โปรแกรม ZOTERO เป็นซอฟต์แวร์โอเพนซอร์สที่ใช้งานร่วมกับเว็บบราวเซอร์ Firefox และ Flock สำหรับการจัดเก็บรายการบรรณานุกรมหรือเอกสารอ้างอิง และสาระสังเขป รูปภาพ แหล่งที่มาซึ่งอาจเป็นเอกสารชนิดต่างๆ ที่เป็นรายการอ้างอิง เช่น ไฟล์ PDF, รูปภาพ โปรแกรมสามารถสืบค้นมาจากแหล่งต่างๆ เช่น ฐานข้อมูลออนไลน์ ฐานข้อมูลห้องสมุด ฯลฯ 
     นอกจากนี้ โปรแกรม ZOTERO ยังสามารถแทรกรายการบรรณานุกรมเข้าไปไในตัวเล่มวิทยานิพนธ์ หรือรายงาน หรือบทความ ได้อย่างสะดวกรวดเร็ว สามารถถ่ายโอนข้อมูลบรรณานุกรมที่เก็บไว้ในฐานข้อมูลส่วนตัว สร้างรูปแบบรายการบรรณานุกรมได้มาตรฐาน มีฐานข้อมูลเสมือนสมุดส่วนตัวที่ไร้ขีดจำกัด เ่ท่สบกับเป็นการจดบันทึกช่วยจำ

       Zotero เป็นโปรแกรมจัดการทางบรรณานุกรมและรายการอ้างอิง หรือที่เรียกว่า "Reference management" เหมือนกับ Endnote และ Reference Manager พัฒนาโดย Center for History and New Media , George Mason University โดย ได้รับเงินสนับสนุนจาก United States Institute of Museum and Library Services, the Andrew W. Mellon Foundation และ The Alfred P. Sloan Foundation ฟังดูยิ่งใหญ่มากเลย ... และความสามารถของซอฟแวร์นี้ก็มากสมราคาคุยจริงๆ

คุณสมบัติของ Zotero
         สามารถช่วยรวบรวมเอกสารต่างๆ เพื่อจัดทำบรรณานุกรม และทำงานสนับสนุนอื่นๆ ดังนี้

1. ผู้ใช้สามารถสืบค้น รวบรวม ถ่ายโอน (Export) และจัดการกับรายการบรรณานุกรมอย่างเป็นระบบ รวมถึง เอกสารฉบับเต็ม แฟ้มข้อมูล เว็บเพจ รูปภาพ ลิงก์ และไฟล์ชนิดอื่นที่สืบค้นได้จากแหล่งข้อมูลบนอินเตอร์เน็ต (URL: http://www.zotero.org/translators/) ได้แก่
    + ฐานข้อมูลห้องสมุด (OPAC) เช่น LOC (Library of Congress), WorldCat/FirstSearch, OhioLink เป็นต้น
    + ฐานข้อมูลออนไลน์ เช่น IEEE Xplore, ISI Web of Science, LexisNexis, ScienceDirect, ABI-Inform, ERIC, Nature และ ProQuest Digital Dissertations & Theses เป็นต้น
    + เว็บไซต์ เช่น Amazon.com, Google Books, Google Scholar, BBC News, CiteSeer, CiteULike เป็นต้น 

2. ผู้ใช้สามารถสร้างห้องสมุดส่วนตัวเพื่อจัดเก็บข้อมูลต่างๆ ที่สืบค้นได้จากแหล่งข้อมูล ซึ่งจะช่วยให้สามารถเข้าถึงข้อมูลที่ต้องการดังกล่าวได้โดยสะดวกและรวดเร็ว

3. ผู้ใช้สามารถจัดเตรียมและนำเสนอบรรณานุกรมได้หลากหลายรูปแบบ (http://www.zotero.org/styles) ได้แก่ APA (American Psychological Association), MLA (Modern Language Association), Chicago Manual of Style, IEEE (Institute of Electrical and Electronics Engineers) เป็นต้น

4. มี Feature สำหรับการสืบค้นขั้นสูง (Advanced search) และนำเทคโนโลยี Data mining มาประยุกต์ใช้

5. ผู้ใช้สามารถสร้างและแชร์รูปแบบรายการบรรณานุกรมในแบบตนเองด้วย Citation Style Language (CSL)

6. ผู้ใช้สามารถสร้างและแก้ไขรายการบรรณานุกรมตามรูปแบบต่างๆ ที่ต้องการได้อย่างง่ายดายและในเวลารวดเร็ว

