ระบบสารสนเทศกับการพัฒนาคุณภาพการศึกษา

ระบบสารสนเทศที่ดีคือกุญแจสู่ความสำเร็จในการบริหารจัดการ

สารสนเทศที่จำเป็นต่อการพัฒนาคุณภาพสถานศึกษา

 

                      ข้อมูลสารสนเทศมีความสำคัญมาช้านาน ยิ่งในยุคปัจจุบันและอนาคต ยิ่งมีความสำคัญเพิ่มมากขึ้น เพราะในยุคนี้ได้ชื่อว่าเป็นยุคข้อมูลข่าวสารมีความรวดเร็ว แพร่กระจายอย่างกว้างขวาง จนสามารถรับรู้กันได้ทันทีทั่วโลก เนื่องจากมีการพัฒนาเทคโนโลยีสารสนเทศถึงขีดที่จะช่วยประมวลผลได้อย่างรวดเร็ว และส่งผ่านไปยังที่ต่างๆ ได้อย่างทันที เทคโนโลยีได้อาศัยวิทยาการด้านคอมพิวเตอร์ และการสื่อสารโทรคมนาคมนำสมัยเป็นตัวนำ ในทางการศึกษาเองก็มองเห็นความสำคัญของระบบข้อมูลและสารสนเทศมากยิ่งขึ้น เพราะเป็นส่วนสำคัญสูงยิ่งต่อการตัดสินใจในการดำเนินงานต่างๆ ช่วยให้การตัดสินใจถูกต้อง วางแผนดำเนินงานได้เหมาะสม เพื่อให้เกิดผลดีต่อการพัฒนาคุณภาพการศึกษา

                   ข้อมูล (Data) หมายถึง กลุ่มตัวอักขระที่เมื่อนำมารวมกันแล้วมีความหมายอย่างใดอย่างหนึ่ง และมีความสำคัญควรแก่การจัดเก็บเพื่อนำไปใช้ในโอกาสต่อๆ ไป ข้อมูลมักเป็นข้อความที่อธิบายสิ่งใดสิ่งหนึ่ง หรือ อาจเป็นตัวอักษร ตัวเลข หรือสัญลักษณ์ใดๆ ที่สามารถนำไประมวลผลด้วยคอมพิวเตอร์

                   สารสนเทศ หมายถึง ข้อมูลข่าวสาร ความรู้ต่างๆ ที่ได้รับการสรุป คำนวณ จัดเรียง หรือประมวลผลแล้วจากข้อมูลต่างๆ ที่เกี่ยวข้องอย่างเป็นระบบตามหลักวิชา จนได้เป็นข้อความ เพื่อนำมา เผยแพร่และใช้ประโยชน์ในด้านต่างๆ

                   ระบบสารสนเทศ หมายถึง กลุ่มขององค์ประกอบที่มีความสัมพันธ์กันซึ่งทำการรวบรวมประมวลผล,เก็บรักษา และ กระจายสารสนเทศออกไป เพื่อสนับสนุน การควบคุม, การวิเคราะห์, การตัดสินใจ และการวางแผนที่เกิดขึ้นภายในองค์กร กิจกรรมที่เกิดขึ้นในระบบสารสนเทศ ได้แก่ การนำเข้า,การประมวลผล และการนำออก โดยการนำเข้าจะรับและรวบรวมข้อมูลดิบภายในองค์กร หรือ จากสภาพแวดล้อมภายนอก การประมวลผลจะเปลี่ยนข้อมูลดิบ ไปอยู่ในรูปแบบที่มีความหมาย หรือเป็นประโยชน์ต่อการใช้งาน และการนำออก จะนำเอาสารสนเทศที่ได้นั้นไปยังผู้ใช้ หรือ ไปยังกิจกรรมที่ใช้งานสารสนเทศนั้น ๆ นอกจากนี้ระบบสารสนเทศยังต้องการสิ่งป้อนกลับ (Feedback) เป็นสิ่งออกที่ย้อนกลับไปยังตำแหน่งที่เหมาะสมของระบบเพื่อช่วยในการประเมิน และแก้ไข ขั้นตอนนำเข้า หรือประมวลผล

