ส้มเขียวหวาน(ขอ)สัญจร
วันนี้ (17 มกราคม 2549) ทีมงานได้นำนักส่งเสริมการเกษตรมือใหม่ ลงฝึกปฏิบัติงานภาคสนามในกลุ่มเกษตรกรผู้ปลูกส้มเขียวหวาน 2 กลุ่ม คือ
- ภาคเช้า ร่วมการแลกเปลี่ยนเรียนรู้กับกลุ่มเกษตรกรผู้ปลูกส้มเขียวหวาน ตำบลท่ามะเขือ อำเภอคลองขลุง สถานที่ ณ แปลงส้มของเกษตรกร หมู่ที่ 4 ตำบลท่ามะเขือ
- ภาคบ่าย ร่วมการประชุมกลุ่มผู้ปลูกส้มรายย่อย ของตำบลยางสูง อำเภอขาณุวรลักษบุรี ณ ห้องประชุมองค์การบริหารส่วนตำบลยางสูง
กิจกรรมของทั้งสองกลุ่ม ใช้กระบวนการเรียนรู้ตามกระบวนการโรงเรียนเกษตรกร ซึ่งจากการดำเนินการมาหลายๆ ครั้งพบว่า ทั้งสองกลุ่มมีจะลักษณะที่คล้ายๆ กันคือในกระบวนการดังกล่าวพอดำเนินการไปได้ระยะหนึ่ง การเข้าร่วมแลกเปลี่ยนเรียนรู้ของเกษตรจะมีมาร่วมมากบ้างน้อยบ้าง
ทีมงานได้ร่วมหารือ และในเบื้องต้นได้สรุปว่าการดำเนินการดังกล่าวริเริ่มโดยเจ้าหน้าที่ แม้ในระยะแรกๆ จะมีเกษตรกรให้ความสนใจมาก แต่ระยะต่อไปจะขาดๆ หายๆ เพราะประเด็นปัญหาของเกษตรกรมักปรับเปลี่ยนไปตามสถานการณ์และสภาพปัญหาในพื้นที่ และปัจจุบันราคาส้มเขียวหวานมาราคาต่ำมาก ราคาออกจากสวนอยู่ที่ 5-7 บาท/กก. ประเด็นปัญหาสำคัญในขณะนี้ก็คือการต้องการลดต้นทุนการผลิต ซึ่งต้นทุนส่วนใหญ่ก็คือปุ๋ยและสารเคมีป้องกันกำจัดแมลง ถึงแม้ว่าเกษตรกรจะทราบว่าจะต้องลดการใช้ปุ๋ยเคมีและสารเคมี แต่จากการเรียนรู้โดยการซักถามในวันนี้พบว่าเกษตรกรก็รู้แต่ก็ไม่นำไปใช้เพราะ
-
เกษตรกรไม่มีความมั่นใจในประสิทธิภาพของวิธีการทางธรรมชาติ
-
เคยชินกับความสะดวกสบายในการใช้สารเคมี เพราะหาง่ายและไม่ยุ่งยาก
-
หาแปลงปลูกส้มที่ใช้ภูมิปัญญาชาวบ้าน ที่ไม่ใช้สารเคมีเพื่อแลกเปลี่ยนเรียนรู้ได้ยาก
-
เกษตรการบอกว่าทราบวิธีการผลิตสารธรรมชาติใช้เอง แต่ไม่อยากทำใช้เอง อ้างว่าวิธีการเตรียมยุ่งยาก
นี่เป็นมุมมองของเกษตรกรที่สะท้อนในการร่วมกระบวนการในวันนี้ แต่ทีมงานก็ไม่ย่อท้อครับ เดือนก่อน (30 ธันวาคม 2548) เราได้ลงค้นหาของดีในพื้นที่ และพบแปลงที่พอจะเป็นตัวอย่างให้แก่เกษตรกรผู้ปลูกส้มเขียวหวานได้แลกเปลี่ยนเรียนรู้แล้ว เป็นแปลงที่ศูนย์บริหารศัตรูพืชจังหวัดกำแพงเพชรได้ให้เกษตรกรทดลองใช้สารชีวภัณฑ์และชีววิธี ซึ่งผมและคุณสายัณห์ได้ไปศึกษาข้อมูลที่แปลงและสอบถามเกษตรกรเจ้าของแปลงมาแล้ว สามารถลดต้นทุนลงได้ถึงร้อยละ 80 แต่ยังไม่มีใครทราบและยังไม่ได้ขยายผล
