ความจริงเสมือน

            คำว่า “ความจริงเสมือน” แปลว่าเหมือนจริงแต่ไม่จริง ยุคนี้สมัยนี้เรื่องเหมือนจริงมากเลย แต่สืบสาวถึงขั้นสุดท้ายกลับไม่จริง อ้าวกลับกลายเป็นเช่นนี้ไปได้อย่างไร แต่ความเหมือนจริงนั้นแนบเนียนเหมือนมากจนเราต้องใช้ปัญญาและความมุ่งมั่นตั้งใจอย่างยิ่งจึงจะแยกแยะได้ว่าอะไร คือ  “ความจริง” อะไรที่ดูคล้ายจะใช่ความจริงแต่ไม่ใช่ อย่างหลังนี้เรียกว่า “ความจริงเสมือน” ครับ
            สมัยผมเด็กๆ โฆษณาสบู่ยี่ห้อหนึ่งระบุว่าเป็น สบู่ที่นางงามจักรวาลชอบใช้ ต่อมาก็มีแชมพูอีกยี่ห้อหนึ่ง เชิญนางสาวไทยมาเป็นนางแบบโฆษณา แล้วมีข้อความว่า แชมพูที่นางสาวไทยใช้ ล้วนเป็นตัวอย่างความจริงเสมือน ในยุคที่คนไทยยังเริ่มใช้แชมพู ยังเริ่มใช้สบู่หอม ยุคคุณป้าเขายังไม่พูดความจริงกันให้ครบเลยครับ
            “ความจริง” ในกรณีข้างต้น คือ สตรีที่งามงดได้ครองตำแหน่งนางงามจักรวาล หรือ      นางสาวไทยนั้น ผมไม่ทราบแต่ค่อนข้างแน่ใจว่าสบู่และแชมพูไม่ได้ทำให้เธอผู้นั้นสวยเลิศเลอเหนือคนอื่น แต่บริษัทสบู่ บริษัทแชมพูขอร้องให้นางงามช่วยโฆษณาสินค้าให้โดยมีค่าตอบแทนเป็น    สินน้ำใจตามควร พูดจาประสาชาวบ้านคือจ้างมาถ่ายโฆษณา แบบที่งานรื่นเริงบันเทิงยุคนี้จ้างดารามาปรากฏตัว ฉะนั้นความงามของนางสาวที่ว่า จึงไม่เกี่ยวข้องกับสินค้าแต่ประการใด อาจจะเกี่ยวข้องกับสบู่นั้นๆ สองสามวันก่อนถ่ายทำโฆษณา ให้ลองใช้ให้แน่ใจว่าแก้มสวยๆ ของเธอจะ  ไม่พังหรือเสียโฉมเพราะสบู่นี้ ถ้ายังไม่ชัวร์อาจต้องมีการประกันแก้มนางงามคนนี้มีบริษัทที่         รับประกันการเสียโฉมขอให้มีเงินจ่ายค่าประกันเป็นพอ
            “ความจริงเสมือน” ซึ่งผุดในมโนภาพผู้พบเห็นโฆษณาสบู่ โฆษณาแชมพู คือ ถ้าใช้แล้วจะสวยจะงามเหมือนนางงาม สาวชนบทเข้าห้องน้ำก็หลับตานึกถึงนางสาวในอ่างอาบน้ำฟองสบู่ลอยฟ่อง ฟอกสบู่ไปเอาขันตักน้ำจากโอ่งดินราดเนื้อราดตัว แล้วนุ่งกระโจมอกออกจากห้องน้ำขึ้นเรือนไป จะอาบไปจนเฒ่าก็คงไม่ขาวเหมือนนางงามหรอกครับ เพราะมันเป็นแค่โฆษณา แค่เป็นความจริงเสมือน นางงามเขาเกิดมามีเชื้อฝรั่งมังค่า เป็นลูกครึ่งเนื้อนมไข่จึงขาวจมูกโด่ง แค่พันธุ์ของเธอก็ต่างจากเชื้อสายคนไทยแล้วครับ ครั้งต่อไปที่ใช้สบู่ยี่ห้อนี้วาดภาพในใจว่าฟอกสบู่แล้วเนื้อตัวสะอาด ฝ่ามือสะอาด สุขอนามัยดี น่าจะใกล้เคียงความจริงกว่าใช้สบู่นี้แล้วงาม มันคน     ละเรื่องกัน
            “ผิวขาวอมชมพู” แบบสาวญี่ปุ่น สาวเกาหลีนั้นเป็นกระแสที่มาแรงต่อเนื่องหลายปี และมีสินค้าหลากหลายมาสนองความอยาก อาทิ โลชั่นทาแล้วขาว ยาทารักแร้ดับกลิ่นตัวทาแล้วรักแร้ขาว ครีมหน้าขาวกันแดด 10 เท่าบ้าง  30 เท่าบ้าง สบู่กันตัวดำ ฯลฯ คนอยากผิวขาวอมชมพูก็แห่ซื้อ หารู้ไม่ว่า นางแบบตัวจริงนั้นผิวขาวราวไข่ปอกมาก่อนใช้สินค้านั้น ช่างภาพเขาถ่ายตอน       ตัวขาวๆ แล้วให้ไปอาบแดดตากแดดจนตัวดำคล้ำแล้วมาเรียงลำดับภาพใหม่ คือ เอาภาพตอน   ผิวคล้ำขึ้นก่อน และตัดไปฉากที่ใช้ครีมหน้าขาว