฟัน
   - เปลือกหมาก / ใบข่อย ถูฟัน
   - กิ่งข่อย / ไม้คนทา ทุบปลายถูฟัน
   - เวลาที่ทำความสะอาดฟัน คือ ตื่นนอนตอนเช้า และก่อนนอน
• การดับกลิ่นปาก เคี้ยวรากของเสี้ยวโผล่
• การรักษาเมื่อปวดฟัน รมควันด้วยสมุนไพรข่อยทั้ง 5 เคี้ยวหมาก ต้นสบู่ดำเผาไฟมากดที่ปวด
• ยาบำรุงฟันให้แข็งแรง พญามือเหล็ก บอระเพ็ด กล้วย หรือกระเทียมโทนดองน้ำผึ้ง อมเลือดงูเห่า
• ผู้สูงอายุสามารถนับฟันที่ตนเองมีในช่องปาก รู้ว่าตนเองมีฟันกี่ซี่

ความหมายของสุขภาพฟันดี คือ
• เคี้ยวอาหารได้ดี
• ยิ้มสวย
• พูดออกเสียงได้ชัดเจน
• ดูแลฟันได้ดีไม่เป็นโรค

กิจกรรมส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุในชมรม
• ดูฟัน หรือตรวจฟันสมาชิกในชมรม
• ร่วมกันแปรงฟันในเวลาที่มาออกกำลังกาย ร่วมกันในชมรม
• การรณรงค์ ด้วย เพลง
• การประกวดผู้สูงอายุฟันดีแต่ละประเภท เช่น กลุ่มที่มีฟันมากกว่า 20 ซี่ กลุ่มที่มีฟันไม่ถึง 10 ซี่
• การให้คำแนะนำเรื่อง การแปรงฟัน อาหาร ควรไปหาหมอปีละ 1 ครั้ง
• การจำหน่ายแปรงสีฟัน ยาสีฟัน คุณภาพดี ราคาถูก
• สามารถหางบประมาณสนับสนุนจาก อบต.

(การอ้างถึง สมุนไพรทั้งหลายนั้น เป็นคำบอกเล่าจากการฟังกับผู้สูงอายุนะคะ ความหมายของการสะกดคำ จึงอาจจะยังไม่ถูกต้องซะทีเดียว ถ้ามีผู้ใดทราบ ชื่อจริง กรุณาช่วยแก้ไขให้ด้วยนะคะ)

... นี่ก็คงเป็น ภูมิปัญญาพื้นบ้านของผู้สูงอายุ ในเรื่อง การดูแลสุขภาพช่องปากของเขาเอง และกิจกรรมงานส่งเสริมสุขภาพ ของเจ้าหน้าที่มีการทำ ในเรื่องของการส่งเสริมสุขภาพที่ผ่านมาค่ะ

ใครที่มีกิจกรรมดีๆ ก็ขอชวนเชิญนำมาเล่าสู่กันฟังได้ที่ blog นี้นะคะ