ข้อเสนอต่อคณะกรรมการพัฒนาครูและบุคลากรทางการศึกษา (5)

ข้อเสนอต่อคณะกรรมการพัฒนาครูและบุคลากรทางการศึกษา (5)

ความเห็นของกรรมการ

         คณะกรรมการชุดนี้ประชุมครั้งแรกเมื่อวันที่ 29 ธ.ค.48  เวลา 09.30 - 12.30 น.   โดย รมต. ว่าการกระทรวงศึกษาฯ เป็นประธาน   ผมไปประชุมสายเนื่องจากติดงานของ สสส.   คือไปถึงประมาณ 10.30 น.   โชคดีที่ทันได้ฟังข้อเสนอของ ศ. สุมน  อมรวิวัฒน์  ดังนี้

         "ดิฉันเห็นว่าการทำยุทธศาสตร์นั้น   เราอย่าพัฒนากระดาษมากกว่าพัฒนาคน   ควรเน้นยุทธศาสตร์ที่ 2  (พัฒนากระบวนการเรียนการสอน) และยุทธศาสตร์ที่ 3 (พัฒนาครู)   โดยใช้กลยุทธ์ป่าล้อมเมือง   อย่าลุยไปจากว้งจันทร์เกษม   ให้ไปลุยที่เขตพื้นที่ 175 แห่ง   ใช้ยุทธศาสตร์การสร้างชุมชนคนทำดี (Community of Practice)   แสวงหาครูที่สอนดี   ผู้บริหารที่บริหารเก่ง   ซึ่งมีอยู่มาก   แต่อย่าเอามาลงกระดาษเล่มหนา   ซึ่งจะไม่มีคนอ่าน   ต้องเอาไปสร้างเครือข่ายและขยายเครือข่ายออกไป   อย่าเน้นการฝึกอบรมแต่ไม่ทิ้งการฝึกอบรม   สิ่งที่จะทำประการแรกคือหาชุมชนคนทำดี   ทั้งครู  คณาจารย์  ผู้บริหาร     ประการที่ 2  ให้ครูเกิดแรงกระตุ้นที่จะพัฒนาตนเองโดยไม่ทิ้งชั้นเรียน   ต้องเป็นการพัฒนาที่โรงเรียน   กระตุ้นโดยเปิดช่องทางและสนับสนุนครู   เปิดช่องทางที่กว้างโดยระดมราชการและเอกชนที่ quality (สมศ. อาจเป็นผู้ certify)  จะเป็นผู้เปิดการฝึกอบรมทักษะเฉพาะด้านได้   เช่นอบรมคอมพิวเตอร์     ประการที่ 3 สร้างความเข้มแข็งให้สถานศึกษา   โดยผู้ช่วยสร้างความเข้มแข็งเป็นคนในพื้นที่   ได้แก่ครูในชุมชน   ครูปราชญ์ชาวบ้าน  ครูสื่อ  เป็นต้น   โดยเน้นการบริหารแบบลงป่า   ให้ป่าล้อมวังจันทร์เกษม   ไม่ใช้วิธีบริหารสายอำนาจดิ่งเดี่ยวลงไปจากส่วนกลาง   เพราะจะไปสร้างอุปสรรคมาก"

         เอกสารชิ้นหนึ่งที่แจกในที่ประชุมคือ  หลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2544  จัดพิมพ์โดยกระทรวงศึกษาธิการ   ท่าน รมต. เล่าว่าท่านไปเยี่ยมโรงเรียน  พบว่าครูตีความเรื่องหลักสูตรแตกต่างกัน   มีการตีความผิด ๆ จึงคิดว่าบทบาทของส่วนกลางมีความสำคัญ   จะต้องหาความพอดีระหว่างบทบาทของส่วนกลางและการส่งเสริมการดำเนินการในระดับเขตพื้นที่และโรงเรียน