โลชั่นหน้าขาว ตบท้ายด้วยภาพหน้าขาวอล่องฉ่อง คนดูก็เคลิบเคลิ้มเชื่อ “ความจริงเสมือน” ซึ่งคนโฆษณาเสกสรรปั้นแต่ง เชื่อสนิทว่าเพราะใช้สินค้านี้ใบหน้าและหน้าผิวจึงเปลี่ยนจากคล้ำเป็นขาว ให้ลูกหลานบรรพบุรุษไทยที่อยุธยาเอาไปใช้ ไปทา ถ้าปีหนึ่งขาวขึ้นได้ก็นับว่าสินค้านี้แน่มาก สาวสวยสมัยอยุธยาและรัตนโกสินทร์นั้นต้องผิวคล้ำ  ฟันดำเพราะเคี้ยวหมาก ยิ่งฟันดำผิวคล้ำยิ่งสวยคม มาตามกระแสเห่อผิวขาวเมื่อ 40 – 50 ปีนี้เอง
            “ความจริงเสมือน” นั้นเป็นสิ่งเสพแล้วติด ยิ่งเสพยิ่งเชื่อยิ่งหลงความยั่วยวนอยากลิ้มลองเหมือนขนมหวาน ความหวานนั้นเสพติดครับ ทารกถ้าได้ดูดนมที่ผสมน้ำตาล คือนมผงแทบ      ทุกยี่ห้อนั้นเขาศึกษาวิจัยว่าถ้าใส่น้ำตาลลงไปหน่อยแล้วให้ทารกวัย 8 เดือนดูด ทารกผู้น่าสงสารจะติดรสหวาน และจะร้องไห้ขอดูดนมที่มีน้ำตาลเป็นหลักไม่ยอมดูดนมจืดจนออกฤทธิ์เดชงอแงแม้ในวัยยังไม่หัดพูด ก็ยังติดหวาน การติดรูปลักษณ์ภายนอกหรือรูปร่างหน้าตาของหนุ่มสาวสมัยนี้ ต้องสวยต้องหล่อไว้ก่อน มีรายงานวิจัยว่าหนุ่มวัยทำงานสมัยนี้หมดค่าเครื่องสำอางประทินโฉมปีละ สองหมื่นบาท!!! เรียกว่าสาวๆ ตามไม่ทันหนุ่มผู้หลงความจริงเสมือนนี้เลย
            “เรียลลิตี้โชว์” คือ รายการโทรทัศน์ที่ตั้งกล้องไปถ่ายทำชีวิตใครบางคนที่ยินยอมพร้อมใจเข้าบ้านอยู่รวมกันตลอด 24 ชั่วโมง ต่อกันเป็นสัปดาห์ แล้วมีกล้องถ่ายโทรทัศน์ทุกห้องยกเว้น  ห้องน้ำ ตอนนอนใครนอนท่าไหนกรนหรือเปล่าเขาก็ถ่ายทอด และให้ผู้ชมโทรศัพท์ไปโหวตให้คะแนนจะเอาผู้แสดงคนไหนไว้ คนไหนต้องออกจากบ้านไป ขึ้นอยู่กับการหยิบโทรศัพท์มือถือมากดเครื่องหมายดอกจันตามด้วยหมายเลขที่ระบุ หน้าจอโทรทัศน์ก็จะปรากฏว่า มีคนเห็นด้วย    ร้อยละเท่าใด ไม่เห็นด้วยร้อยละเท่าใด แต่มักไม่ระบุว่ามีผู้ตอบมากี่ราย เช่น ตอบมาสิบราย     แปดรายเชียร์หมายเลขหนึ่ง จะปรากฏหน้าจอว่าเบอร์หนึ่งได้ 80 เปอร์เซ็นต์ นึกว่าเยอะ           ที่ไหนได้แปดคนเอง!
            นึกย้อนไปถึงการเชียร์ธิดางานบอลล์ที่นับคะแนนจากจำนวนลูกโป่งที่แต่ละนางสาวถือ   ผู้ถือลูกโป่งมากได้คะแนนมากมีโอกาสเป็นธิดางานบอลล์ แต่ก็ไม่ได้หมายความว่าสวยงามกว่า    คู่แข่งรายอื่น แค่ถือลูกโป่งมากกว่าเท่านั้น กรุณาอย่าแปลความเป็นอย่างอื่น คือ ต้องรู้ว่าสิ่งนี้   เป็นแค่ความจริงเสมือนแต่ไม่ใช่ “ความจริง”
          สังคมไทยทุกวันนี้การแยกแยะว่าสิ่งใดเป็น “ความจริงเสมือน” และ “ความจริง” นั้นยากมากขึ้นมากขึ้นทุกที เพราะกระบวนการที่ทำให้ “ความจริงเสมือน” เหมือนความจริงยิ่งขึ้นทุกทีชนิดที่ดูรอบเดียวแยกไม่ออกต้องตามดูต่อเนื่องนานๆ แล้วค่อยสรุปว่าอะไรคือ “ความจริง” เช่น   รถเก๋งป้ายแดงที่วิ่งเกร่อ ก็คงบอกได้แค่ว่าสวย แต่ถ้าจะพิสูจน์ว่าการกันสนิมดีหรือไม่ต้องให้เวลาผ่านไปสามสี่ปีก่อนจึงจะสรุปได้ แต่ถ้าจะไปตัดสินจ่ายเงินซื้อรถยนต์ที่โชว์รูม ก็บอกได้ว่าสวย/ไม่สวย ชอบ/ไม่ชอบเท่านั้น มันสรุปได้แค่นี้จริงๆ

