มักได้ยินกันบ่อยๆไปว่า ภาคอีสานนั้น “หากมีน้ำความยากจนก็ไม่มี” จนพรรคการเมืองและหน่วยงานราชการแห่งหนึ่งสนับสนุนแนวคิดการผันน้ำจากแม่น้ำโขงเข้ามากระจายทั่วภาคอีสาน โดยจะใช้งบประมาณนับแสนล้านบาท แผนงานนี้ก็เตรียมพร้อมสำหรับจังหวะทางการเมือง
วงกลมแดงๆ และหมุดเหลืองนั่นคือที่ตั้งแหล่งน้ำ 15 แห่ง
หากพิจารณาเผินๆก็เป็นแนวคิดที่น่าสนับสนุน ก็มันขาดน้ำจริงๆน่ะซี ไม่เชื่อลองทัวร์ทางอากาศดูซิ แดงเถือกไปหมดอีสานบ้านเฮา มีแต่ทุ่งนา ต้นไม้ไม่มี แต่ที่ดงหลวงพอจะมีป่ามีต้นไม้ แต่การสำรวจความต้องการของประชาชนก็ยังกล่าวถึงแหล่งน้ำ อยากได้แหล่งน้ำจะได้ปลูกพืชผัก ทำมาหากิน และเป็นแนวทางหลักในการส่งเสริมความเป็นอยู่ให้แก่เกษตรกรภายหลังออกมาจากป่า หน่วยงานที่รับผิดชอบจึงทำแผนงานสร้าง พัฒนาแหล่งน้ำขึ้นมากมาย
อ่างห้วยไผ่ที่เฮฮาศาสตร์ 3 จะมาพักที่นี่ เป็นอ่างขนาดใหญ่ ที่มีโครงการผันน้ำลงท่อไปเติมอ่างเก็บน้ำที่ อ.เขาวง
ลองขึ้นดาวเทียม Point Asia ดูว่าทั้งดงหลวงมีแหล่งน้ำขนาดกลางและใหญ่อยู่เท่าไหร่ ที่ไหนบ้าง พบว่ามีแหล่งน้ำขนาดกลางและใหญ่มากถึง 15 แห่ง ล้วนเป็นอ่างเก็บน้ำที่สร้างขึ้นเพื่อให้ชาวบ้านทำการเกษตร เป็นแนวคิดพื้นฐานที่คิดเช่นนี้และทำเช่นนี้มานานแล้วครับ
เป็นอ่างที่ตั้งใกล้กับบ้านแก่งนางที่มีการใช้ประโยชน์บ้าง
แต่ในฐานะที่เดินทางในสนามมาทั่วดงหลวง แหล่งน้ำหลายแห่งก็รู้จักดี แต่บางแห่งก็รู้จักบ้าง แต่ก็ทราบดีว่า การใช้ประโยชน์จากแหล่งน้ำที่สร้างขึ้นนั้นมีจำนวนไม่มาก บางแห่งไม่ได้ใช้ประโยชน์ด้วยซ้ำไป
ผู้บันทึกเคยทำงานส่งเสริมการเกษตรในระดับไร่นาที่เขื่อนขนาดใหญ่มาแล้วจึงทราบดีว่า แหล่งน้ำที่มีอยู่ในดงหลวงนั้นสามารถพัฒนาขึ้นมาใช้ประโยชน์ได้ แต่ไม่ได้ทำกัน??
ใช้อัตวิสัยวิเคราะห์ว่าน่าที่จะมีเหตุผลคือ มีแต่แหล่งน้ำแต่ไม่มีระบบจัดการน้ำเพื่อเข้าแปลงนา อันนี้ก็พบบ่อยๆ เพราะการก่อสร้างนั้นเป็นของหน่วยงานหนึ่งที่มีบทบาทหน้าที่ในเรื่องก่อสร้าง แต่ไม่ถนัดในเรื่องการส่งเสริมการใช้ประโยชน์ และมักพูดว่า สร้างให้แล้ว หน่วยงานอื่นก็มารับช่วงไปพัฒนาเอาต่อ อีกเหตุผลหนึ่งคือ เกษตรกรไม่ได้สนใจที่จะใช้ประโยนชน์จริงๆสมตามเจตนาของผู้กำหนดนโยบาย
แหล่งน้ำทั้ง 15 แห่งของดงหลวงนั้น ผมประมาณแบบคร่าวๆคิดว่าเพียงร้อยละสิบเท่านั้นที่ใช้ประโยชน์จริงๆ ได้แต่เสียดาย เพราะงบประมาณที่ใช่ก่อสร้างนั้นจำนวนมากเมื่อรวมๆกัน และเป็นเงินที่มาจากภาษีอากรที่ประชาชนจ่ายเต็มๆให้ประเทศชาติ
อ่างชะโนด ใกล้กับที่ว่าการอำเภอดงหลวง มีการเพาะปลูกพืชบ้างแต่ไม่มากเท่าที่ควรจะเป็น
ก็ยังเชื่อว่าราชการที่ทำหน้าที่สนับสนุนการเกษตรก็คงจัดทำแผนงานพัฒนาขึ้นมา แต่อาจจะพบอุปสรรคอื่นๆ เช่น ไม่มีตลาด หรือตลาดน้อย หรือตลาดอยู่ไกล จึงไม่มีแรงจูงใจเกษตรกรที่จะนำน้ำมาทำการผลิตเพื่อขาย
ผู้บันทึกให้น้ำหนักไปที่ว่า การส่งเสริมการใช้ประโยชน์ของเรา ที่ประสบผลสำเร็จมีน้อยมากจริงๆ เพราะเขาถนัดเรื่องการส่งเสริมการปลูก แต่ไม่ถนัดในเรื่องการค้าขาย สู้พ่อค้า นักธุรกิจตัวจริงไม่ได้
อ่างห้วยขี้หมู ที่ท่านนายกฯไปเยี่ยมเมื่อต้นเดือนที่ผ่านมา
แต่เชื่อว่าเราทำได้ เพียงแต่เราไม่ได้พัฒนาระบบการบริหารจัดการการตลาดเพื่อการผลิตอย่างจริงจังในภาคเกษตร แต่ตรงข้ามภาคอุตสาหกรรมรัฐทนุถนอมเรื่องการส่งออกมากจริงๆ
ผมคิดว่าแหล่งน้ำที่มีอยู่แล้วนี้ หากร่วมไม้ร่วมมือกันอย่างจริงจัง หากมีการบูรณาการกันอย่างจริงจัง และพัฒนาระบบการบริหารจัดการใหม่โดยเอาประโยขชน์สูงสุดของชาวบ้านเป็นหลักแล้ว ผมยังมีความเชื่อว่า เราสามารถพัฒนาให้เกิดประโยชน์สูงสุดได้ แม่อาจจะใช้เวลาบ้างก็ตาม
เฮฮาศาสตร์ 3 ท่านมีโอกาสท่องแหล่งน้ำต่างๆด้วย
สวัสดีค่ะท่านพี่...บางทราย (คนเข็นครก ขึ้นภูเขา)
ขอบคุณค่ะ