ความจริงแล้วอุปนิสัยอย่างหนึ่งของ “คนใต้” (ไม่เฉพาะ 3 จังหวัดชายแดนใต้) หากอยู่รวมกันเป็นกลุ่มจะรักพวกพ้องไม่ค่อยยอมรับคนต่างถิ่นมากนัก เรื่องนี้อ้างอิงโดยตัวผู้เขียนเองที่เคยสัมผัสกลุ่มนักศึกษาจากภาคใต้ที่มาเรียนยังมหาวิทยาลัยเปิดแห่งหนึ่งในกรุงเทพฯ มักมีเรื่องมีราวให้เห็นบ่อยครั้ง และไม่แปลกใจเลยหากมีข้าราชการในท้องถิ่น เช่น ตำรวจ (บางคน) ที่มาจากภาคอื่น ๆ แล้วทำตัว ”กร่าง” ก็มักถูกต่อต้านเป็นธรรมดา ที่ผมเขียนเช่นนี้ไม่ได้ส่งเสริมให้เกิดความแตกแยกระหว่างภาค “คนใต้” ที่จิตใจดีมีเหตุผลมีอยู่มากมาย ใครที่ไม่ได้มาสัมผัสในพื้นที่ อ่านข่าวแล้วตัดสินในเชิงลบก็จะไม่เป็นธรรม ผมเพียงจะชี้ให้เห็นว่า การส่งฝ่ายปกครองมานั้น ในอดีตมักส่งคนที่มีปัญหามา (ย้ายไปอยู่ไกล ๆ ชั่วคราว) พื้นที่ที่มีความอ่อนไหวอยู่แล้วเมื่อส่งคนไม่มีประสิทธิภาพ ไม่เข้าใจวัฒนธรรมมา ก็ยิ่งเลยเถิดกันไปใหญ่ ปัญหาสั่งสมมายาวนาน กลุ่มผู้ก่อความไม่สงบยังอ้างคำสอนบางส่วนในศาสนาอิสลามที่มีแนวปฏิบัติอย่างเคร่งครัดเข้ามาเป็นประเด็นชักจูงวัยรุ่นแบบตีความผิด ๆ ไม่ใช่แนวทางปฏิบัติของมุสลิมโดยรวม ความขัดแย้งในระหว่างนิกายของศาสนาเองก็ยังมีให้เห็นในต่างประเทศ ไม่มีศาสนาใดในโลกที่สอนให้ฆ่าคน
ชาวมนุษยชาติเองหากพึงสังวรว่าโลกนั้นเกิดขึ้นก่อนมนุษย์ยาวนานนัก เราต่างเข้าจับจองอาณาเขต บ้างก็มีการผสมผสานของเชื้อชาติจนไม่รู้ว่าต้นตระกูลที่แท้จริงมาจากไหน แต่เราก็ยังทะเลาะกันเรื่อยมาและยาวนานในประวัติศาสตร์
ปัญหาความไม่สงบใน 3 จังหวัดชายแดนภาคใต้ ต้องมองในหลายมิติ ทั้งเศรษฐกิจ สังคม และการเมือง (ความยากจน การด้อยโอกาสทางการศึกษา ขาดทางเลือกในการประกอบอาชีพ ความแตกต่างด้านภาษาและวัฒนธรรม เป็นต้น) หากสมมติฐานเชิงประวัติศาสตร์และสังคมที่ภก.พงค์เทพ สุธีรวุฒิ (2550)เชื่อว่า ความรุนแรงเกิดจากอุดมการณ์ที่ต้องการปลดแอกและแบ่งแยกดินแดน (ทั้งที่เป็นไปไม่ได้) อันเป็นความขัดแย้งเชิงความคิดความเข้าใจเป็นจริง การเจรจาน่าจะเป็นทางออกอย่างสันติ แต่ปัญหาก็คือ เจราจากับใคร และใครเป็นผู้เจรจา ซึ่งโดยปกติผู้เสียเปรียบจะเป็นผู้เสนอเจรจาต่อรอง ทั้งนี้ต้องอาศัยคนกลางที่สื่อสารได้กับทุกฝ่าย ถ้าสถานการณ์ล่วงเลยไปมากต้องมีอาศัยการเยียวยาโดยภาครัฐร่วมด้วยอย่างบริสุทธิ์ใจ แต่หากสมมติฐานที่เชื่อว่าความรุนแรงเกิดจากการขัดผลประโยชน์ (การเมือง งบประมาณ ของเถื่อน ยาเสพติด ฯลฯ) เป็นจริง การแก้ปัญหาโดยสันติวิธีย่อมเกิดขึ้นไม่ได้
ในฐานะคนใต้คนหนึ่ง...สิ่งที่ทำได้ตอนนี้ก็คงจะแค่ ส่งกำลังใจไปให้พี่น้องชาว 3 จังหวัดชายแดนละคะ และช่วยกันภาวนา ขอพรจากสิ่งศักดิ์สิทธิ์
ให้ผู้หลักผู้ใหญ่ ผู้มีอำนาจในการตัดสินใจสั่งการ
มือเร็วเหมือนกันนะคะ...ยังแสดงความคิดเห็นไม่เสร็จเลย
...จะบอกว่าให้ผู้มีอำนาจในการสั่งการ สามารถแก้ปัญหาหรือคลี่คลายปัญหาให้ได้ในเร็ววัน เพื่อพี่น้องชาวใต้ จะได้ใช้ชีวิตอย่างปกติสุขซะที
ดิฉันคงไม่พูดให้กลุ่มแกนนำในการก่อความไม่สงบ...มีความคิดปลดแอกหรอกนะคะ เพราะหากเค้าคิดได้ ก็คงไม่มีเหตุการณ์ร้ายแรงอย่างปัจจุบัน