  

                   สารสนเทศที่จำเป็นต่อการพัฒนาคุณภาพสถานศึกษา  ประกอบด้วย
                   1.  ระบบสารสนเทศพื้นฐานของสถานศึกษา
                   2.  ระบบสารสนเทศที่เกี่ยวกับผู้เรียน
                   3.  ระบบสารสนเทศเพื่อการบริหารงานวิชาการ
                   4.  ระบบสารสนเทศเพื่อการบริหารจัดการ

ระบบสารสนเทศพื้นฐานของสถานศึกษา

เป็นการนำเสนอข้อมูลสารสนเทศพื้นฐานทางการศึกษาของสถานศึกษา  ซึ่งสามารถสืบค้นได้ตามหมวดหมู่  เพื่อให้ผู้บริหาร  ผู้เกี่ยวข้องใช้ประโยชน์ในการพิจารณาวางแผนพัฒนา ปรับปรุงการจัดการศึกษาของโรงเรียน เขตพื้นที่การศึกษาให้มีประสิทธิภาพ

                   ข้อมูลจำเป็นสำหรับระบบสารสนเทศพื้นฐาน ได้แก่

                   1.  ข้อมูลสถานศึกษา เป็นข้อมูลทั่วไปของสถานศึกษา  เช่น

                                1)  ประวัติโรงเรียน

                                2)  ข้อมูลอาคารเรียน อาคารประกอบ สภาพภูมิประเทศ

                                3)  ข้อมูลชุมชน รายได้ผู้ปกครอง

                                4)  ภูมิปัญญาท้องถิ่น

                                5)  จุดเด่น จุดด้อย เกียรติประวัติ ของโรงเรียน

                                6)  ข้อมูลและสารสนเทศเกี่ยวกับภาพรวมของโรงเรียน

                                7)  สภาพเศรษฐกิจการเมือง สังคม ความต้องการของชุมชน

                                8)  สภาพการบริหารและการจัดการตามโครงสร้างและภารกิจ

                                9)  ปฏิทินปฏิบัติงานของสถานศึกษา กิจกรรมประจำวันของสถานศึกษา

                   2. ข้อมูลนักเรียน เป็นข้อมูล

                                1)  ข้อมูลเกี่ยวกับเขตบริการการสำมะโนนักเรียน

                                2)  ข้อมูลเกี่ยวกับการบริการนักเรียนขาดแคลน เช่น เสื้อผ้า เครื่องเขียน แบบเรียนอาหารกลางวัน
                                3)  ข้อมูลเกี่ยวกับการบริการด้านสุขภาพอนามัย
                                4)  ข้อมูลเกี่ยวกับการบริการแนะแนว ทุนการศึกษา
                                5)  สถิติการมาเรียนของนักเรียน
                                6)  จำนวนและอัตราซ้ำชั้นของนักเรียนจำนวนและอัตราการออกกลางคันของนักเรียน

                                7)  การจัดกิจกรรมพัฒนาผู้เรียน

                    3.  ข้อมูลบุคลากร เป็นข้อมูลเกี่ยวกับ

                                1)  ข้อมูลรายละเอียดใน ก.พ.7 และแฟ้มประวัติข้าราชการ ลูกจ้างประจำ,ชั่วคราว
                                2)  ข้อมูลเกี่ยวกับคุณลักษณะเชิงคุณภาพทางการศึกษา เช่น วุฒิการศึกษา                

ความถนัด  ความสามารถพิเศษ  สถานที่พักอาศัย การเดินทาง การศึกษาและประสบการณ์  สถานภาพครอบครัว   
                                3)  ข้อมูลพื้นฐานของบุคลากร เช่น ภูมิลำเนาเดิม  ระดับชั้น  เงินเดือน  อายุราชการ  ความดีความชอบ เครื่องราชอิสริยาภรณ์  ประวัติทางวินัย

