การจัดการความรู้ในสถานศึกษา:10

แนวทางการสราง CoP ในโรงเรียน

 CoP เปนชุมชนที่มีการรวมตัวกัน เพื่อที่จะทำงานดวยกัน มีเปาหมายรวมกัน และมีความตองการที่จะแลกเปลี่ยนความรู ประสบการณจากการทำงานรวมกัน ซึ่งในโรงเรียนนั้นอาจเกิดจากการที่ครูผูสอนที่มีความสนใจในปญหาเรื่องเดียวกัน เชน “นักเรียนมีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนต่ำ” ก็ใชวิธีการประชุมแลกเปลี่ยนความคิดเห็นเรื่องดังกลาวรวมกัน เพื่อระดมสมอง และแนวทางการแกไขปญหารวมกัน ทั้งนี้ควรมีแนวทางในการสราง CoP ในองคกรดังนี้            

1. การวิเคราะหและคนหา  โดเมน( Domain)  เปนหัวขอความรู แนวคิด หรือปญหาที่สมาชิกนำมารวมกันแกไขรวมกัน ดวยเปาหมายเดียวกัน เสมือนเปน(Knowledge Vision :KV  )โดยเปนหัวขอความรูที่กระทบตอสมาชิกในองคกรในระดับที่รุนแรงพอสมควร เชน ปญหาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียน และนำทฤษฏีการจัดการองคความรู ( KM ) มาสูการปฏิบัติใหเกิดประโยชนแกการปฏิบัติงานจริง            
2. มีการแลกเปลี่ยนความรู ประสบการณในการปฏิบัติงานรวมกัน การระดมความคิด เพื่อหาทางออก มีบรรยากาศของการไววางใจ เปดเผย พรอมที่จะเรียนรูรวมกัน เปนเสมือน (Knowledge Sharing:KS)   กระตุนใหเกิดการสื่อสารทั่วองคกร ( Communication ) ดานการจัดการองคความรู ในเรื่องที่ตองการ เชน ปญหาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียน  เปนตน  ทั้งนี้การรวมตัวกันดังกลาว เปนชุมชนแหงการเรียนรู หรือมักเรียกวาสังคมแหงการเรียนรู   Learning society โดยอาจดำเนินการ ดังนี้         

 ☺ มีการประชาสัมพันธสื่อสารภายในองคกร          
☺ ทำหนังสือเวียน เชิญชวน ขาราชการ ลูกจาง รวมเปนสมาชิกชุมชนแหงการเรียนรู          
☺ เชิญสมาชิกประชุมปรึกษาหารือ รวมคิด รวมทำกิจกรรมการแลกเปลี่ยนเรียนรู ความรูตามหัวขอที่อยูในความสนใจของสมาชิก          
☺ ประสานงานเรื่องสถานที่ประสานงานบุคคลและงานธุรการอื่น           
☺ จัดใหมีการแลกเปลี่ยนเรียนรูในบรรยากาศที่ไมเปนทางการ          
☺ จัดทำสรุปการเสวนาของ CoPเผยแพร การจัดกิจกรรม กระตุน สงเสริมเปนระยะ ๆ          
☺ ติดตามประเมินผลการดำเนินการและรายงาน  ในขั้นตอนนี้อาจมีการแสวงหาเทคโนโลยีที่เหมาะสมมาใชในแตละขั้นตอนของการจัดการความรูดวย เปนชุมชนเสมือนจากใชประโยชนของเทคโนโลยีเปนชุมชนออนไลน เชน Internet ,Intranet ขององคกร              

3. ไดแนวทางปฏิบัติ (Practice ) ที่เปนองคความรูที่เปนผลผลิตของการรวมกลุม รวมชุมชน  เปนเสมือนคลังความรู (Knowledge Assets:KA) เปนการตอยอดความรู นำความรูนั้นมาพัฒนาในรูปแบบตาง ๆที่ทาทาย ซึ่งสมาชิกสามารถนำไปใชประโยชนตอตนเองและงาน   

ตัวอยางของ CoP ในปจจุบันของโรงเรียน            
1) การปรึกษา หารือ แลกเปลี่ยนเรียนรูรวมกันของคณะครูในแตละชวงชั้นทุกวันพฤหัส เวลา 13.50 น. โดยพูดคุยแลกเปลี่ยนเรียนรูเรื่องการปกครอง ดูแลนักเรียนในชวงชั้น เพื่อหาทางแกไขปญหานักเรียนรวมกัน โดยเปดโอกาสใหครูที่มีความอาวุโส และมีประสบการณในการสอน เปนผูเลาเรื่อง ถายทอดความรู และประสบการณในการดูแลนักเรียนแกครูที่บรรจุใหมหรือดอยประสบการณ (Storytelling) โดยนำเอาปญหาที่สำคัญ ทุกคนมองเปนเปนปญหารวมกันมาพูดคุย แลกเปลี่ยนเรียนรูกัน เชน ปญหานักเรียนหนีเรียน ปญหานักเรียนมาสาย เปนตน          
   2) การแลกเปลี่ยนเรียนรูของคณะครูในกลุมสาระวิชาต่าง ๆ ในแต่ละสัปดาห์ เป็นการเรียนรู้ร่วมกัน หรือนำความรูใหม ๆ ทักษะทางดานจัดการเรียนรู้ของครูผูสอนมาแลกเปลี่ยนเรียนรูรวมกัน โดยถือวาความรูของแตละบุคคลเปนความรูของกลุม ซึ่งจะไดแนวทางปฏิบัติ (Practice ) ที่เปนองคความรูที่เปนผลผลิตของการรวมกลุม   

บทสรุป      ชุมชนแหงการเรียนรู (CoP) เปนกิจกรรมเริ่มตนอีกกิจกรรมหนึ่งในกระบวนการ   KM  ที่มีกิจกรรมหลายประการที่จะตองดำเนินการทั้งในสวนที่อาจเรียกวาเปนมิติของการบังคับและในสวนที่เปนมิติของการสงเสริม สวนที่เปนมิติการบังคับ  คือ  การที่จะตองดำเนินการ KM  ในฐานะตามพระราชกฤษฎีกาวาดวยหลักเกณฑและวิธีการบริหารกิจการบานเมือง พ.ศ. 2546   ในสวนที่เปนมิติของการสงเสริมคือ การดำเนินการ KM ในฐานะที่เปนตัวขับเคลื่อน องคกรสูความเปนองคกรคุณภาพ “องคกรแหงการเรียนรู” มีประสิทธิภาพ ประสิทธิผลและทำใหมีความสามารถในเชิงแขงขันสูงสุด      บุคลากรถือไดวาเปน   “ทุนทางสังคม”   จึงมีความสำคัญยิ่งตอการเดินทางไปสูเปาหมาย KM  ดังกลาว  การศึกษาเรียนรูเรื่อง KM และการมีสวนรวมอยางแข็งขันในกิจกรรม ของ KM ตาง ๆ  จะทำใหเกิดสัมฤทธิ์ผล กับงานดานการจัดการความรูที่รับผิดชอบเชนเดียวกับงานอื่น ๆ ที่ผานเขามาและสำเร็จผลลงดวยดี เกิดคุณคาประโยชนแกตนเอง งาน และองคกรไปพรอมกัน