ผู้ช่วยครู
“ผู้ช่วย” ไม่ใช่ตำแหน่งงานในระบบการบริหารจัดการใดๆ จึงไม่ต้องรอคำสั่งแต่งตั้ง ไม่มีเงินเดือนกำกับใดๆ แต่เป็นตำแหน่งที่ครูภาวิณีระลึกถึงด้วยความขอบคุณยิ่งในการให้ความช่วยเหลืออย่างจริงใจ ตั้งใจ ตามความเชี่ยวชาญเฉพาะตัวของท่าน คำว่า “ผู้ช่วย” จึงมิได้มีความหมายว่าอีกไม่นานท่านจะเป็น “ครู” เช่น คนที่เป็น “ผู้ช่วยศาสตราจารย์” จะขยับตนเองก้าวไปสู่ “รองศาสตราจารย์” และ “ศาสตราจารย์” ในที่สุด ถ้ายังอยู่ในราชการก่อนเกษียณในชีวิตครูประถมศึกษา 15 ปี ได้รับความช่วยเหลือให้ปฏิบัติงานอย่างสนุก ราบรื่น เสมือนการเดินทางที่ไม่เหน็ดเหนื่อย ไม่โดดเดี่ยว แต่ให้สาระของความสุขที่อยากเล่าสู่กันฟัง ต่อไปนี้ ขอกล่าวถึงผู้ช่วยสัก 15 คน ในเวลา 15 ปีของการทำงาน ถ้ามีเวลาจะลำดับความหวังตามประสาอยากเล่าต่อไป
อาจารย์เกษม ลิ่มวงค์ ผู้ปกครองชั้นป.1 – 3 เมื่อ 30 ปีที่แล้ว เรียกท่านว่า คุณหมอ ท่านเป็นศาสตราจารย์ของโรงพยาบาลศิริราช ท่านอาสาช่วยเหลือให้ความรู้แก่ผู้ปกครองเกี่ยวกับการเลี้ยงดูลูกให้ถูกทาง ในการประชุม “สัปดาห์ศิษย์ – ลูก” ครูภาวิณีจะส่งคำถามยาก ๆ ที่คาดว่า ผู้ปกครองต้องซักถามครู หรือ การเรียกร้องให้ครูหรือโรงเรียนทำให้กับนักเรียน ด้วยบุคลิกที่น่าเกรงขาม ภูมิรู้ที่น่าศรัทธา และท่าทีที่อ่อนโยน ทุกปัญหาที่ผู้ปกครองข้องใจได้รับการแนะนำโดยหลัก ๆ แล้ว อาจารย์จะแนะนำให้ผู้ปกครองเลี้ยงดูลูกอย่างเข้าใจ ดูแลด้านสุขภาพด้วยการเสริมสร้างสุขนิสัย ทั้งสุขภาพกาย และจิต ดูแลด้านการเรียนด้วยการเสริมสร้างลักษณะนิสัยที่เป็นฐานรากความสุขของลูก เพื่อลูก มิใช่เพื่อความสุขของพ่อ – แม่ ที่ขัดแย้งกับลูก ผู้ปกครองมีคำถามมากมาย คำตอบที่สามารถนำไปปฏิบัติได้ ถ้าจะให้คะแนนความฉลาดก็คงได้คะแนนถ้วนหน้าทั้ง พ่อ – แม่ ลูก และครู
คุณลุงสกล เป็นผู้ช่วยเหลือครูยามบ่าย คุณลุง เป็นผู้ใหญ่ที่เด็ก ๆ รัก และเคารพ ความจริงอาจนับคุณลุงสกล เป็นอาจารย์ร่วมทีมได้เลย แต่เป็น part time ด้วยภาระการบ้าน แบบฝึกหัด อย่างน้อย 2 วิชา ครูตรวจคนละวิชา วิชาละ 10 เล่ม ที่ครูต้องตรวจ การสอนซ่อมเด็กอ่อนบางวัน การสอนที่ต้องตระเตรียมล่วงหน้าสำหรับวันรุ่งขึ้น บรรยากาศที่มักปรับเปลี่ยนเพื่อความมีชีวิตชีวาในห้อง ทำให้ครูร่วมทีม 2 คน ไม่สามารถดูแลนักเรียนหลักโรงเรียนเลิกจนกระทั่งผู้ปกครองมารับ ประมาณ 15.30 – 17.00 น. ช่วงเวลานี้ คุณลุงจะนั่งอยู่นอกห้องบ้าง ในห้องบ้าง เด็ก ๆ จะห้อมล้อมคุณลุง ทักทาย แล้วก็รายงานวีรกรรมของเด็กในรอบวัน หลายครั้งที่เกิดกรณีพิพาทระหว่างเด็ก ได้จังหวะคุณลุงเข้ามาในเหตุการณ์ได้ช่วยคลี่คลาย หรือตัดสิน หรือหย่าศึก พร้อมสั่งสอนให้ทำสิ่งที่ถูกต้อง คุณลุงมักจะควักเงินค่าไอศกรีม หรือขนมให้เด็กแทนผู้ปกครองที่ลืมให้ค้าขนมลูก ครูรู้ว่าคุณลุงตั้งใจอยู่เป็นเพื่อนครู ช่วยดูแลนักเรียนแทนครู และปกป้องครูจากการกล่าวหา หรือเรียกร้องของผู้ปกครองบางคน คุณลุงช่วยสร้างความเข้าใจให้ผู้ปกครองหลายคนในการทำงานของครูของโรงเรียน
