สอนโดยไม่สอน วิธีการแบบเต๋า
ช่วงนี้ผมกำลังแปลหนังสือของ osho เรื่องเต๋า จึงเป็นโอกาสที่ได้นำหนังสือเก่าเกี่ยวกับเต๋าที่เคยอ่านมาหลายสิบปีแล้วกลับมาอ่านใหม่ ที่เป็นหนังสือในดวงใจผมก็ได้แก่ (1) “วิถีแห่งเต๋า: คัมภีร์เต๋าเต็กเก็งของปราชญ์เหลาจื๊อ” ที่แปลโดยพจนา จันทรสันติ (2) “มนุษย์ที่แท้: มรรควีของจางจื๊อ” ที่แปลโดยท่านอาจารย์สุลักษณ์ ศิวรักษ์ และมีบางเล่มที่ไม่เคยอ่านแต่เพิ่งได้รับหยิบยืมมาจากกัลยาณมิตร อาทิเช่น (3) “คัมภีร์เต๋าของเลี่ยจื่อ” และ (4) “วิถีแห่งเต๋าของจวงจื่อ” ซึ่งสองเล่มหลังนี้แปลโดยอาจารย์ปกรณ์ ลิมปนุสรณ์
เอกลักษณ์ของการสอนแบบเต๋า ก็คือการ “สอนโดยไม่สอน” เป็นการใช้เรื่องเล่า หรือนิทานคติแทน เพื่อให้ทุกท่านเห็นภาพ ผมจะขอยกเรื่องเล่าเรื่อง “นกประหลาด” ให้ฟังดังนี้...
…จวงจื่อไปเที่ยวเล่นในสวนผลไม้ที่เตียวหลิง แลเห็นนกประหลาดตัวหนึ่งบินมาแต่ทางใต้ ปีกของนกตัวนี้กว้างถึง 7 ฟุต และมีดวงตาโตเส้นผ่าศูนย์กลางกว่า 1 นิ้ว นกนี้บินเฉียดหน้าผากของจวงจื่อไป แล้วโผไปเกาะอยู่บนต้นสาลี่ จวงจื่อจึงเปรยว่า
“นี่คือนกประหลาดชนิดใดหนอ จึงมีปีกสยายได้กว้างใหญ่ แต่ไม่สามารถบินไปได้ไกล มีดวงตาอันใหญ่โต แต่มิใช้สายตาระวังภัยให้ถ้วนถี่”
ว่าเช่นนั้นแล้ว ก็รวบชายผ้า สาวเท้าเข้าไปใกล้ แล้วหยิบเอาหน้าไม้ออกมาเล็ง แต่ในฉับพลันนั้น ก็มองเห็นจั๊กจั่นตัวหนึ่งซึ่งเมื่อได้ร่มเงาอันงามจากปีกนก ก็ลืมตัว ปรากฏร่างออกมาให้เป็นที่เด่นชัด ตั๊กแตนตัวหนึ่งซึ่งแฝงเงาอยู่ก็ถลาออกมาจับจั๊กจั่นนั้น อารามดีใจที่ได้เหยื่อจึงลืมตนลืมระวังภัย และในตอนนี้เองที่นกประหลาดตัวนั้นได้จังหวะโฉบเอาตั๊กแตนไปได้ด้วยความสำเริงโดยมิรู้ตัวแม้สักนิดว่า ตนเองก็กำลังอยู่ในห้วงอันตรายจากหน้าไม้ที่เล็งตัวอยู่ จวงจื่อได้เห็นเหตุแจ้งสิ้นดังนี้ ให้รู้สึกสะท้อนใจยิ่งนัก รำพึงขึ้นว่า
“อนิจจา ส่ำสัตว์สังคมกระทำกรรมซึ่งกันและกัน ต่างชนิดต่างก็เป็นเหตุของกันเช่นนี้เองแหละหนา”
คิดแล้วก็โยนหน้าไม้ทิ้ง หันหลังเดินจากมาอย่างรวดเร็ว ในยามนั้นคนเฝ้าสวนผลไม้ก็เหลือบเห็นจวงจื่อเข้า จึงวิ่งไล่ตามร้องกล่าวหาว่ามีผู้คิดขโมยผลไม้ในสวน...”