7. ผู้ใช้สามารถสามารถแทรกรายการบรรณานุกรมที่ต้องการลงไปในตัวเล่มวิทยานิพนธ์ รายงานหรือบทความ รวมถึง เอกสารฉบับเต็ม เว็บเพจ รูปภาพ และไฟล์ชนิดอื่นๆ ขณะกำลังเขียนรายงาน

8. มี Post-It และ Notepad เพื่อจดบันทึกข้อมูลรายละเอียดเพิ่มเติมที่ต้องการ หรือช่วยเตือนความจำ

9. ทำงานได้ทั้งในลักษณะ Online และ Offline (เช่น การจดบันทึก การสืบค้นและการจัดการภายในคอลเล็กชั่น)

10. สามารถเชื่อมโยงแฟ้มข้อมูลระหว่างกันได้ เพื่อให้เห็นความสัมพันธ์ของเนื้อหาเรื่องนั้นๆ

11. รองรับตัวอักษร Unicode จึงสามารถนำเข้า (Import) จัดเก็บ รวบรวม และถ่ายโอน (Export) ข้อมูลหลายภาษา

12. สามารถใช้งานร่วมกับโปรแกรมจัดการเอกสารทั่วไป ได้แก่ Microsoft Word และ OpenOffice,บนระบบปฏิบัติการ Windows, Mac และ Linux

วิธีการติดตั้ง

   ก่อนอื่นต้องติดตั้งเว็บบราวเซอร์ Firefox » ที่เว็บ http://www.mozilla.com/firefox → คลิก “Download” Firefox 3.x (กรณีที่ยังไม่ได้ติดตั้ง Firefox), หรือติดตั้ง Firefox พร้อมกับ ZOTERO และ Add-ons อื่นด้วยลงก์นี้ Firefox Campus Edition — กรณีนี้ ข้ามขั้นตอนที่ 2 ไปได้

หลังจากติดตั้ง เสร็จแล้ว ก็ไปที่ www.zotero.org เพื่อติดตั้ง zotero จะเลือกใช้ ตัวเวอร์ชั่น 1 หรือ 2 ก็ตามความชอบ ความแตกต่างกันที่สำคัญคือ เวอร์ชั่น 1 เป็นตัวเต็มแล้ว เวอร์ชั่น 2 เป็นตัวกำลังพัฒนา ที่เพิ่มความสามารถในการแชร์ข้อมูล ของเราให้กับคนอื่นๆได้ลงไป (ณ วันที่เขียนยังเป็น เบต้า อยู่)

หลังจากเลือกได้แล้วว่าจะลงเวอร์ชั่นอะไร ก็กดดาวน์โหลดได้เลย ไฟร์ฟอกซ์จะมี แถบสีเหลิองข้างบนโผล่ขึ้นมาเพื่อเตือนว่า "จะมีการติดตั้งซอฟแวร์เพิ่มเติมในเครื่องจะอนุญาติ หรือไม่" ก็กด Allow ไป



หลังจากนั้นจะมี หน้าต่างขึ้นมาถามว่า "จะยอมให้มีการติดตั้งเจ้า Zotero มั้ย" ก็กด Install Now ไป



ต่อมาก็ตัว Bibliography style ในตัว Zotero เองมีมาให้เฉพาะ Chicago และอื่นๆ แต่ที่ ม.มหิดลใช้ เป็นแบบ Vancouver ให้เข้าไปดาวน์โหลดเพิ่มเติมได้ที่ http://www.zotero.org/styles แล้วกด Install ในแบบที่ต้องการได้เลย

หลังจากลงเสร็จก็ต้อง Restart ตัวไฟร์ฟอกซ์เสียก่อน ถึงจะพร้อมใช้งาน

นอกจากนี้ ZOTERO ยังมี Microsoft Word Integration ซึ่งจะไม่อธิบายในที่นี้ หากสนใจ อ่านคำอธิบายที่เพจนี้ของZOTERO.org

   ดูวิธีการติดตั้งเพิ่มเติม ได้ที่ http://www.clinicalepi.com/2009/04/reference-zotero.html
                                       http://nozominoheya.blogspot.com/2009/07/zotero.html

แหล่งข้อมูล: 
 * http://phdit.spu.ac.th/opal/doku.php?id=txt:zotero
 * http://phdit.spu.ac.th/opal/doku.php?id=txt:zot_install