บัวชูฝัก
นาย เศกสรร ครูเศก แสงจินดาวงศ์เมือง (สายวงศ์คำ)

รำบายศรีสู่ขวัญ


โดยมีความเชื่อว่า คี่อยู่ คู่หนี เพื่อขวัญของคนที่ถูกกระทำพิธี จะมีขวัญที่อยู่กับเนื้อกับตัว บางที่ใช้บายศรีผูกเสี่ยวก็ได้ โดยมีฝ้ายผูกแขนมาผูกที่ข้อมือ พร้อมด้วยเครื่องบริวารพานบายศรี จะมีข้าวตอก ดอกไม้ ข้าวสาร กล้วย ขนม ข้าวต้ม ถ้วยฟู ที่ขาดไม่ได้คือไข่ขวัญ โดยนำไข่ต้มมาเสียบไว้บนยอดของบายศรี

รำบายศรีสู่ขวัญ

 

          วันนี้จะพาท่านมารู้จักกับการแสดงทางภาคอีสาน ที่มีชื่อเสียงอีกชุดหนึ่ง นิยมแสดงกันแทบทุกจังหวัดในภาคอีสาน แล้วยังส่งผลมาสู่ภาคต่างๆ  โดยเฉพาะสถาบันการศึกษาและโรงเรียนต่างๆได้นำการแสดงชุดนี้มาใช้ในกิจกรรมสำคัญๆเสมอ การแสดงชุดที่กล่าวถึงก็คือ รำบายศรี นั่นเองครับ

 

รำบายศรีสู่ขวัญ เป็นการแสดงประกอบพิธีกรรมบายศรีสู่ขวัญ ที่ชาวบ้านทางภาคอีสานนับถือเป็นประเพณีมานาน  ใช้แสดงต้อนรับหรือเลี้ยงส่ง ตลอดจนในพิธีแต่งงาน ซึ่งคำว่าบา หมายถึง ผู้ชาย และศรี หมายถึง ผู้หญิง มากระทำพิธีร่วมกันตามประเพณีกินดองผูกข้อต่อแขนกันก็ได้  มีการทำพานบายศรีเป็นพานชั้นเดียวธรรมดาเรียกว่าบายศรีปากชาม เช่น ๓ ชั้น ๕ ชั้น ๗ ชั้น ๙ ชั้น โดยเฉพาะ ๙ ชั้นเป็นบายศรีสำหรับสู่พระขวัญของพระมหากษัตริย์หรือพระราชินี โดยมีความเชื่อว่า คี่อยู่ คู่หนี เพื่อขวัญของคนที่ถูกกระทำพิธี จะมีขวัญที่อยู่กับเนื้อกับตัว บางที่ใช้บายศรีผูกเสี่ยวก็ได้ โดยมีฝ้ายผูกแขนมาผูกที่ข้อมือ  พร้อมด้วยเครื่องบริวารพานบายศรี จะมีข้าวตอก ดอกไม้ ข้าวสาร กล้วย ขนม ข้าวต้ม ถ้วยฟู ที่ขาดไม่ได้คือไข่ขวัญ โดยนำไข่ต้มมาเสียบไว้บนยอดของบายศรี  

 

         ทางอุบลราชธานีได้ดัดแปลงมาใส่ทำนองเต้ย  โดยกล่าวถึงการเชิญขวัญมาสู่กาย  ท่ารำมักจะตีบทไปตามคำร้องก็มี รำตามทำนองของเพลงก็มี ภาควิชานาฏศิลป วิทยาลัยครูอุบลราชธานี จะเรียกว่ารำบายศรีกลองตุ้ม วิทยาลัยนาฏศิลปร้อยเอ็ดก็จะมีเนื้อร้องต่างกันไป วิทยาลัยนาฏศิลปกาฬสินธิ์ ก็มีเนื้อร้องอีกแบบหนึ่ง แต่ก็มีจุดมุ่งหมายและความหมายเดียวกัน คือเป็นพิธีกรรมเพื่อความเป็นศิริมงคลนั่นเอง

 

       เนื้อร้องที่นิยมใช้กันมีดังนี้

                    มาเถิดเย้อ มาเย้อขวัญเอย มาเย้อขวัญเอย

หมู่ชาวเมืองมา เบื้องขวานั่งส่ายลาย เบื้องซ้ายนั่งเป็นแถว

ยอพอขวัญมากันเพริศแพรว ขวัญมาแล้วมาสู่คิงกม

เกศเจ้าหอมลอยลม ทัดเอื้องชวนชมเก็บเอาไว้บูชา

ยามฝนพรำเจ้าอย่าแถน แดดร้อนแรงเจ้าอย่าครา

อยู่ที่ไหนจงมา รัดด้ายไชยามาคล้องผ้าแพรกระเจา

            อย่าเพลินเผลอ มาเย้อขวัญเอย มาเย้อขวัญ

เอยอยู่แดนดินใด ฤาฟ้าฟากไกล ขอให้มาเฮือนเฮา

เพื่อนอย่าคิดอาลัยสู่เขา  ขอวอนเว้าขวัญเจ้าอย่าตรม

หมอกน้ำค้างพร่างพรม ขวัญอย่าเพลินชมป่าเขาลำเนาไพร

เชิญไหลทาประทินกลิ่นหอม ดมพยอมให้ชื่นใจ

เหล่าข้าน้อยแต่งไว้  ร้อยพวงมาลัยจะคล้องให้สวยรวย  

 
 

 

 

หมายเลขบันทึก: 124716เขียนเมื่อ 3 กันยายน 2007 19:48 น. ()แก้ไขเมื่อ 6 กันยายน 2013 18:18 น. ()สัญญาอนุญาต: จำนวนที่อ่านจำนวนที่อ่าน:


ความเห็น (5)

ทำไมรูปขึ้นไม่หมดล่ะคะ

เว็บมีปัญหาหรอ....

แต่ทำได้ดีมากเลยค่ะ

รูปนักแสดงก็สวยทุกคนเลย

แต่เสียดายที่รูปขึ้นไม่หมด

เลยไม่รู้เลยว่านักแสดงมีคนสวยอีกหรือป่าว.....

ทำได้ดีมากเลยค่ะ

ทามมัยท่ารำไม่เหมือนท่ารำของเราอ่ะ

ม.2 ห้อง 209 ทุกคนเลยค่ะ

เป็นการรำที่ดีมากหนูเลยนำไปใช้ในการสอบในชั้นเรียนวิชา  ดนตรี-นาฎศิลป์ 

ม.2   ห้อง  209      

พบปัญหาการใช้งานกรุณาแจ้ง LINE ID @gotoknow
ClassStart
ระบบจัดการการเรียนการสอนผ่านอินเทอร์เน็ต
ทั้งเว็บทั้งแอปใช้งานฟรี
ClassStart Books
โครงการหนังสือจากคลาสสตาร์ท