สปสช. สาขาเขตพื้นที่ (สุราษฎร์ธานี) กับการส่งเสริมสุขภาพและป้องกันโรค (๑)

เมื่อวันที่ 18-19 มิถุนายนที่ผ่านมา ดิฉัน คุณจุรีย์พร จันทรภักดี รศ.สมนึก กุลสถิตพร และคุณยุพา ไพรงามเนตร รับเชิญเป็นวิทยากรให้กับ สปสช. สาขาเขตพื้นที่ (สุราษฎร์ธานี) ซึ่งได้จัดการประชุมให้ความรู้ในด้านการส่งเสริมสุขภาพและป้องกันโรค แด่อาสาสมัครสาธารณสุข ผู้สูงอายุ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ประมาณ 200 กว่าคน ณ โรงแรมบรรจงบุรี อ.เมือง จ.สุราษฎร์ธานี

การประชุมส่วนที่เรารับผิดชอบ เริ่มในช่วงบ่ายวันที่ 18 และมีต่อตอนเช้าวันที่ 19 ตอนเตรียมงานทีมเราคุยกันว่าควรมีการบรรยายให้น้อย แต่จัดกิจกรรมให้ผู้เข้าประชุมได้เรียนรู้จากของจริงหรือได้ลองปฏิบัติด้วยตนเองมากหน่อย เดิมเรากะจะเริ่มด้วย BAR และให้ผู้เข้าประชุมได้รู้จักวิธีการประเมินความเสี่ยงต่อโรคเบาหวาน โรคหัวใจและหลอดเลือด หลังจากนั้นได้เวลาตรวจระดับน้ำตาลในเลือดหลังอาหารกลางวันพอดี ก่อนจะแบ่งผู้เข้าประชุมเป็น ๒ กลุ่ม กลุ่มหนึ่งเรียนเรื่องอาหาร อีกกลุ่มเรียนเรื่องออกกำลังกาย พอเช้าอีกวันก็สลับกลุ่มกัน

คุยกันก่อนถึงวันจริงว่ากำหนดการจะเป็นอย่างนี้ ต้องใช้ห้องประชุม ๒ ห้อง และมีพื้นที่สำหรับจัดกิจกรรมด้วย งานนี้บริษัทจอห์นสัน แอนด์ จอห์นสัน นำโดย ภก.นรเทพ เอี่ยมแก้ว นำทีมบุคลากรไปช่วยรวม ๕ คน

เช้าวันที่ ๑๘ ดิฉันและคุณจุรีย์พร ไปดูห้องประชุมกันตั้งแต่ ๘ โมงเช้า พบว่าห้องประชุมถูกจัดแบบ classroom เวลาแบ่งกลุ่มจะต้องยกทั้งโต๊ะและเก้าอี้ออก เรากลัวเสียเวลา เลยจะขอให้เอาโต๊ะออกไว้ก่อนดีไหม โทรศัพท์ถามเจ้าภาพ สปสช.บอกว่าขอให้จัดไว้แบบนั้นก่อน เพราะทาง ผอ. และรอง ผอ.สปสช.สาขาเขตพื้นที่ (สุราษฎร์ธานี) จะบรรยายก่อน ใช้เวลา ๑ ชม. เจ้าภาพบอกว่าให้เราสอนได้ถึงเย็นถึงค่ำเพราะผู้เข้าประชุมพักอยู่ที่นี่อยู่แล้ว นี่เป็นเรื่องใหม่ที่เราเพิ่งรู้ อีกอย่างคือเมื่อกั้นห้องแล้ว ห้องประชุมทั้ง ๒ ห้องจะมีขนาดไม่เท่ากัน ห้องหนึ่งใหญ่ อีกห้องเล็กกว่าเยอะ ต้องเปลี่ยนแผนการจัดกลุ่มย่อย ๕ กลุ่มกันอีก เพราะแต่ละห้องไม่รู้ว่าจะมีคนจำนวนเท่าไหร่

เห็นโปรแกรมและกำหนดการที่ทาง สปสช.สาขาเขตพื้นที่นำมาติดบอร์ดไว้ ไม่เห็นเหมือนที่เราส่งไปให้เลย แต่ก็ไม่เป็นไร เราก็ปรับของเราใหม่ได้ เริ่มจากดิฉันบรรยายในห้องรวม ให้รู้ถึงพฤติกรรมเสี่ยงและปัญหาสุขภาพของคนไทย เพื่อเชื่อมโยงไปสู่เรื่องอาหารและการออกกำลังกาย ใช้เวลาประมาณ ๓๐ นาที ต่อจากนั้นจึงแบ่งผู้เข้าประชุมเป็น ๒ กลุ่มใหญ่ตามห้อง