(จากบท “แมกไม้บรรพต” คัดมาจากหนังสือ “วิถีแห่งเต๋าของจวงจื่อ” หน้า 7-8 แปลโดยปกรณ์ ลิมปนุสรณ์)
...อ่านแล้วชวนให้สะท้อนอะไรๆ หลายๆ อย่างที่กำลังเกิดขึ้นในสังคมไทยและในชีวิตของเรา...
ความเห็น (10)
สวัสดีค่ะท่าน.. beyondKM
- ครูอ้อยยินดีมากที่ได้เข้ามาอ่าน เพราะชอบชื่อเรื่องค่ะ สอดคล้องกับการสอนของครูอ้อยค่ะ...เรียนปนเล่น..นักเรียนชอบมากๆ
- แต่พออ่านแล้ว ก็รู้สึกสะท้อนเรื่องราวในชีวิตได้มากมายนะคะ
ขอบคุณค่ะ ที่นำเรื่องที่ดีมาให้อ่าน..แปลอีกนะคะ
กราบเรียนท่าน อาจารย์ ดร.ประพนธ์
สาธุ สาธุ สติ สติ ครับ
สวัสดีค่ะ อ.ประพนธ์ beyondKM
เป็นเรื่องที่สามารถเขียนได้โดยไม่มีวันจบจริงๆ นะคะ ทำให้เห็นห่วงโซ่ของเรื่องต่างๆ ที่ดูไม่ค่อยจะเกี่ยวข้องกัน และเห็นวงจรอะไรบางอย่างอยู่
น่าสนใจมาก หากเราแยกเรื่องทีละเรื่องออกมา หรือมองในมุมของจั๊กจั่น หรือตั๊กแตน จะมองไม่เห็นเหตุและผลของสิ่งที่เกิดขึ้นเลย เหมือนกับฟ้าบันดาลให้เป็นไปยังไงยังงั้น อยู่ๆ ก็โดนโฉบไปกิน......
จากความเห็นส่วนตัว..เรื่องนี้แสดงให้เห็นว่าสิ่งที่เกิดขึ้นนั้น แม้จะดูไร้เหตุผลปานใด ทุกอย่างมีที่มา มีสาเหตุเสมอ... ^ ^
ขอบคุณมากค่ะ สำหรับเรื่องดีๆ น่าสนใจแบบนี้
ชอบค่ะ นิทานนี้เตือนสติได้ดีเรื่องความไม่ประมาทด้วยว่าไหมค่ะ
ดีกว่าสอนชนิดเทียบกันไม่ได้เลยครับ .. แต่มันต้องอาศัยพลัง ตรึกตามแล้วจะเกิดการเรียนรู้แบบ เนียน แนบแน่นกับจิตใจ ชนิด สอนเท่าไร ก็ไม่มีทางได้ผลเท่าครับ
ได้ข้อคิดค่ะ บางเรื่องต้องถอยหลังออกมาสักก้าวหนึ่ง จะเห็นอะไรๆ อีกเยอะ และต้องทันเวลาหรือเวลาเหมาะสมด้วย ขอบคุณอาจารย์ค่ะ จะติดตามตลอดค่ะ
`Know thyself'
I'm what I'm
เรื่องเล่าธรรมดาคือปรัชญาของนักปราชญ์ ผู้ฉลาดอ่านฉลาดคิดย่อมมีสิทธิพิชิตปัญหา
มณีรัตน์ ถึงรัตน์
เพิ่งมีโอกาสได้ไปเยี่ยมเยียนโรงเรียนสัตยาไส ของท่านอาจารย์ ดร.อาจอง ชุมสาย ณ อยุธยา ที่ จ.ลพบุรี ก็มีวิธีการสอนแบบที่อาจารย์ประพนธ์กำลังพูดถึงอยู่พอดีเลยค่ะ ดีมากเลย และได้ทดลองเลือกนิทานกลับมาเล่าให้นักเรียน ม.6 ฟัง นักเรียนยิ้มและตั้งใจฟังกันใหญ่เลย และก็ได้ข้อคิดกลับไปก่อนไปทานอาหารกลางวันในวันนั้น
สวัสดีค่ะอาจารย์
เรื่องนี้ สอนโดยไม่ต้องสอนดีจริงๆค่ะ
ชอบมากค่ะ