ข้อคิดเห็นต่อแนวทางการศึกษาของอ.เบียร์(บางปลากด)และกะหรอ
อ.เบียร์สะสมความรู้เรื่องความเป็นมาและสถานภาพของกลุ่มที่พัฒนาล้มลุกคลุกคลานมาตลอดช่วงเวลาของการจัดตั้งกลุ่มจนถึงปัจจุบัน ถ้าทำได้ทุกกลุ่มเป้าหมาย ก็จะเป็นฐานความรู้ที่จะช่วยให้ทีมวิจัยสามารถจัดกระบวนการเรียนรู้โดยตั้งประเด็น เพิ่มแหล่งเรียนรู้ที่สอดรับกับการเติบโตของกลุ่ม ฯลฯ เพื่อให้กลุ่มเข้มแข็งขึ้นซึ่งเป็นเป้าหมายของการจัดการความรู้ได้เป็นอย่างดี
เข้มแข็งขึ้นเป็นนามธรรม การจัดการความรู้จะช่วยทำให้เป็นรูปธรรมคือลงลึกเป็นตัวชี้วัดว่าเรื่องอะไรบ้างที่จะบอกว่าเป็นความเข้มแข็ง
เครือข่ายบางปลากดยังไม่เกาะกันเป็นขบวนเท่าไรนักและเข้าใจว่าโดยโครงสร้างที่เป็นการสนับสนุนทางนโยบายและกฏหมายของภาครัฐ จะทำให้เครือข่ายเป็นได้เพียงเวทีเรียนรู้ซึ่งไม่เป็นขบวนการของชุมชนอย่างลำปางและสงขลา รวมทั้งของตราดด้วย(กะหรอเองก็เช่นเดียวกับบางปลากด แม้จะรวมตัวกันในระดับเครือข่ายค่อนข้างเหนียวแน่น แต่ดูจากการดำเนินงาน กองทุนสัจจะวันละ1บาทที่เครือข่ายขอแยกมาตั้งกรรมการอีกชุดดูแล เพื่อไม่ให้อยู่ในโครงสร้างของเครือข่ายโดยมีความเห็นว่าเครือข่ายถูกควบคุมโดยระเบียบของกองทุนชาติ ทำให้แกนนำเครือข่ายรู้สึกลึกๆว่ามีอำนาจจัดการไม่เต็มที่)
การพัฒนากลุ่มให้เข้มแข็งซึ่งโยงไปถึงสมาชิกด้วยจึงเป็นเป้าหมายสำคัญของการจัดการความรู้ของตำบลในคลองบางปลากด สมุทรปราการ โดยการเรียนรู้อย่างเข้มข้นภายในกลุ่มเครือข่ายซึ่งอยู่ใกล้กันและเรียนรู้จากภายนอก เช่นหมู่13ของผญ.เทพมีการเชื่อมโยงกับกลุ่มออมทรัพย์อย่างไร การขยายเป็นธนาคารหมู่บ้านอย่างไร ล้วนเป็นประเด็นในการขับเคลื่อนกองทุนหมู่บ้าน1ล้านบาท
สรุปคือ ผมคิดว่า ควรเน้นจัดการความรู้ระดับหมู่บ้านโดยมีกองทุนหมู่บ้านเป็นฐานดำเนินการสำคัญ ศึกษาดูว่ากองทุนหมู่บ้านสัมพันธ์เชื่อมโยงกับกลุ่ม/กิจกรรมอื่นๆอย่างไรบ้างทั้งภายใน หมู่บ้านและระดับตำบล ถ้ามีความสัมพันธ์แต่ไม่ขึ้นต่อกันถือเป็นเครือข่ายเรียนรู้ ถ้าสัมพันธ์แต่ขึ้นต่อกันอย่างใดอย่างหนึ่งถือเป็นเครือข่ายจัดการ (ระดับลึกซึ้งต่างๆกัน เช่นกะหรอมีระบบหลายอย่างร่วมกันในระดับเครือข่าย ลองนึกเปรียบเทียบ สหประชาชาติ สหรัฐ และสหภาพยุโรปก็ได้ครับ) บางปลากดเท่าที่สัมผัสมารู้สึกว่าร่วมเป็นเครือข่ายระดับตำบลแบบสหประชาชาติ ในระดับหมู่บ้านของตัวอย่างหมู่13 จะร่วมกับออมทรัพย์มากพอสมควร ระดับไหน ทีมวิจัยลองถอดดูนะครับ