คุณจุรีย์พรจะเป็นคนบรรยายเรื่อง “โภชนาการเพื่อสุขภาพ" ประมาณ ๓๐ นาที หลังจากนั้นเราแบ่งกลุ่มย่อย ๕ กลุ่ม เพื่อเรียนรู้ตามฐาน เอากิจกรรมประเมินความเสี่ยงมาเป็นฐานด้วย ทีมของบริษัทจอห์นสัน แอนด์ จอห์นสัน ๓ คนช่วยเราในฐานประเมินความเสี่ยง (ใช้แบบประเมินความเสี่ยงต่อเบาหวานของ รศ.นพ.วิชัย เอกพลากร) ต้องใช้คนเยอะ เพราะมีการคำนวณ BMI วัด BP วัดเส้นรอบเอว และเพิ่มการตรวจน้ำตาลในเลือดด้วย เราขอยืมเครื่องชั่งน้ำหนักมาจากคุณทวีสา เครือแพ รอง ผอ.สปสช. สาขาเขตพื้นที่ ซึ่งเป็นผู้ทำหน้าที่ประสานงานกับเราเป็นหลัก ใช้เทปวัดระดับความสูงทำเครื่องหมายที่ผนังเตรียมไว้ หากใครไม่รู้ว่าตัวเองสูงเท่าไหร่

คุณจุรีย์พรจะคุมฐาน “อาหารครบหมู่” น้องจากจอห์นสันอีก ๒ คน คนหนึ่งช่วยคุมฐาน “หวานซ่อนน้ำตาล” อีกคนคุมฐาน “ไขมันอันตราย พลังงานพลิกล็อก” ดิฉันคุมฐาน “เค็มซ่อนรูป” เราเตรียมฐานไว้นอกห้องประชุม อุปกรณ์ที่ใช้มีทั้งรูปภาพอาหาร ตัวอย่างนม อาหารสำเร็จรูป อาหารว่าง ขนม บางอย่างก็เอามาเต็มๆ บางอย่างก็เอามาแต่ขวด/กระป๋อง/ซองเปล่า น้ำตาลทรายเอาของจริงมาเกือบกิโล ขอยืมแก้วและช้อนของโรงแรมมาใช้ด้วย ต้องขอบคุณ ผจก.ของโรงแรมที่ดูแลการจัดสถานที่ให้ตามใจเรา

เรื่องการออกกำลังกาย ยกให้อาจารย์สมนึกและคุณยุพา จัดการเองทั้งหมด อ่านเอกสารที่อาจารย์เตรียมให้ มีเนื้อหาให้รู้จักตั้งแต่การออกกำลังกายคืออะไร มีความสำคัญอย่างไร ชนิดของการออกกำลังกาย ข้อแนะนำก่อนการออกกำลังกาย ขั้นตอนการออกกำลังกาย  ขนาดของการออกกำลังกาย หลักการออกกำลังกายในรูปแบบต่างๆ มีรูปภาพแสดงท่าทางการออกกำลังกายแบบต่างๆ อย่างชัดเจน เอกสารนี้ใช้ภาษาง่ายๆ อาจารย์สมนึกจะให้ผู้เข้าประชุมได้ลองออกท่าออกทาง บางท่าก็ต้องลงไปนั่งกับพื้นกันเลย และยังมีการแบ่งกลุ่มเล่นเกมส์อีกด้วย

ผู้เข้าประชุมทยอยกันมาตั้งแต่สายๆ พอถึงเวลาก็นั่งกันเต็มห้องประชุม ระหว่างที่ทีม สปสช.สาขาเขตพื้นที่ เปิดประชุมและบรรยายกันอยู่ เราก็ช่วยกันจัดเตรียมฐานต่างๆ คุยเรื่องการทำกิจกรรมให้เข้าใจตรงกัน การทำงานแบบนี้ต้องยืดหยุ่นสูง ปรับไปตามสถานการณ์ให้ได้ ถ้าไปยึดติดว่าต้องทำแบบนั้นแบบนี้เปลี่ยนไม่ได้ คงต้องตึงเครียดกันแน่ๆ

วัลลา ตันตโยทัย วันที่ ๒๖ มิถุนายน ๒๕๕๐