            คนทุกวันนี้ยังชินหูที่ได้ยินคนพูดความจริงเพียงครึ่งเดียว คือ พูดแต่ด้านดีของตน ด้านผลงานที่เป็นรูปธรรมมีคนเห็น แต่จะอุบความไม่ดี หรือความผิดพลาดของตนไว้ เปรียบเทียบอย่างนี้ครับ สาวนางหนึ่งขัดแย้งกับเพื่อนร่วมงานจึงหาพรรคพวกเล่าความดีของเธอให้ฟังหมด ส่วน        คู่กรณีนั้นหาความดีไม่ได้ และที่ไม่พูดถึงเลยคือสาเหตุของความขัดแย้งนั้นเป็นเพราะลักษณะอย่างใดอย่างหนึ่งของสาวเจ้าหรือไม่ หรือบางทีใจของเธอไม่ได้พินิจพิจารณาปฐมเหตุของเรื่องนี้ด้วยซ้ำ         ถ้าท่านผู้อ่านสังเกตให้ดีจะพบกรณีตัวอย่างการพูดความจริงเพียงครึ่งเดียวได้ทุกวัน คนรอบๆ ตัวท่านก็มี

            ขึ้นกับเราท่านจะเลือกเชื่อใคร หรือเชื่อความจริงครึ่งไหน หรือเลือกที่จะทวงถามขอทราบข้อเท็จจริงทั้งหมด แล้วค่อยใช้สติปัญญากลั่นกรองสิ่งที่ควรเชื่อตามยถากรรม คือ แล้วแต่บุญ     แต่กรรม