         ผมได้เสนอความเห็นดังนี้   "ผมขอสนับสนุน ศ. สุมน   โดยจะต้องหา "หัวใจ" ของยุทธศาสตร์ให้พบเสียก่อน   ว่าจะใช้ยุทธศาสตร์อะไร  เสนอให้ใช้ยุทธศาสตร์ที่กลับหลังหันกับยุทธศาสตร์ที่ใช้อยู่เดิม   แต่พูดอย่างนี้อาจผิดหรือแรงเกินไป   คือจริง ๆ แล้วหายุทธศาสตร์ใหม่เข้ามาเป็นยุทธศาสตร์หลัก   ส่วนยุทธศาสตร์เดิมก็คงไว้บ้าง   ให้เกิดความพอดี   เพราะของเดิมไม่ผิดทั้งหมด   มีบางส่วนที่ยังใช้ได้   ในแนวทางเดิมเรามีสมมติฐานว่าครูไม่มีความรู้   จึงต้องจัดการฝีกอบรมหรือเอาความรู้ไปให้   ความรู้ที่เอาไปให้ส่วนใหญ่มีธรรมชาติเป็นความรู้เชิงทฤษฎี   เวลาเอาไปใช้ครูจะต้องเอาไปปรับให้เหมาะสมต่อบริบทของโรงเรียนที่ไม่เหมือนกัน   ในยุทธศาสตร์ความดีเชื่อว่า  มีโรงเรียนที่มีความสำเร็จหรือผลงานเด่นเป็นด้าน ๆ   โรงเรียนละด้านหรือหลายด้าน   เมื่อทางกระทรวงฯ มีความต้องการให้เกิดผลเรื่องใด  อย่างไร  ก็ประกาศเป็นนโยบายผลสำเร็จ  ระบุผลสำเร็จที่ต้องการให้ชัดเจนในแต่ละด้าน   แล้วกระทรวงศึกษาฯ ส่วนกลางตามออกไปค้นหาว่ามีโรงเรียนใดบ้างที่มีผลงานความสำเร็จแต่ละด้านที่ประกาศ   เท่ากับว่าใช้ยุทธศาสตร์ค้นหาความสำเร็จ   ภายใต้ความเชื่อว่ามีความสำเร็จอยู่แล้วตามโรงเรียนต่าง ๆ    เดิมเราใช้วิธีคิดว่าไม่มีความสำเร็จอยู่ตามโรงเรียน   ต้องเปลี่ยนใหม่เป็นเชื่อว่ามี   และวิธีการจัดการของส่วนกลางต้องเปลี่ยนจากการสั่งเป็นตามไปดู   ตามไปหาให้พบ   ส่วนกลางต้องเปลี่ยนภารกิจจากการสั่งเป็นไปหาความดี   ต้องไม่เน้นไปหาข้อบกพร่อง   แต่เน้นไปหาความดี  ความสำเร็จ   สำหรับเข้าไปหนุนความดีและขยายเครือข่ายไปยังโรงเรียนอื่น ๆ ภายในเขตพื้นที่และข้ามเขตพื้นที่   โดยวิธีนี้จะเป็นการส่งเสริมศักดิ์ศรีของครู   ที่ผ่านมาความล้มเหลวของการพัฒนาครูประจำการก็คือ   ครูประจำการที่ทำความดีไม่ได้รับการดูแลมากเท่าที่ควร   เราไปเอาใจใส่หรือเน้นการแก้ปัญหามากกว่า   เช่น  แก้ปัญหาหนี้สินและปัญหาอื่น ๆ ของครู   ไม่ได้มียุทธศาสตร์ส่งเสริมครูดีให้ขยายความดี   จึงเสนอให้กำหนดเป็นยุทธศาสตร์หลักว่าในการพัฒนาครูจะเดินเรื่องด้วยความสำเร็จและความดีเป็นหลักใหญ่   ส่วนยุทธศาสตร์แก้ปัญหาและฝึกอบรมถือเป็นยุทธศาสตร์รอง   และจะต้องไปสนับสนุนกิจกรรมเครือข่ายความดีของครู   ซึ่งหมายความว่ากระบวนทัศน์ของการพัฒนาครูจะเน้นพัฒนา ณ จุดที่ตั้ง   พัฒนาโดยการทำงาน   พัฒนาโดยการแลกเปลี่ยนประสบการณ์ของความสำเร็จของงาน   เราจะทำได้เร็วมาก   แต่คนที่จะต้องเปลี่ยนหรือพัฒนาก่อนคือคนตรงกลาง"

          ผมถอดเสียงการประชุมโดยปรับปรุงเล็ก ๆ น้อย ๆ   นี่คือข้อดีของการมีเครื่องบันทึกเสียงติดตัวอยู่ตลอดเวลาไว้บันทึก "ความรู้ฝังลึก" ครับ

ข้อเสนอต่อคณะกรรมการพัฒนาครูและบุคลากรทางการศึกษา (1)

ข้อเสนอต่อคณะกรรมการพัฒนาครูและบุคลากรทางการศึกษา (2)

ข้อเสนอต่อคณะกรรมการพัฒนาครูและบุคลากรทางการศึกษา (3)

ข้อเสนอต่อคณะกรรมการพัฒนาครูและบุคลากรทางการศึกษา (4)

วิจารณ์  พานิช
 30 ธ.ค.48