พี่ส้มเช้า พี่ดำ และพี่เลี้ยน เป็นคนคอยช่วยเหลือครูอย่างรู้ใจ ไม่ต้องเอ่ยปากในหลาย ๆ เรื่องที่เกี่ยวข้องกับเด็ก ในช่วงต้นเทอม โดยเฉพาะสัปดาห์แรก เด็กบางคนยังปรับตัวเข้าห้องน้ำไม่ทัน พี่ ๆ ทั้งสามจะช่วยครู ดูแลไม่ให้นักเรียนตระหนกตกใจแบบไร้ที่พึ่ง พี่ๆ จะช่วยทำความสะอาดและให้ความรู้สึกอบอุ่น ในช่วงเวลาเที่ยงพี่ ๆ จะตักอาหารให้เด็ก ๆ ช่วยครูดูแลนักเรียนที่มีปัญหาในการรับประทานอาหาร บางคน ถึงแม้พี่บางคนจะช่วยเด็กปกปิดข้อมูลบางส่วน แต่ก็เปิดเผยเพื่อให้ความช่วยเหลือเด็กภายหลัง เช่นแอบเทอาหารที่ไม่ชอบทิ้ง หรือต่อรองพี่ ๆ ให้ตักเฉพาะที่ชอบ หรือตักอาหารที่ไม่ชอบแต่บ่อย ๆ เป็นต้น พี่ ๆ มีส่วนช่วยครูส่งเสริมความมีน้ำใจ ความเอื้ออาทร และความเคารพให้เกียรติแก่ผู้ใหญ่ ไม่เลือกปฏิบัติ ทุกสิ้นปีที่โรงเรียนจัดงานขอบคุณผู้ให้ความช่วยเหลือสนับสนุนงานโรงเรียน นักเรียนจะตั้งใจ และปรบมือด้วยความดีใจ
พี่บุญ เป็นสุภาพบุรุษที่คอยช่วยเหลืองานหนักๆ เช่น เคลื่อนที่ย้ายป้ายนิเทศใหญ่ ๆ จากอาคารหนึ่งมาอีกอาคารหนึ่ง ช่วยเนรมิตห้องเรียนให้เป็นสวนป่า ด้วยการเคลื่อนย้ายต้นไม้ จากเรียนอนุบาลของอาจารย์ชนะที่อยู่มุมทิศเหนือไกลออกไปอย่างน้อย 500 เมตร มาสร้างป่าในห้อง พี่บุญเป็นคนเรียนรู้งานเร็ว และมีความรับผิดชอบสูง ไม่นานพี่บุญก็ช่วยงานไฮเทคของครูได้ พี่บุญช่วยถ่ายภาพ ช่วยจัดเครื่องฉาย ตลอดจนผลิตอุปกรณ์บางอย่างได้ สิ่งที่ยังประทับใจอยู่มากคือ ความผ่อนปรน หรือความอะลุ่มอล่วยในระเบียบการยืมคืนอุปกรณ์ ครูมักได้รับความช่วยเหลือด้วยเงื่อนไขว่า “อาจารย์งานเยอะไม่ต้องทิ้งห้องมาหรอกครับ ผมจะไปจัดแจงให้แต่เช้า” เขาเป็นผู้ช่วยครูที่ทำให้ครูได้เนื้องาน และกำลังใจเพิ่ม
คุณจุฬา สถาปนิกใหญ่แห่งการไฟฟ้าฝ่ายผลิต ผู้ช่วยเหลือในการกำจัดกลิ่นห้องน้ำ ด้วยความเชี่ยวชาญ และห่วงใยลูก และผู้เกี่ยวข้อง ครูจึงได้รับความช่วยเหลือในการกำจัดกลิ่นรบกวนด้วยการเพิ่มพัดลมในห้องน้ำ และคำแนะนำในการใช้ห้องน้ำอย่างถูกสุขลักษณะ คุณจุฬาได้ช่วยครูดูแลการใช้โต๊ะ เก้าอี้เด็ก ให้เด็ก ๆ เติบโตด้วยทรวดทรงที่สง่า คุณจุฬาให้เลือกความสูงของโต๊ะ และเก้าอี้ที่พอเหมาะกับเด็กแต่ละคน ให้มีการปรับเปลี่ยนสอดคล้องกับความสูงที่เปลี่ยนไปตอนต้นเทอม และปลายเทอม นับว่าครูได้ผู้ช่วยเหลือที่เติมเต็มในส่วนที่ครูขาดความรู้ ความชำนาญ
มีความรู้สึกชื่นชมต่อผู้ช่วยครูข้างต้นเพราะการที่เราจะเพาะบ่มเยาวชนให้เป็นคนที่มีคุณภาพนั้นจะต้องมีการจัดสิ่งแวดล้อมให้มีความเอื้อต่อการเรียนรู้ของเด็กนักเรียน และการที่จะกระทำการดังกล่าวได้นั้นจะต้องได้รับความร่วมมือและช่วยเหลือจากหลาย ๆ ฝ่าย จากเหตุการณ์ดังกล่าวจึงนับว่าเป็นแบบอย่างที่มีของสังคมแห่งการร่วมแรงร่วมใจกันผลิตเยาวชนให้มีคุณภาพต่อไปในอนาคต
ต้องขอขอบพระคุณอาจารย์นะครับที่ครั้งหนึ่งผมได้มีโอกาสได้เป็น"ผู้ช่วย"วิทยากร วิจัยในชั้นเรียน ณ จังหวัดจันทบุรี
สวัสดีครับ ผม ชัชวาลย์ ห้อง ป.1. ท.2 เมื่อ 30 กว่าปีก่อน ขอรายงานตัวครับ