                                4)  วินัยและการรักษาวินัย การลาของบุคลากร
                                5)  การพัฒนาตนเองของบุคลากร การเผยแพร่และแสดงผลงานของบุคลากร  เป็นต้น      4              4.  ข้อมูลอาคารสถานที่ เช่น
                                1)  จำนวนอาคารเรียนและอาคารประกอบ เกี่ยวกับ รูปแบบ ขนาด อายุ งบประมาณการก่อสร้าง สภาพของอาคาร จำนวนห้องเรียน

                                2)  ครุภัณฑ์โรงเรียน

                                3)  พื้นที่โรงเรียนและพื้นที่ใช้ประโยชน์

                                4)  สภาพพื้นที่

                                5)  กรรมสิทธิ์ที่ดิน

                                6)  ข้อมูลด้านสาธารณูปโภค

 

ระบบสารสนเทศที่เกี่ยวข้องกับผู้เรียน
                   ระบบสารสนเทศที่รวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับผู้เรียน ได้แก่โปรแกรม Smis เช่น ข้อมูลพื้นฐาน/ประวัตินักเรียน ครอบครัว ผู้ปกครอง ภาวะโภชนาการ ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของผู้เรียน คุณลักษณะที่พึงประสงค์ของผู้เรียน ผลงานและการแสดงออกของผู้เรียน 

 

ระบบสารสนเทศทางวิชาการ

                   ที่มีความต้องการสูง ได้แก่ ข้อมูลและสารสนเทศที่เกี่ยวกับหลักสูตร การเรียนการสอน การประเมินผลการเรียน และการพัฒนาบุคลากร

                   1.  ด้านหลักสูตร เช่น

                                1)  สภาพแวดล้อมของชุมชน ได้แก่ สภาพทางภูมิศาสตร์ ภูมิอากาศ ภูมิประเทศ ทรัพยากรธรรมชาติต่างๆ ระบบนิเวศวิทยา มลภาวะ

                                2)  สภาพทางเศรษฐกิจของชุมชน ได้แก่ อาชีพ รายได้ ความเป็นอยู่ ศาสนา การดำเนินชีวิต บริษัท ห้างร้าน แหล่งพลังงาน

                                3)  สภาพทางสังคมของชุมชน ได้แก่ ข้อมูลพื้นฐานด้านประชากร การศึกษา ความสัมพันธ์ในชุมชน ฐานะทางสังคม ประวัติความเป็นมา ประเพณี วัฒนธรรม ค่านิยมต่างๆ สถานที่สำคัญ ได้แก่ สถานที่สำคัญทางศาสนา ทางประวัติศาสตร์ แหล่งท่องเที่ยว บุคคลสำคัญในชุมชน

                                4)  หลักสูตรแกนกลาง สาระของหลักสูตรที่สถานศึกษาจัดทำ และหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐานของสถานศึกษา

                                5)  สาระสำคัญอื่นๆ ในเอกสารประกอบหลักสูตร

                                6)  โครงการสำคัญที่เกี่ยวกับการปรับปรุงหลักสูตรและการเรียนการสอน

                                7)  ผลการใช้หลักสูตร

                   2.  ด้านการเรียนการสอน เช่น

                                1)  แหล่งการเรียนรู้ในชุมชน

                                2)  ปราชญ์ชาวบ้าน ผู้ทรงคุณวุฒิ ผู้มีความสามารถพิเศษในด้านต่างๆ ภูมิปัญญาท้องถิ่น

                                3)  ระบบสื่อการเรียนการสอนในสถานศึกษา

                                4)  สื่อ นวัตกรรม เทคโนโลยีสารสนเทศ

                                5)  หลักการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ

                                6)  เทคนิคการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนในกลุ่มสาระการเรียนรู้ต่างๆ