            แล้วจะรู้ได้อย่างไรว่า “อะไรคือความจริง” สุภาษิตจีนว่า ระยะทางพิสูจน์ม้า กาลเวลาพิสูจน์คน นพ.บุญยงค์ วงศ์รักมิตร ที่ปรึกษาศูนย์ประสานงานประชาคมจังหวัดน่านท่านดูคน ต้องดูต่อเนื่องอย่างน้อยสามปีจึงจะพอสรุปได้ว่าเป็นคนเช่นไร
“กรรม (หรือการกระทำ) คือ เครื่องส่อเจตนา” พุทธพจน์
บางครั้งความจริงที่ไม่น่าดูน่าชมผุดขึ้นจากกรรมหรือการกระทำแม้เวลาผ่านไปเพียงวันหรือสัปดาห์ก็หางโผล่แล้ว เคยพูดไว้อย่างแต่พอทำกลับทำอีกอย่าง แล้วมาออกตัวว่าอย่างนั้นอย่างนี้ ถ้าพวกเราเก็บรวบรวมข้อมูลให้ดีๆ เราจะแยกแยะ “ความจริง” และ “คนจริง” ออกจากความจริงเสมือนได้ไม่ยากนัก
“ความจริง” หรือ “ความจริงเสมือน” ในการบ้านการเมืองสมัยนี้คงต้องให้เวลาและการกระทำเป็นเครื่องพิสูจน์ แต่กว่าจะถึงเวลาที่ความจริงปรากฏคงไม่สายเกินไป
6 กุมภาพันธ์ 2549

[jc]

เห็นด้วยค่ะ เรื่องความจริงเสมือนกับความจริง เดี๋ยวนี้ถ้าต้องการแยกความจริงจากความจริงเสมือน ยากจนบางครั้งต้องกลับมาทบทวนกับตัวเองหลายๆรอบว่า สิ่งที่เห็นนั้นมีที่มาจากแหล่งข้อมูลแบบใด ด้วยวิธีการใด

การคิดอย่างเป็นระบบระเบียบและใช้เหตุผล ไม่ใช่อารมณ์ตัดสินใจอาจเป็นวิธีที่ช่วยได้ค่อนข้างดี แต่ดูเหมือนว่า คนทุกๆคน เมื่อได้รับข้อมูลใดแล้ว ก็มักจะใช้เวลาน้อยลงที่จะคิดก่อนเชื่อ แต่ใช้เวลามากกับการเชื่อและขยายความเชื่อต่อเรื่อง ต่อคน หรือต่อเหตุการณ์ใดๆ

Km จะสร้างความน่าเชื่อถือได้ของความจริงที่ปรากฏ น่าจะมีคุณลักษณะอย่างไรบ้าง

การรวมตัวของคนที่ใส่ใจเรื่องของ Km ควรเริ่มต้นอย่างไร ถึงจะสร้างความน่าเชื่อถือของสิ่งที่ชุมชนนั้นนำเสนอ

อยากได้ความเห็นเพิ่มค่ะ

 

[ครูใหม่]

ประเด็นความน่าเชื่อถือของสิ่งที่นำเสนอเป็นเรื่องที่น่าสนใจ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในหมู่ชนที่สนใจในเรื่องของการจัดการความรู้ เพราะเราคงไม่ได้ต้องการอะไรอื่นนอกจากการสร้างความรู้ที่ได้จากการปฏิบัติให้กับสังคมส่วนรวม ไม่เหมือนการเมือง หรือการเศรษฐกิจ(โฆษณา)ที่มีเรื่องของผลประโยชน์จำนวนมหาศาลเข้ามาเกี่ยวข้อง ดังนั้นหากจะมีการบิดเบือนความจริงก็น่าจะมีในสัดส่วนที่น้อยมาก และหลักของKMนั้น เน้นที่ความรู้ปฏิบัติ เมื่อมีการปฏิบัติจริงเกิดขึ้นรองรับ สิ่งที่ได้มาก็ย่อมต้องตั้งอยู่บนฐานของความเป็นจริง ด้วยตรรกตัวนี้ผลที่เกิดขึ้นย่อมเป็นจริง เพราะเป็นการกลั่นกรองสิ่งที่เกิดขึ้นแล้วมานำเสนอ และแทนที่จะรับรู้คนเดียวก็มีสื่อ คือblogมาช่วยก่อให้เกิดการรับรู้อย่างทั่วถึง ด้วยเหตุนี้ความน่าเชื่อถือในสิ่งที่นำเสนอออกมาภายใต้กติกานี้ย่อมมีอยู่ ตราบเท่าที่ไม่มีผู้บิดเบือน