วันนี้ เราจึงได้เชิญคุณศักดา บุญสังวาลย์ รักษาการหัวหน้าศูนย์บริหารศัตรูพืชจังหวัดกำแพงเพชร มาร่วมให้รายละเอียด และแลกเปลี่ยนประสบการณ์กับเกษตรกรผู้ปลูกส้มเขียวหวานทั้งสองกลุ่ม พบว่าเกษตรกรให้ความสนใจมาก ทางเราจึงใช้การพูดคุยเพื่อกระตุ้นพร้อมยกตัวอย่างให้เกิดความสนใจใคร่รู้ และทั้งสองกลุ่มจึงตกลงกันว่า ในวันที่ 16 กุมภาพันธ์ จะขอ(สัญจร)ไปศึกษารายละเอียด และแลกเปลี่ยนเรียนรู้เพิ่มเติมกับเกษตรกรเจ้าของแปลง ทางทีมงานจึงประสานกับทางศูนย์ฯ เพื่อขอแลกเปลี่ยนเรียนรู้ นัดหมายเกษตรกรเจ้าของแปลง และในวันนั้นก็จะได้นำ นักส่งเสริมมือใหม่ของเราร่วม ลปรร.ด้วยเช่นกัน
ทีมงานได้ปรับกระบวนการ ลปรร.กับเกษตกรผู้ปลูกส้มเขียวหวานกันใหม่ ซึ่งรูปแบบเดิมเป็นไปในลักษณะเจ้าหน้าที่เป็นศูนย์กลาง หลังจากเราได้ร่วม KM สัญจรที่พิจิตร พบว่าการส่งเสริมการเกษตรควรให้เกษตรกรได้ ลปรร.กับเกษตรกรที่มีประสบการณ์ด้วยกันเองน่าจะเกิดการยอมรับ และนำไปปรับใช้ได้ดีกว่าการถ่ายทอดฯ แบบเดิม เน้นให้เกษตรกรคิดแก้ปัญหาด้วยตัวเอง ประกอบกับเราค้นหาและพบแปลงปลูกส้มเขียวหวานที่เกษตรกรเจ้าของแปลงยืนยันว่าหลังจากใช้กระบวนการทางธรรมชาติ โดยการสนับสนุนจากศูนย์บริหารศัตรูพืชจังหวัดกำแพงเพชร ได้ผลและเกษตรกรสามารถลดต้นทุนได้จริง
ดังนั้น เราจึงทำหน้าที่เป็นคุณประสานและอำนวยความสะดวกให้เกษตรกรได้ไปเรียนรู้จากเกษตรกรที่มีประสบการณ์จริง คงต้องรอดูอีกระยะหนึ่งนะครับว่าผลการนำไปปรับใช้จะเป็นอย่างไร แล้วจะบันทึกมา ลปรร.กันต่อไปนะครับ
วีรยุทธ สมป่าสัก
ความเห็น (2)
Thawat KMI
สคส. เห็นว่าน่าจะรวบรวม blogger ที่เล่นบท "คุณอำนวย" ในพื้นที่ เพื่อเป็นเวที่ดึงความรู้หน้างานมารวมเป็นแหล่งหนึ่ง
จึงใคร่เชิญชวน "คุณวีรยุทธ" สมัครเข้าร่วมชุมชนเราด้วยนะครับ http://kmfaci.gotoknow.org/