ถ้าจะพัฒนากองทุนหมู่13 ก็เริ่มจากความเข้าใจอย่างลึกซึ้งในความเป็นมาสถานะภาพและความสัมพันธ์ต่างๆ ศึกษาระบบการจัดการของกรรมการ ถ้าชัดเจนที่สุดคือดูจากระเบียบซึ่งเป็นตัวกำหนดตัวตนและความสัมพันธ์(คล้ายกับรัฐธรรมนูญเป็นตัวกำหนดความเป็นรัฐชาติ) การจัดการความรู้อิงอยู่บนความเข้าใจ 3 องค์ประกอบของกลุ่มคือ ระเบียบ สมาชิก และกรรมการ โดยที่การจัดการความรู้หรือการพัฒนาจะกระทำผ่านกรรมการโดยเชื่อมโยงกับสมาชิกเพื่อให้บรรลุวัตถุประสงค์และเป้าหมายที่ตั้งไว้ตามที่เขียนไว้ในกรอบระเบียบ และเพื่อปรับเปลี่ยนระเบียบให้เอื้อประโยชน์ต่อสมาชิกและชุมชนมากยิ่งขึ้น หมุนเวียนพัฒนาให้ดียิ่งๆขึ้น
การบริหารจัดการของกรรมการเป็นหัวใจสำคัญ ทีมวิจัยจะเข้าไปช่วยพัฒนา(จัดการความรู้)โดยใช้ความรู้เป็นหัวใจสำคัญในการทำงาน ดังนั้นทีมวิจัยต้องเข้าใจเรื่องราวต่างๆข้างต้น รวมทั้งหน่วยงานสนับสนุนที่เกี่ยวข้องทั้งราชการและอบต.ด้วยก็จะทำหน้าที่สนับสนุนการเรียนรู้ให้กับกลุ่มได้อย่างมีประสิทธิภาพ
จัดกระบวนการประชุม ตั้งประเด็น เชื่อมโยงความร่วมมือ สรุปประเด็นให้เห็นภาพรวม ฯลฯ โดยร่วมงานกับหน่วยสนับสนุนที่มีภารกิจดังกล่าว เช่นพช.กศน.ธกส.ออมสินฯลฯ ถ้าสามารถเป็นกระจกเงาหรือพี่เลี้ยงให้กับหน่วยสนับสนุนและกรรมการกลุ่มให้ใช้ความรู้ในการทำงานทุกขั้นตอนเพื่อไปสู่เป้าหมายที่ตั้งไว้ ก็จะเป็นหัวใจของงานวิจัยจัดการความรู้ในครั้งนี้ ซึ่งเป็นเรื่องที่นักวิจัยต้องเรียนรู้ไปด้วย และหลายอย่างเป็นเรื่องใหม่ที่ไม่มีพื้นฐานความรู้หรือทักษะมาก่อน จึงไม่ใช่เรื่องง่าย แต่ก็ไม่เหลือบ่ากว่าแรงของพวกเราหรอกครับ ขอเพียงตั้งใจและจัดสรรเวลาให้เหมาะสม
ความเห็น (2)
ส่วนใหญ่การจัดตั้งกลุ่มกองทุนต่างๆของตำบลในคลองบางปลากดเริ่มต้นมาจากรัฐ ไม่มีกลุ่มไหนที่จัดตั้งขึ้นมาเนื่องจากความต้องการของประชาชนคนในชุมชน เพราะลักษณะของพื้นที่เป็นแบบเมือง
หากหมู่ใดมีผู้นำที่เข้มแข็งก็จะสามารถดำเนินการกลุ่มกองทุนต่างๆต่อได้ แม้จะไม่มีเวลาให้กันมากนักแต่ก็สามารถประคับประคองให้อยู่รอดปลอดภัยได้พอสมควรค่ะ