                                7)  ระบบห้องสมุด

                                8)  ผลการวิจัยในชั้นเรียน

                   3.  ด้านการวัดและประเมินผล เช่น

                                1)  ผลการประเมินกลุ่มสาระการเรียนรู้ต่างๆ กิจกรรมพัฒนาผู้เรียน

                                2)  ผลการประเมินด้านคุณลักษณะอันพึงประสงค์

                                3)  ผลการประเมินด้านการอ่าน คิด วิเคราะห์และเขียนสื่อความ

                                4)  เครื่องมือ วิธีการ เทคนิคเกี่ยวกับการประเมินผลการเรียน

                                5)  ระเบียบ แนวปฏิบัติเกี่ยวกับการวัดและประเมิน

ระบบสารสนเทศเพื่อการบริหารจัดการ

                   ระบบสารสนเทศเพื่อการบริหารจัดการ เป็นระบบสารสนเทศที่ต้องมีการประมวลผลรวม มีการเปรียบเทียบข้อมูลอย่างถูกต้องและทันสมัยจึงมีความหมายต่อการจัดการและการบริหารงานอย่างเต็มที่และมีประสิทธิภาพ  โดยมีตัวอย่างรายงานของระบบสารสนเทศ  เช่น  สภาพการบริหารและการจัดการ  ความสอดคล้องระหว่างวิสัยทัศน์ ภารกิจและเป้าหมายการพัฒนา  สภาพและบรรยากาศการเรียนรู้  ทรัพยากรและสิ่งอำนวยความสะดวก  การพัฒนาวิชาชีพ  ความสัมพันธ์ระหว่างสถานศึกษากับผู้ปกครองและชุมชน  อัตราส่วนระหว่างจำนวนนักเรียนต่อครู  อัตราส่วนระหว่างจำนวนนักเรียนต่อห้อง และอื่น ๆ เช่น

                   1)  งบประมาณที่ได้รับจัดสรร แผนการใช้จ่ายงบประมาณ

                   2)  เงินรายได้สถานศึกษา ทรัพย์สินของโรงเรียน

                   3)  แบบฟอร์ม ระเบียน ทะเบียน สถิติในการบริหารงานทั้ง 4 ด้าน

                   4)  บัญชีการเงินประเภทต่างๆ

                   5)  การบริหารพัสดุ และสินทรัพย์ของสถานศึกษา

                   6)  เงินสวัสดิการต่างๆ จำแนกตามประเภท/จำนวน

                   7)  ข้อมูลด้านสารบรรณ การรับ ส่งหนังสือราชการ ระบบงานธุรการ

                   8)  ข้อมูลเอกสารเกี่ยวกับการตรวจเอกสาร การนิเทศ การเยี่ยม สมุดหมายเหตุ เป็นต้น

ระบบข้อมูลสารสนเทศที่ดี

                   คุณสมบัติที่ดีของระบบข้อมูลและสารสนเทศ มีดังนี้

                                1)  เรียกใช้ได้ง่ายรวดเร็ว (Accessibility)

                                2)  ทันต่อเหตุการณ์ (Timeliness)

                                3)  ถูกต้องแม่นยำ (Accuracy)

                                4)  ตรวจสอบได้ (Verifiability)

                                5)  ครบถ้วนสมบูรณ์ ครอบคลุม (Comprehensiveness)

                                6)  สามารถนำไปใช้ได้หลายสถานการณ์ (Flexibility)

                                7)  ตรงกับความต้องการ (Relevance)

                                8)  ชัดเจน (Clarity)

การนำระบบสารสนเทศไปใช้ในการพัฒนาการศึกษา
                   ระบบข้อมูลสารสนเทศมีประโยชน์ต่อการนำไปใช้ในการบริหารจัดการต่างๆ ดังนี้

                   1)  ด้านการวางแผน สามารถนำสารสนเทศไปใช้ในการวางแผนเกี่ยวกับการจัดการองค์กร  การบริหารทรัพยากรมนุษย์ การบริหารวิชาการ การบริหารงานทั่วไป และการบริหารงบประมาณ

                   2)  ด้านการตัดสินใจ สามารถนำสารสนเทศไปใช้ในการตัดสินใจ เพื่อเลือกแนวทางหรือทางเลือกที่มีปัญหาน้อยที่สุด ในการแก้ปัญหาต่างๆ การมีสารสนเทศที่สมบูรณ์ ทันสมัย และครบถ้วน จะช่วยให้การตัดสินใจถูกต้อง รวดเร็ว และมีประสิทธิภาพ

         &n